Γράφει ο Άγγελος Βιαννίτης, ψυχολόγος, ψυχοθεραπευτής και κλινικός υπνοθεραπευτής
Τα όνειρα πάντα γοήτευαν τους ανθρώπους. Κάθε πολιτισμός, από την αυγή της ανθρωπότητας ως σήμερα, αναρωτήθηκε γι΄ αυτές τις παράξενες ψυχικές εμπειρίες που βιώνουμε όταν κλείνουν τα μάτια μας και εισερχόμαστε σε ένα κόσμο όπου το μαγικό και το θαυμαστό συνυπάρχουν με το τρομακτικό και το εφιαλτικό. Στην ονειρική διάσταση μπορεί να πετάξουμε, να συναντήσουμε τον ίδιο μας τον εαυτό στην παιδική του ηλικία, να ξαναδούμε αγαπημένα πρόσωπα που χάθηκαν από την ζωή, να κυνηγηθούμε από τέρατα, να μιλήσουμε με αγίους, να συναντήσουμε αγγέλους, φανταστικά ή πραγματικά ζώα και η αντίληψή μας να τα δέχεται όλα σαν απολύτως φυσιολογικά, που δεν προκαλούν ιδιαίτερη εντύπωση.
Στον ονειρικό κόσμο λοιπόν τα πάντα μπορεί να συμβούν, κάθε πιθανότητα να υλοποιηθεί και κάθε δυνατότητα να πραγματωθεί. Τα όνειρα θα καθρεφτίσουν την σωματική, την συναισθηματική, την διανοητική και την πνευματική μας κατάσταση. Μας ανοίγουν μια πύλη, ένα πέρασμα σε μια διάσταση μέσα στην οποία μπορούμε να ρίξουμε κρυφές ματιές στο μέλλον, να πάρουμε έμπνευση και καθοδήγηση. Σε πολλές περιπτώσεις, βρίσκουμε και την θεραπεία.
ΠΡΟΔΡΟΜΙΚΕΣ ΕΜΦΑΝΙΣΕΙΣ
Ο 53χρονος αγρότης Γιάννης Ματθαιάκης, από το χωριό Πύργος στην Κρήτη, είχε δει, σε διάστημα δυο μηνών, πάνω από τρεις φορές το ίδιο όνειρο με μικρές παραλλαγές. Πήγαινε για να ποτίσει τον χωράφι του και «..βλέπω το νερό στα αυλάκια ποτίσματος του χωραφιού να λιγοστεύει… Πάω στην αντλία δίπλα στο πηγάδι και διαπιστώνω ότι ο σωλήνας εισροής από το πηγάδι είχε μικρύνει, σαν να είχε στενέψει… Η αντλία δεν λειτουργούσε καλά… Νιώθω άσχημα γιατί δεν μπορώ να την φτιάξω μόνος μου και πρέπει να φωνάξω κάποιον…». Δυο βδομάδες αργότερα έκανε κάποιες καρδιολογικές έδειξαν στένεμα αορτής με κίνδυνο απόφραξης και χειρουργήθηκε επειγόντως. Το υποσυνείδητό του, με την δική του συμβολική γλώσσα, είχε καθρεπτίσει επακριβώς την κατάσταση της καρδιάς του.
Ο Αριστοτέλης και ο Ιπποκράτης είχαν αντιληφθεί αυτήν την λειτουργία των ονείρων και θεωρούσαν ότι κάποια όνειρα αντανακλούν την φυσιολογία του οργανισμού. Ο Γαληνός όμως από την Πέργαμο, ο μεγάλος Έλληνας φυσιολόγος, ανατόμος και ιατρός του 2 μ.Χ. αιώνα, είχε προχωρήσει ένα βήμα παραπέρα και κατέγραφε με προσοχή όχι μόνο τα όνειρα των ασθενών του, αλλά και τα δικά του: συνέβαλλαν στις διαγνώσεις του, και μερικές φορές του παρείχαν σαφείς οδηγίες ως προς την πρέπουσα θεραπευτική αγωγή και την εκτέλεση χειρουργικών επεμβάσεων.
