Η επιτυχία πρόκειται για μια έννοια αφηρημένη. Θα λέγαμε ότι είναι μια προσωπική υπόθεση, για κάποιους μπορεί να είναι μια υψηλή θέση σε πολυεθνική εταιρία, για άλλους η καριέρα στον καλλιτεχνικό χώρο και για κάποιους άλλους η ευτυχία στον διαπροσωπικό τομέα. Εντούτοις, αυτό που θα μπορούσαμε να πούμε με βεβαιότητα είναι ότι η επιτυχία περιλαμβάνει την ουσιαστική ευτυχία. Και τα δύο χαρακτηριστικά, όμως, απαιτούν προσπάθεια, επιμονή, υπομονή, κίνητρα και συνεχή αυτοεξέλιξη.
«Ζήσε, σαν να ήταν να πεθάνεις αύριο. Μάθε, σαν να πρόκειται να ζήσεις για πάντα», είχε πει ο Μαχάτμα Γκάντι. Η μάθηση κατέχει εκπληκτικές ιδιότητες και όλοι οι σοφοί άνθρωποι το γνώριζαν και το γνωρίζουν αυτό. Η συνεχής μάθηση σε όλες τις ηλικίες και σε όλες τις συνθήκες έχει απεριόριστα οφέλη. Η δια βίου μάθηση αποτελεί μια συνεχής εμπειρία εκπαίδευσης· ανανέωση, εμπλουτισμός, ανάπτυξη, απόκτηση και εξειδίκευση γνώσεων και δεξιοτήτων. Στηρίζεται στην αντίληψη ότι η ικανότητα και οι δυνατότητες μάθησης των ανθρώπων ξεκινούν από τη στιγμή της γέννησης και επεκτείνονται σε όλη τη διάρκεια ζωής με βασικό στόχο την αυτοεξέλιξη. Περιλαμβάνει σεμινάρια, ανώτατη εκπαίδευση, εκπαίδευση ενηλίκων, εθελοντισμό, πρακτική άσκηση, επαγγελματική κατάρτιση, εκπαιδευτικά ταξίδια και πολλά άλλα.
Οι άνθρωποι είμαστε σαν τα φυτά, αναπτυσσόμαστε. Σωματικά, πνευματικά, συναισθηματικά, ψυχικά για την επίτευξη ικανοποίησης από τη ζωή μας με διάφορους τρόπους και σε διάφορους τομείς. Και όλοι όσοι αγαπούν να μαθαίνουν δεν χρειάζονται κανέναν επιπλέον λόγο για να πειστούν να ακολουθήσουν μια τέτοια στάση ζωής· υπάρχει μέσα τους και αποτελεί ένα πάθος τους που το εκμεταλλεύονται, ψάχνοντας ανάμεσα στη μεγάλη ποικιλία ευκαιριών που πλέον τους δίνεται. Ωστόσο, τόσο για όσους την αναβάλλουν, αμφιβάλλουν, διστάζουν, όσο και για εκείνους που την έχουν ενσωματώσει μόνιμα στη ζωή τους, παρακάτω θα εστιάσουμε στους κυριότερους λόγους που η δια βίου μάθηση αξίζει να γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας:
1. Προσαρμοστικότητα στην αγορά εργασίας και στη ζωή
Ας ξεκινήσουμε με το πιο πρακτικό πλεονέκτημα, το οποίο είναι και σχεδόν αυτονόητο. Ζούμε σε μια οικονομία συνεχούς εκπαίδευσης. Λίγες είναι πλέον οι εργασίες που απαιτούν μια σχετικά στατική γνώση, αφού αυτές έχουν πια τη βοήθεια των μηχανών. Οι περισσότεροι νέοι αλλάζουν θέσεις και αντικείμενα αρκετές φορές στη ζωή τους και είναι πολλοί εκείνοι που συνειδητά αλλάζουν καριέρες. Ακόμα και εκείνοι, όμως, που μένουν σε ένα συγκεκριμένο επάγγελμα, θα δουν τη φύση της δουλειάς τους να μεταμορφώνεται ή να εμπλουτίζεται. Όλο αυτό το δίκτυο εργασίας απαιτεί ευελιξία από την πλευρά του εργαζόμενου, την οποία βρίσκει μέσα από τη συνεχή μάθηση. Δεν μπορούμε να εξαρτόμαστε από την πανεπιστημιακή ή σχολική εκπαίδευση των 5-10-15 χρόνων πριν.
Βέβαια, αυτό το είδος μάθησης δεν αφορά απλά στο χτίσιμο δεξιοτήτων μέσα στα στενά πλαίσια ενός ορισμένου επαγγέλματος. Δεν έχει να κάνει μόνο με τη στεγνή εξειδίκευση, αλλά με την απόκτηση μιας ευρύτερης οπτικής και τη χρήση των εκπαιδευτικών εμπειριών για τη διαμόρφωση νέων ιδεών και καινοτομιών. Η κοινωνία και η εργασία αλλάζουν και εμείς χρειάζεται να μπορούμε να προσαρμοστούμε στα νέα δεδομένα. Η δια βίου μάθηση και η συνεχής αυτοβελτίωση προσφέρουν περισσότερες επιλογές και εκτός εργασίας. Μια νέα γλώσσα προσφέρει ποικιλία στα ταξίδια και στην επιλογή διαμονής σας, μια νέα μουσική δεξιότητα προσθέτει επιλογές διασκέδασης, η εκμάθηση μιας νέας τεχνολογίας διευκολύνει την καθημερινότητά σας.
