Ο Ποθητός Εαυτός & Η Εικόνα Μου

"Ξέρεις ποιος είμαι εγώ;"
"Δεν στολίστηκα για σένα! Το έκανα για μένα!"
"Μου πάει αυτό που φόρεσα;"
"Πρέπει να πήρα κιλά στις γιορτές. Με παχαίνει αυτό"

Ερωτήσεις και δηλώσεις που έχουν να κάνουν με την εικόνα μας.
Υπό ποιες προϋποθέσεις είμαστε ποθητές/ποθητοί; Τι σημαίνει;

Γεννιόμαστε. Είμαστε αβοήθητα, μικρά πλάσματα που εξαρτόμαστε από τους φροντιστές μας. Όσο γλυκείς και να είμαστε, πολλά από αυτά που κάνουμε σε αυτήν την κατάσταση δεν είναι όμορφα. Ξέρετε: (συχνά) μαμ, (πολλά) κακά και (ενίοτε) νάνι. Και μετά, μεγαλώνουμε λίγο και κάνουμε και άλλα, ακόμα λιγότερο ευχάριστα: "μην κάνεις αυτό...", "κακό παιδί!", "τι είναι αυτό, τρελάθηκες;", "μα έτσι όπως είσαι πως να σε αντέξει κάποιος;". Ίσως να τα έχετε ακούσει αυτούσια, ίσως να έχετε ακούσει κάτι κοντινό, σίγουρα όμως περιείχε κάποια κριτική. Η ουσία: Για να είσαι αποδεκτή/ος, ΠΡΕΠΕΙ να είσαι και να φέρεσαι κάπως. "Αποδεκτοί" είμαστε όταν λέμε πως "είναι ασφαλές να είμαι ο εαυτός μου στο περιβάλλον μου".

Η αξία μας, χτίζεται μέσα από τα μάτια των σημαντικών άλλων, στις αρχές της ζωής μας.

"Αποδεκτοί"; Μα εμείς δεν θέλουμε το "αποδεκτό". Θέλουμε το "ποθητό". Θέλουμε να είμαστε αυτό στο οποίο οι άλλοι δεν μπορούν να αντισταθούν. Θέλουμε αυτό που μας δίνει την αυτοπεποίθηση πως ΟΤΙ κι αν κάνουμε -μέσα στα όρια του ρόλου μας- δεν θα μας πουν όχι, δεν θα μας απορρίψουν, δεν θα μας βγάλουν από το κέντρο αυτοπεποίθησης μας. Θα ΞΕΡΟΥΜΕ πόση επιρροή έχουμε και το σημαντικότερο: Θα θέλουν να μας το δείξουν. Οπότε το να ξέρουμε τι ρόλο να παίξουμε, δεν είναι πάντα εύκολο.

"Μα πως ξέρω τι είναι ποθητό; Πως ξέρω πως να είμαι;".
Μα απλούστατα αντιγράφοντας κάποια/κάποιον που θαυμάζω. Ενίοτε μάλιστα, δεν είναι κάποιοι συγκεκριμένοι άνθρωποι που αντέγραψα, μα κάποια "στερεότυπα" που πιστεύω πως είναι ποθητά, γιατί το έχω δει, γιατί το έχω ακούσει, γιατί το έχω πιστέψει πως "έτσι είναι το αποτελεσματικό"...

...και τότε είναι που ξεκινούν οι πεποιθήσεις μας. Τα αποφθέγματα των "πρέπει" που γίνονται καθημερινότητα:
"Για να είμαι ποθητή, χρειάζεται να ντύνομαι και να εμφανίζω τον εαυτό μου έτσι, προσφέροντας μια συγκεκριμένη εικόνα"
"Για να είμαι ποθητός, χρειάζεται να είμαι αποδοτικός και να αντέχω στις όποιες δυσκολίες προσφέροντας μια συγκεκριμένη εικόνα"
Και αυτά συχνά οδηγούν στις επόμενες κουβέντες:
"Βάλε κι εσύ κάτι να αισθανθείς γυναίκα"
"Έτσι είναι οι άντρες. Σκληροί, έτσι μας θέλετε"

Λειτουργικό;
Εξελικτικά -κοινωνικά και βιολογικά- μας έχει βοηθήσει. Στα πρώτα κλάσματα του δευτερολέπτου που βλέπουμε κάτι/κάποιον, καταλαβαίνουμε αυτόματα αν είναι απειλή, αν είναι κάτι ενδιαφέροντος. Αν μας αφορά. Στο πρώτο μισάωρο επαφής με ένα άτομο, έχουμε μια σταθερή γνώμη για αυτό, κάτι που δύσκολα θα αλλάξει στο μέλλον και μόνον αν το προσπαθήσουμε συνειδητά για να αλλάξουμε την άποψή μας είτε υπάρχουν πειστήρια, είτε όχι. Όταν έχουμε λοιπόν να βλέπουμε κάποιους ξανά και ξανά γύρω μας, δεν μπορούμε να θυμόμαστε τα πάντα για αυτούς προκειμένου να γνωρίζουμε πότε είμαστε ασφαλείς. Σκεφτείτε ανάμεσα σε πόσο κόσμο ζούμε...
Οπότε κατηγοριοποιούμε.
"Αυτή είναι μια όμορφη γυναίκα".
"Αυτός είναι ένας ρωμαλέος άντρας".
(μτφρ: Κρίνω αυτό που βλέπω ανάλογα με τις εμπειρίες μου. Αυτό το άτομο, όπως το βλέπω, "ξέρω" την αξία του κοινωνικά σύμφωνα με τις καταβολές μου).

