Μόλις πριν από λίγες εβδομάδες, στο Στάδιο War Memorial στο Little Rock στο Αρκάνσας ακούστηκε ένας δυνατός θόρυβος, ο οποίος προκάλεσε πανικό κατά τη διάρκεια ενός σχολικού παιχνιδιού ποδοσφαίρου. Η αρχική υπόθεση όλων ήταν ότι ο θόρυβος προερχόταν από πυροβολισμούς. Χιλιάδες τρομοκρατημένοι οπαδοί πλημμύρισαν τις εξόδους του σταδίου. Τελικά αποδείχτηκε ότι οφειλόταν σε έναν καβγά, πτώση οδοφραγμάτων και εκπυρσοκρότηση ενός πυροβόλου όπλου, γεγονός που έκανε ένα πλήθος περισσότερων από 38.000 οπαδών να αρχίσουν να τρέχουν.
Λόγω των συνεχών μαζικών πυροβολισμών, οι άνθρωποι βρίσκονταν σε εγρήγορση. Όταν η αίσθηση ασφάλειας απειλείται, οι άνθρωποι υποθέτουν πολύ πιο γρήγορα ότι συμβαίνει κάτι επικίνδυνο. Υπάρχουν πολυάριθμα παραδείγματα της αντίδρασης μάχης ή φυγής που προκαλείται από κάποιον δυνατό θόρυβο σε δημόσιους χώρους.
Μετά από την υπερβολική γραφική κάλυψη στα κοινωνικά μέσα ενημέρωσης και τις ειδήσεις που ακολουθούν κάθε πραγματικό γεγονός πυροβολισμού, είναι εύκολο να καταλάβουμε γιατί οι άνθρωποι νιώθουν άγχος, φόβο και γενικά είναι νευρικοί.
Αυτή η κατάσταση ονομάζεται «δευτερογενές τραυματικό στρες» και είναι ένα ζήτημα που αυξάνεται ολοένα και περισσότερο και πρέπει να του δώσουμε ιδιαίτερη προσοχή.
Η γιατρός Jorina Elbers είναι διευθύντρια του Προγράμματος Αντιμετώπισης Τραυμάτων (Trauma Relief Project) στο Ινστιτούτο HeartMath. Εξηγεί τι είναι το δευτερογενές τραυματικό στρες και ποιά σημάδια πρέπει να αναζητήσουμε.
«Το δευτερογενές τραυματικό στρες μπορεί να προκύψει όταν κάποια γεγονότα υπονομεύουν την αίσθηση της ασφάλειάς μας και ενεργοποιούν ξανά και ξανά την αντίδραση στρες του σώματος.
Εξ ορισμού, δεν απαιτείται άμεση έκθεση στο συμβάν παρά μόνο η αντιληπτή απειλή ότι θα μπορούσε να συμβεί ξανά ανά πάσα στιγμή. Όπως συμβαίνει και στη Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες, αν και όχι σε τόσο έντονο βαθμό, το δευτερογενές τραυματικό στρες δημιουργεί προβλήματα στη συναισθηματική και σωματική υγεία μας. Στην κλινική μου έχω παρατηρήσει πως το χρόνιο άγχος και τα τραύματα δεν οδηγούν μόνο σε προβλήματα ψυχικής υγείας, αλλά και σωματικής. Μπορεί να εμφανιστούν χρόνιοι πόνοι, ζαλάδες και πεπτικές διαταραχές».
Είναι σημαντικό να μην αγνοηθούν τα σημάδια του δευτερογενούς τραυματικού στρες, καθώς μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο μελλοντικών προβλημάτων σωματικής και ψυχικής υγείας ή κατάχρησης ουσιών.
Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν επίμονα συμπτώματα υπερδιέγερσης ή υπoδιέγερσης:
- Υπερδιέγερση
- Διεισδυτικές σκέψεις
- Υπερεγρήγορση
- Νευρικότητα
- Φόβος
- Υπερβολική αντίδραση αιφνιδιασμού
- Ευερεθιστότητα
- Θυμός / οργή
- Κρίσεις πανικού
- Δυσκολία στον ύπνο
- Υποδιέγερση
- Μειωμένη συγκέντρωση
- Κατάθλιψη
- Συναισθηματική αποδέσμευση
- Χρόνια κόπωση
- Αποφυγή
- Κοινωνική απομόνωση
Τι πρέπει να κάνετε αν εσείς ή κάποιος που γνωρίζετε αντιμετωπίζει συμπτώματα δευτερογενούς τραυματικού στρες; Η δρ Elbers έχει μερικές προτάσεις που μπορεί να σας προσφέρουν κάποια ανακούφιση:
1. Μειώστε την έκθεσή σας σε ειδήσεις, μέσα κοινωνικής δικτύωσης, βίντεο και εικόνες που προκαλούν φόβο και άγχος.
2. Να ασκήστε τακτικά. Ένα σώμα γεμάτο στρες κουβαλά πολλή επιπλέον ενέργεια που πρέπει να αποφορτιστεί. Η άσκηση θα σας βοηθήσει να ξεφορτωθείτε την υπερβολική ενέργεια, να βελτιώσετε τον ύπνο σας και να απελευθερωθούν ενδορφίνες στο σώμα σας που θα σας βοηθήσουν να νιώθετε καλά.
3. Προσπαθήστε να αναπνέετε λίγο πιο αργά και βαθύτερα απ’ ό,τι συνήθως. Η αργή, βαθιά αναπνοή ηρεμεί το κέντρο φόβου του εγκεφάλου που ενεργοποιεί την αντίδραση στρες. Πρόκειται για ένα απλό, αλλά ισχυρό εργαλείο – όσο περισσότερο το εφαρμόζετε, τόσο περισσότερο μπορεί να σας βοηθήσει.
4. Να είστε πιο κοντά με την οικογένεια και τους φίλους σας. Ανήκουμε στο ανθρώπινο είδος και φυσικά αισθανόμαστε ασφαλέστερα μαζί με τους ανθρώπους με τους οποίους νιώθουμε κοντά. Ο ασφαλής συναισθηματικός δεσμός απελευθερώνει οξυτοκίνη, η οποία μας κάνει να αισθανόμαστε καλά και ενεργοποιεί το πνευμονογαστρικό νεύρο που μας κρατά υγιείς.
5. Αφιερώστε χρόνο κάθε πρωί και / ή το βράδυ για να κάνετε διαλογισμό και να εστιάσετε στα πράγματα για τα οποία νιώθετε ευγνώμονες. Αυτό βοηθά στην απενεργοποίηση της αντίδρασης στρες του σώματος και στη μείωση των ορμονών του στρες που επηρεάζουν αρνητικά τον εγκέφαλο και το σώμα.
6. Αν τα συμπτώματα δημιουργούν προβλήματα στις καθημερινές σας δραστηριότητες, αναζητήστε βοήθεια από έναν επαγγελματία. Η συνεργασία με έναν ψυχαναλυτή ή θεραπευτή μπορεί να βοηθήσει εσάς ή κάποιο αγαπημένο σας πρόσωπο να αναπτύξει αποτελεσματικές στρατηγικές αντιμετώπισης.
Παρ’ όλο που δεν μπορούμε πάντα να ελέγξουμε όσα συμβαίνουν στη ζωή μας, μπορούμε να ελέγξουμε την αντίδρασή μας στα στρεσογόνα γεγονότα, καθώς και το πόσο επιτρέπουμε στα άγχη και τις τρομακτικές σκέψεις να καταλάβουν το μυαλό μας. Το βιβλίο «Transforming Anxiety: The HeartMath Solution for Overcoming Fear and Worry and Creating Serenity» μπορεί να αποτελέσει μια χρήσιμη πηγή και ένα σημείο εκκίνησης για τεχνικές μάθησης που θα βοηθήσουν να καταλαγιάσει ένας ανήσυχος και υπερδραστήριος νους.
Η δρ Jorina Elbers είναι παιδίατρος – νευρολόγος με σπουδές στην Πανεπιστημιακή Παιδιατρική Κλινική στο Τορόντο του Καναδά και ήταν επίκουρη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ τα τελευταία 6 χρόνια. Σήμερα εργάζεται στο Ινστιτούτο HeartMath και έχει ιδιωτικό ιατρείο στην Κεντρική Καλιφόρνια.