« .. Μερικοί άνθρωποι καταφρονούν τα όνειρα και τα προμηνύματα. Εγώ όμως γνωρίζω πως συχνά έχω χρησιμοποιήσει όνειρα για να καταλήξω σε μια διάγνωση. Σε δυο περιπτώσεις καθοδηγήθηκα ξεκάθαρα από όνειρα: κάποτε πραγματοποίησα τομή σε μια αρτηρία μεταξύ του αντίχειρα και του δείκτη του δεξιού χεριού ενός ασθενούς, και στην συνέχεια άφησε το αίμα να ρέει ελεύθερα μέχρι που σταμάτησε μόνο του, όπως μου είχε υποδειχθεί στο όνειρο… Έχω σώσει πολλούς ανθρώπους εφαρμόζοντας αυτά που μου έχουν υποδειχθεί σε όνειρα.» (1).
Το υποσυνείδητο γνωρίζει σαφώς την ανισορροπία ή την διαταραχή του οργανισμού πολύ πριν αυτή εκδηλωθεί ως ασθένεια με φυσικά συμπτώματα. Το όνειρο, ένα γράμμα του υποσυνείδητου προς το συνειδητό – σύμφωνα με τον ψυχίατρο Calvin Hall- μεταφέρει μέσα στο γράμμα το μήνυμα, που φυσικά είναι γραμμένο στην συμβολική γλώσσα.
Είναι προφανές ότι το μήνυμα δεν είναι εύκολα αντιληπτό από τον ονειρευόμενο, μια και πολύ σπάνια το ανθρώπινο σώμα απεικονίζεται κυριολεκτικά στον συμβολικό κόσμο. Μια αρρώστια μπορεί να φανεί σαν δυσλειτουργία ενός συστήματος, π.χ. μιας μηχανής ή σαν μπλοκάρισμα. Ο ψυχίατρος Strefon Kaplan Williams, διακεκριμένος αναλυτής ονείρων, συσχετίζει τα κτίρια και τα αυτοκίνητα σαν συμβολικές απεικονίσεις του ανθρώπινου σώματος.
Η κατάσταση π.χ. ενός κτιρίου μπορεί να συμβολίζει και την κατάσταση της φυσιολογίας του οργανισμού, χωρίς φυσικά να μπορούν να αποκλειστούν και άλλες προσεγγίσεις. (Βλ.
Παράρτημα 1)
Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ
Τα όνειρα είναι μια νευροφυσιολογική λειτουργία που αποτελεί και ένα βιολογικό παράδοξο. Γιατί τα έμβρυα περνούν κατά 90 % την περίοδο της κύησης σε ονειρική κατάσταση; Γιατί τον πρώτο χρόνο της ζωής μας περνάμε το 78% του χρόνου μας ονειρευόμενοι; Γιατί όσο μεγαλώνουμε μειώνεται ο χρόνος που περνάμε σε ονειρική δραστηριότητα; Ποιος είναι τελικά ο λόγος που ο άνθρωπος πρέπει να βιώνει αυτές τις παράξενες ψυχικές εμπειρίες κατά την διάρκεια του ύπνου του;
Σ΄ αυτά το ερωτήματα έχουν δοθεί διαφορετικές απαντήσεις από διάφορους πολιτισμούς και ακόμα και σήμερα, που γνωρίζουμε αρκετά σχετικά με την φυσιολογία της ονειρικής δραστηριότητας και την φαινομενολογία των ονείρων, το τι συμβαίνει δηλαδή στον εγκέφαλο και το σώμα μας όταν ονειρευόμαστε, υπάρχουν πολλές απόψεις και διαφορετικές προσεγγίσεις, επιστημονικές και μη.
Πέρα από θρησκευτικές και εσωτερικές παραδόσεις σχετικά με το ονείρεμα, σχεδόν όλα τα ρεύματα ψυχοθεραπευτικών προσεγγίσεων, από την κλασσική ψυχανάλυση του Φρόυντ έως την ψυχοθεραπεία Gestalt του Πέρλς και από την Συναλλακτικής Ανάλυσης του Μπέρν και Χάρις έως την Ψυχοσύνθεση του Ρότζερς και την υπνοθεραπεία του Έρικσον, δέχονται ότι τα όνειρα, εκτός του ότι είναι ένα πολύτιμο διαγνωστικό εργαλείο, ένα παράθυρο που επιτρέπει την θέα σε βαθύτερα στρώματα του ψυχισμού, επιτελούν συγκεκριμένες λειτουργίες στον ανθρώπινο ψυχισμό. Έτσι, ανάμεσα στα άλλα,
Τα ίδια τα όνειρα είναι μια εξισορροπιστική λειτουργία για τον ανθρώπινο ψυχισμό.
- Επεξεργάζονται – και πολλές φορές λύνουν- καταστάσεις και προβλήματα
- Υποδεικνύουν συναισθηματικά φορτία που υπάρχουν μέσα μας.
