Σε μια έρευνα που έγινε σε μια μεγάλη εταιρεία τηλεπικοινωνιών, που μελέτησε πόσες χάρες αντάλλασσαν οι συνάδελφοι μεταξύ τους, οι ερευνητές παρατήρησαν την επιρροή που είχε η προσφορά βοήθειας στην κοινωνική θέση αυτών που την πρόσφεραν.
Δεν θα εκπλαγείτε αν μάθετε ότι τους συναδέλφους που ήταν πιο γενναιόδωροι με τον χρόνο και τη βοήθειά τους, οι άλλοι τους εκτιμούσαν και τους συμπαθούσαν περισσότερο. Ωστόσο, αυτοί ήταν λιγότερο παραγωγικοί στη δουλειά τους.
Η προθυμία να βοηθάμε έχει ένα κόστος: μας αφήνει λιγότερο χρόνο να δουλεύουμε τον δικό μας στόχο.
Ευτυχώς, οι ερευνητές κατάφεραν να εντοπίσουν έναν τρόπο που εφάρμοζε μια επιλεγμένη ομάδα υπαλλήλων οι οποίοι πρόσφεραν βοήθεια στους συναδέλφους τους και βελτίωναν την κοινωνική θέση τους χωρίς αυτό να έχει επιζήμιες συνέπειες στην επίτευξη των στόχων τους. Πώς το έκαναν όμως; Μήπως είχαν υπερφυσικές δυνάμεις; Όχι βέβαια.
Το μόνο που έκαναν ήταν να δείχνουν ότι η βοήθεια που πρόσφεραν ήταν μέρος μιας φυσικής διαδικασίας ανταλλαγής.
Αφού τους ευχαριστούσαν για τη βοήθειά τους, έλεγαν συνήθως κάτι όπως: «Έτσι κάνουμε εμείς εδώ πέρα» ή «Αν ήσουν στη θέση μου, σίγουρα θα έκανες το ίδιο για μένα». Επίσης, σχεδόν ποτέ δεν έλεγαν: «Ούτε να το συζητάς».
Και σίγουρα, αφού τους ευχαριστούσαν, ποτέ μα ποτέ δεν έλεγαν: «Εντάξει, τώρα μου χρωστάς!»
Σύμφωνα με τους ερευνητές, κανόνιζαν την ανταλλαγή και στην πορεία δημιουργούσαν ένα δίκτυο συναδέλφων που προθυμοποιούνταν σταδιακά να κάνουν ακριβώς αυτό. Ανταλλαγή είναι η διαδικασία προσφοράς και αποδοχής με τέτοιο τρόπο ώστε όλοι να βγαίνουν κερδισμένοι. Οι συνάδελφοι γίνονται πιο ισχυροί, οι κοινότητες πιο ενιαίες και οι κοινωνίες πιο υγιείς και με μεγαλύτερη εμπιστοσύνη.
Η ανταλλαγή δεν πρέπει να περιορίζεται μόνο στο χώρο εργασίας. Οι κοινωνιολόγοι έχουν εξετάσει τα πιο παραγωγικά μοτίβα ανταλλαγής ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας και στους φίλους.
Σχεδόν σε κάθε περίπτωση τα πιο ευτυχισμένα και υγιή περιβάλλοντα είναι αυτά όπου η ανταλλαγή ανάμεσα στα άτομα είναι ανάλογη ή ίση.
Στις περιπτώσεις όπου η βοήθεια προσφέρεται δυσανάλογα από ένα ή δύο άτομα, προκύπτουν συναισθήματα δυσαρέσκειας, δυστυχίας και δυσπιστίας.
Αυτό συμβαίνει για διάφορους λόγους. Μερικές φορές, αυτοί που προσφέρουν βοήθεια δεν επιτρέπουν στους άλλους να ανταποδώσουν τη χάρη. Άλλες φορές, παρόλο που θα δέχονταν βοήθεια, δεν νιώθουν άνετα να τη ζητήσουν.
Διαβάστε επίσης: Οι 5 γλώσσες της αγάπης: Πώς να καταλάβεις ποια γλώσσα αγάπης μιλούν οι άλλοι
Επίσης, αυτοί που δέχονται τη βοήθεια πιστεύουν πως δεν θα μπορέσουν να ανταποκριθούν στα υψηλά κριτήρια του ατόμου που τους βοήθησε.
Και, τέλος, υπάρχουν περιπτώσεις, όπου εκείνοι που αποδέχονται τη βοήθεια απλώς εκμεταλλεύονται το άτομο που την προσφέρει. Παύουν να αποδέχονται βοήθεια. Απλώς την παίρνουν.
Και τι γίνεται με αυτούς που απλώς παίρνουν;
Είναι τα άτομα που εκμεταλλεύονται τις καλές πράξεις των άλλων δίχως να σκέφτονται την αμφίδρομη σχέση που καθορίζει την ανταλλαγή.
Αντί να ζητάτε από αυτούς τους ανθρώπους βοήθεια, ζητάτε καλύτερα συμβουλές. Όταν ζητάμε από τέτοιους ανθρώπους συμβουλές, τους προσδίδουμε μια μορφή κύρους. Τους κάνουμε να νιώθουν σημαντικοί και να στρέφονται περισσότερο στην προσφορά βοήθειας.
Φυσικά τίποτα δεν μας εγγυάται ότι θα καταφέρουμε να πείσουμε κάποιον, αλλά κατά κύριο λόγο οι περισσότεροι ανταποκρίνονται θετικά όταν τους ζητούν συμβουλές.
Με το να ενθαρρύνετε την ανταπόδωση ή την προώθηση χάρης και βοήθειας, θα μπορέσετε να εκτοξεύσετε τους στόχους σας, που διαφορετικά ίσως εγκλωβίζονταν στο «μποτιλιάρισμα» των ανθρώπινων σχέσεων.
Απόσπασμα από το βιβλίο των Noah Goldstein, Steve Martin & Robert Cialdini «Το Μικρό Βιβλίο του ΝΑΙ» από τις εκδόσεις Διόπτρα