Πόσο ταιριάζει με τα στερεότυπά μας το ανάστροφο;
"Αυτή είναι μια ρωμαλέα γυναίκα".
"Αυτός είναι ένας όμορφος άντρας".
Αυτή είναι μια κουβέντα για άλλη φορά, αλλά αξίζει να αναφέρουμε πως όσο περισσότερες καταβολές και ποικιλία, "χωράει" στην καθημερινότητά μας, τόσο λιγότερο μας "ξενίζει" κάτι μακρύτερα από τα στερεότυπα μας.

Στερεοτυπικό παράδειγμα: "οι άντρες που κλαίνε συχνά δεν είναι αρκετά δυνατοί και για να είμαι αποδεκτός πρέπει να είμαι δυνατός οπότε δεν πρέπει να κλαίω συχνά" και "κάποιος που κλαίει συχνά δεν είναι σκληρός". Αν στο περιβάλλον μου έμαθα πως "σκληρός=κυρίαρχος", τότε ξέρω τι πρέπει να αναπαράγω για να αισθάνομαι πως, όχι μόνο είμαι αρκετά καλός, αλλά και τι πρέπει να κάνω ώστε συγκρινόμενος με άλλους να είμαι καλύτερος και συνεπώς προτιμότερος (βλ. ποθητός).

Εντάξει λοιπόν, αν είναι για κάτι που κάνω. Αν είναι κάτι που είναι θέμα του σώματος μου, δηλαδή κάτι που είμαι;
"οι κοντοί άντρες δεν μπορούν να είναι με ψηλές γυναίκες" λέει ένα στερεότυπο
Εκεί αν είμαι ένας κοντός άντρας που του αρέσουν οι ψηλές γυναίκες, χρειάζεται είτε να έχω πάρει την αυτοπεποίθηση από νωρίς για να έχω την τόλμη να πλησιάσω κάποια ψηλότερη μου γυναίκα, μέχρι να βρω κάποια που έξω από τα στερεότυπα να με βρίσκει ποθητό. Αν μάλιστα, καταφέρω να αλλάξω το στερεότυπο -με την κοινωνική ζωή μου- ίσως να βρεθεί κάτι να δικαιολογήσει το γιατί "οι κοντοί άντρες ταιριάζουν καλύτερα στις ψηλές γυναίκες". Κάτι σαν "το ροζ είναι για τα κορίτσια και το γαλάζιο για τα αγόρια". Κάποτε δεν ήταν έτσι -ήταν το ανάστροφο- και η κοινωνία το άλλαξε με συγκεκριμένες επιρροές.

"Ωραία όλα αυτά, αλλά εγώ που θέλω να αισθάνομαι ποθητή/ποθητός και δεν χορταίνω; Πότε είναι υπερπροσπάθεια;"
Μα όταν είναι κουραστικό και κοστίζει πολλή περισσότερη ενέργεια, χωρίς την ανάλογη απολαβή.
Για να αισθανθούμε ποθητοί, ακόμα και σε μεγαλύτερες ηλικίες που υποτίθεται πως έχουμε ξεπεράσει τις απόψεις των γονιών/φροντιστών/δασκάλων μας (σημαντικών ατόμων στη ζωή μας), ΠΑΛΙ χρειάζεται να παίρνουμε σε "τακτική δοσολογία" την επιβεβαίωση από τους τωρινούς σημαντικούς άλλους (συντρόφους, γονείς, συνεργάτες κλπ). Σε κάθε περίπτωση, αν δεν συμβαίνει αυτό, χρειάζεται να δούμε αν μπορούμε να ακούσουμε τον λόγο θαυμασμού και να πάρουμε την απόλαυση της επιβεβαίωσης ή αντίθετα, αναπαράγουμε ένα μοτίβο του παρελθόντος μας που "χτυπούσε" την αξία μας. Άλλωστε, δεν θα μπορούσαμε να προτιμήσουμε κάτι "ξένο" σε εμάς, κάτι που δηλαδή δεν ταιριάζει στην συναισθηματική κοσμοθεωρία μας.

Το να αισθανόμαστε "ποθητά άτομα" ανεξαρτήτως φύλου, σεξουαλικού προσανατολισμού, σωματικής διάπλασης, επαγγελματικής ασχολίας, κοινωνικού status κλπ, είναι μια εσωτερική διαδικασία, που αν δεν στηριχθεί εκεί, στον συναισθηματικό κόσμο που ανήκει, δεν θα "χορτάσουμε" ποτέ. Αν και όλοι μας ίσως έχουμε κάποιες "ατέλειες" που δεν είναι δυνατόν να είναι αρεστές σε όλους και όλες, το να παίρνουμε μια υγιή, καθημερινή δόση σήματος από άλλους (στο σπίτι, στην εργασία, στην παρέα) πως είμαστε ποθητοί/ποθητές είναι απαραίτητο για την ψυχική υγεία μας. Είναι στο χέρι μας να φωτίσουμε την πτυχή αυτή της ζωής μας και να δούμε που έχουμε μείνει ανικανοποίητες/ανικανοποίητοι προκειμένου να δούμε πως μπορεί η ζωή μας να γίνει πιο ευχάριστη και "χορταστική".

Άγγελος Ιωακειμίδης
ΚΥΜΑ ζωής