- Φέρνουν στην επιφάνεια κρυφούς πόθους, συγκρούσεις και υποβόσκουσες εντάσεις
- Καταδεικνύουν συγκεκριμένες τάσεις και συμπεριφορές
- Μας δίνουν την δυνατότητα να εμπειριωθούμε πλευρές του άγνωστου εαυτού μας
- Μας προετοιμάζουν για το άγνωστο
Τα όνειρα λοιπόν όχι μόνο αποκαλύπτουν πολλά για μας, μας προειδοποιούν, μας δίνουν έμπνευση και μας καθοδηγούν αλλά ή ύπαρξη τους αυτή καθαυτή είναι μια θεραπευτική λειτουργία του οργανισμού, μια « βαλβίδα ασφαλείας» σύμφωνα με μια έκφραση του Φρόυντ, για τον ανθρώπινο ψυχισμό.
Η ανάλυση ονείρων και γενικότερα η εργασία με τα όνειρα (Dream Work) αποτελεί επίσης και ένα θαυμάσιο θεραπευτικό εργαλείο. Χρησιμοποιώντας τεχνικές ανάλυσης και εργασίας, από διαφορετικές ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις, όπως ο Διάλογος με τα Σύμβολα, η Ταύτιση με τα Σύμβολα ( Gestalt), η Εκδραμάτιση ( Δραματοθεραπεία), η Επανείσοδος στο Όνειρο, η Αλλαγή Σεναρίου (Υπνοθεραπεία), ο ψυχίατρος S. K. Williams κατευθύνει τον ονειρευόμενο σε καινούργιες ενοράσεις αυτογνωσίας, σε εναρμόνιση των αποσπασματικών πλευρών της προσωπικότητάς του, στην ολοκλήρωση αλλά και σε ξεπέρασμα παθολογικών καταστάσεων, ανισορροπιών και ψυχολογικών αγκυλώσεων.
Η περίπτωση της 37χρονης Ελένης Καρ., (Βλ. Παραρτ.1) είναι ένα παράδειγμα για το πώς ένα όνειρο μπορεί να χρησιμεύσει σαν θεραπευτικό υλικό, χρησιμοποιώντας τα ονειρικά σύμβολα ενός συγκεκριμένου ατόμου. Η Ελένη, έχοντας ένα καταθλιπτικό υπόβαθρο, αντιμετώπιζε προβλήματα στην σχέση με τον άντρα της αλλά και ένα πρόβλημα με τα παραπάνω κιλά της. Αν και είχε αποταθεί σε διάφορους διατροφολόγους που της έδωσαν συγκεκριμένα προγράμματα, δεν είχε ποτέ ολοκληρώσει κάποιο πρόγραμμα δίαιτας ή αλλαγής της διατροφικής της συμπεριφοράς.
Μετά από λίγες μέρες, κατέφευγε στις παλιές της συνήθειες, στην υπερκατανάλωση γλυκισμάτων κ.α. Αν και ήταν φανερό για την Ελένη ότι κατέφευγε στο φαγητό και στα γλυκά για καθαρά συναισθηματικούς λόγους, δεν μπορούσε να κάνει τίποτα γι΄αυτό.
Μια και ερχόταν τακτικά στο Ονειρικό Εργαστήρι, είχε μάθει να κατανοεί περισσότερο τα όνειρα της και τον εαυτό της. Αποφασίσαμε να δουλέψουμε το πρόβλημα της μειωμένης θέλησης και της παλινδρόμησης σε παλιές συμπεριφορές μέσα από σύμβολα του υποσυνειδήτου της, έτσι όπως εμφανίζονταν στα όνειρά της. Μέσα από την ανάλυση των ονείρων της, είχε σχετίσει ένα συγκεκριμένο στιγμιότυπο – σκουπίδια που έμπαιναν από την ανοιχτή κεντρική πόρτα του σπιτιού της-με τις κακές της διατροφικές της συνήθειες.