2. Υγιέστερος εγκέφαλος
Ο Henry Ford γνώριζε πόσο σημαντική είναι η δια βίου μάθηση για τον εγκέφαλο και για την υγεία του. Είχε πει ότι «όποιος σταματά να μαθαίνει είναι γέρος, είτε είναι είκοσι, είτε ογδόντα χρονών. Όποιος συνεχίζει να μαθαίνει, παραμένει νέος. Το σπουδαιότερο πράγμα στη ζωή είναι να διατηρήσεις το μυαλό σου νέο». Και οι επιστήμονες τονίζουν συνεχώς ότι ένα υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης και μόρφωσης συνδέεται με καλύτερες γνωστικές και πνευματικές λειτουργίες σε μεγαλύτερες ηλικίες, δηλαδή με βελτιωμένη μνήμη, προσοχή, αντίληψη, ικανότητα επίλυσης προβλημάτων, λήψης αποφάσεων, αλλά και παραγωγής και κατανόησης της γλώσσας. Ο εγκέφαλός μας διαθέτει μια αξιοσημείωτη πλαστικότητα· έχει την ικανότητα να δημιουργεί νέες νευρωνικές συνάψεις, καθώς εμείς μαθαίνουμε, αποκτάμε εμπειρίες και προσαρμοζόμαστε. Αυτές οι συνάψεις μεταφράζονται σε μεγαλύτερη οξυδέρκεια, σοφία και ευελιξία σε σχέση με το περιβάλλον μας. Γι’ αυτό, να θυμάστε πάντα ότι το διάβασμα και η μάθηση ποτέ μα ποτέ δεν πάνε χαμένα.
3. Ενίσχυση της κοινωνικοποίησης.
Απλά σκεφτείτε το: ένα μεγάλο ποσοστό όσων γνωρίζετε, προέρχονται από την επαφή σας με τον υπόλοιπο κόσμο. Από τη στιγμή που γεννηθήκατε, απορροφούσατε γνώσεις από τους γονείς σας, πειραματιζόσασταν με νέες ιδέες παρέα με τους φίλους σας, αργότερα ανταλλάσατε ιδέες με τους συμφοιτητές σας, κάνατε συζητήσεις με αγνώστους ή γνωστούς, ανταλλάσετε απόψεις με συναδέλφους, αναλύετε αντιδράσεις, παρατηρείτε. Όλα αυτά είναι μέρος μιας δια βίου μάθησης με βασικό συστατικό την εμπειρία.
Η στοχευμένη μάθηση στην ενήλικη ζωή πυροδοτεί τους κοινωνικούς δεσμούς και τις γνωριμίες. Και το αντίθετο- συχνά επιλέγουμε να συνδεόμαστε με άλλους ανθρώπους, επειδή θέλουμε να μάθουμε με αυτούς και γι’ αυτούς. Η απόφασή σας να παρακολουθήσετε ένα σεμινάριο, να πάτε σε ένα φροντιστήριο με στόχο μια νέα γλώσσα ή να μάθετε να παίζετε πιάνο είναι πολύ πιθανό να σας χαρίσει νέες παρέες, ίσως και καλούς φίλους. Σίγουρα, όμως, θα αποτελέσει πρόσφορο έδαφος για ανταλλαγή γνώσεων και απόψεων πάνω στο εν λόγω αντικείμενο. Επιπροσθέτως, μην ξεχνάμε ότι η μόρφωση και η γνώση είναι γοητευτική, έλκει τους ανθρώπους γύρω μας· τα θέματα που μπορούμε να συζητήσουμε εμπλουτίζονται, όπως εμπλουτίζεται και η προσωπικότητά μας, κάνοντάς μας ενδιαφέροντες στους άλλους και ενισχύοντας την δεξιότητα κοινωνικοποίησής μας.
4. Αυτογνωσία, αυτοεκπλήρωση/ αυτοπραγμάτωση
Μπορεί να μη μας απασχολεί συνέχεια, αλλά υπάρχουν πράγματα που θέλουμε/ ευχόμαστε να μπορούσαμε να κάνουμε. Όλοι έχουμε μια πραγματική ή φανταστική λίστα με πράγματα που θα θέλαμε να γνωρίζουμε ή κάτι άλλο που ευχόμαστε να είχαμε σπουδάσει. Και αυτή η λίστα υφίσταται για όλους, καθώς είναι το πιο φυσικό πράγμα στη ζωή το να θέλουμε να μαθαίνουμε νέα πράγματα και να εξελισσόμαστε.
Επιπλέον, αυτή η λίστα αποτελεί μέρος του ταξιδιού μας προς την αυτοπραγμάτωση, όπως αποτελεί και το αν τελικά θα βρούμε το θάρρος να κυνηγήσουμε ή όχι κάποια στοιχεία από αυτή. Η δια βίου μάθηση οδηγεί τα βήματά μας στο μονοπάτι προς την αυτοβελτίωση. Ανοίγει τους ορίζοντές μας, μας δείχνει τα προσωπικά μας όρια και πώς να τα ξεπεράσουμε, αν το θέλουμε. Η αίσθηση ικανοποίησης που λαμβάνουμε όταν μαθαίνουμε, τονώνει την αυτοπεποίθησή μας και μας δίνει το κίνητρο να συνεχίσουμε να ανακαλύπτουμε τον εαυτό μας και τις δυνατότητές του.