Η Ελένη μπήκε σε κατάσταση ύπνωσης, οδηγήθηκε σε μια Επανείσοδο στο Όνειρο (Dream Re-Entry). Νιώθοντας έντονα συναισθήματα απόγνωσης, έβλεπε τα σκουπίδια να μπαίνουν μέσα στο σπίτι της. Κάνοντας αυτό που είχαμε συμφωνήσει, την καθοδήγησα σε μια Αλλαγή Σεναρίου (Rewriting): Αφού έκλεισε την πόρτα, πήρε μια σκούπα και καθάρισε τον χώρο απ΄ τα σκουπίδια. Μετά την άνοιξε ξανά και βεβαιώθηκε ότι δεν υπήρχαν άλλα σκουπίδια. Σε κατάσταση βαθιάς ύπνωσης, η Ελένη σιγουρεύτηκε ότι μπορεί να ανοίγει την πόρτα μόνο όταν το θέλει εκείνη. Η όλη διαδικασία «αγκυρώθηκε» – μια εφαρμογή νευρογλωσσικού προγραμματισμού- με ένα σωματικό ερέθισμα, το τράβηγμα του λοβού του αριστερού της αυτιού.
Βγαίνοντας από την ύπνωση, η Ελένη ένιωθε ανακουφισμένη, χωρίς όμως να μπορεί να αναφέρει περισσότερες λεπτομέρειες για αυτό το συναίσθημα. Πήρε μαζί της μια κασέτα με την ηχογραφημένη συνεδρία την οποία άκουγε για επτά συνεχόμενες μέρες λίγο πριν κοιμηθεί. Επίσης της είχε δοθεί η προτροπή κάθε φορά που ήθελε να φάει ένα γλυκό ή να φάει σε ακατάστατες ώρες, να πιέζει τον λοβό του αριστερού της αυτιού.
Μέσα σε δέκα μέρες από την συνεδρία, η Ελένη είχε περιορίσει κατά πολύ την κατανάλωση γλυκών. Απλά δεν της έκανε όρεξη πλέον, όπως ανέφερε η ίδια. Ξαναπήγε στη διαιτολόγο της, πήρε ένα καινούργιο πρόγραμμα και αυτή την φορά μπόρεσε και το ολοκλήρωσε, χωρίς να πιεστεί καθόλου: έχασε 18 κιλά τους επόμενους τρεις μήνες.
ΟΝΕΙΡΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ: ΜΙΑ ΠΑΛΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ
Η πορεία προς την θεραπεία είναι μια πορεία ενθύμησης και επανασύνδεσης προς την εγγενή κατάσταση ισορροπίας του οργανισμού. Σ΄ αυτήν την πορεία τα όνειρα μπορούν να γίνουν όχι μόνο σύμμαχοι και βοηθοί, αλλά και να σηματοδοτήσουν την ίδια την θεραπεία.
Η ονειρική θεραπεία δεν είναι κάτι καινούργιο. Οι Αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι κατά τη διάρκεια της Εγκοιμήσεως σε κάποιον ιερό χώρο, ο ασθενής δεχόταν ένα αποκαλυπτικό όνειρο το οποίο του έδειχνε τον τρόπο θεραπείας που έπρεπε να ακολουθήσει. Μπορεί επίσης να συναντούσαν τον ίδιο τον θεό Ασκληπιό στο όνειρό τους. Μπορεί να εμφανιζόταν σαν χέρι, σαν φίδι, σαν σκύλος ή σαν πετεινός. Το ζητούμενο ήταν να έρθουν σε επαφή με το θείο μέσω της εγκοίμησης. Ο αρχαίος Έλληνας πού ήθελε να προκαλέσει ένα όνειρο πού θα του υπεδείκνυε την θεραπεία, προετοιμαζόταν για αρκετές ημέρες. Πήγαινε σε ένα από τα Ασκληπιεία, πού, κατά την ελληνιστική περίοδο ήταν πάνω από τριακόσια, με φημισμένα αυτά της Επιδαύρου, της Κω, της Περγάμου κ.α. Νήστευε το κρέας, το ψάρι και τα πουλερικά, ενώ απείχε από το σεξ. Τις δύο τελευταίες ημέρες έπινε μόνο νερό και τίποτα άλλο. Έπρεπε να κάνει μια θυσία με ένα ζώο, καθώς και να εκτελέσει διάφορα τελετουργικά. Ζητούσε από τον Ασκληπιό να του φανερωθεί και να τον θεραπεύσει. Το βράδυ, ξάπλωνε πάνω στο δέρμα του ζώου πού θυσίασε και κοιμόταν.
Οι ιερείς ήταν εκεί να τον βοηθήσουν να εκτελέσει τις τελετουργίες και να ερμηνεύσουν τα όνειρα πού είδε την συγκεκριμένη βραδιά. Σε κάποια όνειρα, εμφανιζόταν ο ίδιος ο Ασκληπιός και ακουμπούσε ή απλώς έδειχνε το πάσχον μέρος του αρρώστου. Ένα τέτοιο όνειρο σήμαινε και τη θαυματουργή θεραπεία του ασθενή. Σε άλλα, εμφανιζόταν σαν φίδι ή σαν σκύλος και, ανάλογα, οι ιερείς σύστηναν κάποια θεραπεία. Μεγάλη σημασία είχαν επίσης τα τρόφιμα πού εμφανιζόταν στο όνειρο, αλλά και η παρουσία του νερού.
Μέσω του ονείρου λοιπόν, η ψυχή βιώνει την εμπειρία της θεραπείας από το χέρι ενός θεού. Μετά το όνειρο, η επαφή με το θείο δεν είναι ζήτημα πίστης ή δοξασίας, αλλά αυτούσια, βιωμένη εμπειρία. Ο Ασκληπιός και το φίδι του, ο Άγιος Ραφαήλ, ο ονειροφανής- όπως τον ονομάζει επίσημα η εκκλησία- άγιος, ο Άγιος Νικόλαος και τόσοι άλλοι, εμφανίζονται στα όνειρα είτε έχουν προσκληθεί μέσα από μια διαδικασία νηστείας και εγκοίμησης είτε απρόσκλητοι, για να σηματοδοτήσουν την σύνδεση με τις θεραπευτικές δυνάμεις. Η επίκληση από τον πάσχοντα για θεραπεία δεν είναι τίποτα άλλο από μια καταφυγή σε μια υπερ-ατομική αντίληψη, μια προσπάθεια να συνδεθούμε με το κοσμικό γίγνεσθαι και το Όλον. Κάποιες φορές, η σύνδεση αυτή οδηγεί σε ανεξήγητη αυτοίαση.
Στα 45 του χρόνια, ο ζωγράφος Θέμης Κελέκης αποσύρθηκε το 1977 ολομόναχος στην έρημη νησίδα Φιδονήσι απέναντι από την Νέα Ηρακλίτσα στην Καβάλα, για να πεθάνει.
Είχε διαγνωσμένο μελάνωμα, μια πολύ επιθετική μορφή καρκίνου που είχε κάνει μετάσταση, χωρίς καμιά ελπίδα θεραπείας από τους γιατρούς. Ετοιμοθάνατος και με πόνους, περίμενε το μοιραίο ζώντας με ότι ψάρευε από την θάλασσα. Ένα βράδυ βλέπει στο όνειρό του ένα κοριτσάκι, που είχε συναντήσει παλιότερα παρανυφάκι σε ένα γάμο στην Πάτρα. Το κοριτσάκι του συστήνει να μπει μέσα στην θάλασσα μέχρι το λαιμό και να μείνει εκεί μέσα πέντε ώρες πίνοντας κάθε ένα τέταρτο μια γουλιά θαλασσινό νερό. Παρότι η συμβουλή ήταν εντελώς παράλογη και δύσκολη στην εφαρμογή της από έναν εξασθενημένο άνθρωπο μέσα στο καταχείμωνο, εκείνος την ακολούθησε. « Έπεφτε και χιονόνερο και είχα μουδιάσει ολόκληρος» λέει, « το σώμα μου είχε ασπρίσει, δεν το αισθανόμουν πια. Το νερό που έπινα μου έφερνε αναγούλα και προσπαθούσα να μην κάνω εμετό. Αλλά όταν πέρασε εκείνο το πεντάωρο και βγήκα από την θάλασσα, ένιωσα για πρώτη φορά μετά από πάρα πολύ καιρό να πεινάω σαν λύκος. Και μέρα με την ημέρα η υγεία μου άρχισε να βελτιώνεται με ταχύ ρυθμό..». Τόσο ταχύ που κατοπινές ιατρικές εξετάσεις δεν έδειξαν ίχνος κακοήθειας, αφήνοντας άναυδους τους γιατρούς. Σήμερα, 27 χρόνια μετά, ο κ. Κελέκης επισκέπτεται τακτικά το Φιδονήσι, για να ζωγραφίσει, να ηρεμήσει, να ψαρέψει, απολαμβάνοντας την ζωή που τόσο απροσδόκητα του χαρίστηκε.
ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΙΑΣΗ
Ο ψυχοθεραπευτής Edward Tick, αναγνωρίζοντας την σημασία της αντιμετώπισης των ασθενειών σε ένα ευρύτερο πλαίσιο πνευματικότητας και αναζήτησης του νοήματος της ζωής, οργανώνει κάθε χρόνο θεραπευτικά ταξίδια στην Ελλάδα και στα παράλια της Μ. Ασίας.
Στην Επίδαυρο, την Κρήτη, την Κω και την Πέργαμο επισκέπτονται τις τοποθεσίες όπου στην αρχαιότητα υπήρχαν τα Ασκληπιεία. Στα ίδια μέρη όπου οι ασθενείς κατέφευγαν για να έρθουν σε επαφή στα όνειρά τους με το θεό θεραπευτή, τον Ασκληπιό. Αναζητώντας την θεραπεία, ο Tick μαζί με τους ασθενείς αναβιώνουν και εφαρμόζουν την Εγκοίμηση, την τελετουργική διαδικασία του να κοιμηθεί κάποιος σε ένα ιερό χώρο ώστε να δεχτεί ένα αποκαλυπτικό όνειρο για θεραπευτικούς σκοπούς. Όπως και οι αρχαίοι, περνούν μια διαδικασία εξαγνισμού με νηστεία, λουτρά και τελετουργικούς καθαρμούς. Χώροι και δωμάτια ξενοδοχείων μετατρέπονται σε άβατα όπου κάποια άτομα μένουν ξάγρυπνα όλο το βράδυ, λειτουργώντας σαν παραστάτες γι΄ αυτούς που υποβάλλονται σε εγκοίμηση. Σε κάποιους απ΄ αυτούς οι μετέπειτα ιατρικές εξετάσεις δείχνουν σημαντική ανάκαμψη του οργανισμού από την ασθένεια, ενώ έχουν καταγραφεί ακόμα και περιπτώσεις που φτάνουν στα όρια των θαυματουργών αυτοιάσεων.
Ακόμα και αυτοί όμως που δεν βρίσκουν την θεραπεία, γυρίζουν πίσω αλλαγμένοι, με καινούργιες ενοράσεις για τον εαυτό τους και την ζωή τους. Ο Ασκληπιός, μεταμφιεσμένος σε αρχετυπικά και μη σύμβολα, συνεχίζει και σήμερα να έρχεται σ΄ αυτούς που τον αναζητούν με τον σωστό τρόπο.
Σε ένα μοναστήρι κοντά στην Λεβήνα της Κρήτης, ο ιερομόναχος πατήρ Χαρίτων, έχει την φήμη θεραπευτή και πολλοί προσφεύγουν σ΄ αυτόν. Όταν οι γονείς ενός εξάχρονου κοριτσιού που υπέφερε από κρίσεις επιληψίας κατέφυγαν σ΄ αυτόν, με την δική του καθοδήγηση ξάπλωσαν το κορίτσι κάτω από μια ελιά στην αυλή της μονής, όπου και κοιμήθηκε. Οι γονείς με τον ιερέα προσεύχονταν όλη νύχτα στην εικόνα του Αγίου Νικολάου. Το πρωί βρήκαν το κορίτσι όρθιο και χαμογελαστό. Τους είπε ότι είδε σε όνειρο πως την είχε πλησιάσει ένας γέροντας με μακριά γενειάδα, την είχε αγγίξει στο κεφάλι και της είχε πει: « Τώρα έχεις θεραπευτεί». Εκείνο το κορίτσι είναι σήμερα ενήλικη γυναίκα. Εδώ και είκοσι χρόνια δεν έχει υποστεί καμιά κρίση επιληψίας. Ο πατήρ Χαρίτων λέει ότι ο Θεός είναι ο υπέρτατος γιατρός και οι ασθενείς του θεραπεύονται από εκείνον. Απλά στον ύπνο τους μπορούν να Τον συναντήσουν πιο εύκολα.
Η ψυχίατρος Mavis Jackson, στο Dereham της Αγγλίας, φιλοξενεί ασθενείς με ψυχοσωματικά προβλήματα – και όχι μόνο- τα σαββατοκύριακα στην φάρμα της. Νηστεύουν, προσεύχονται και διαλογίζονται, σε μια προσπάθεια αφύπνισης των θεραπευτικών δυνάμεων του ίδιου τους του οργανισμού. Το βράδυ, η Jackson περνάει από το προσκέφαλο του κάθε ασθενή, τον βάζει σε ύπνωση και τον αφήνει να κοιμηθεί, χωρίς να τον επαναφέρει σε εγρήγορση. Τους δίνει υποβολές ότι στα όνειρά τους θα συναντήσουν την αρχετυπική μορφή θεραπείας με την οποία συνδέεται περισσότερο ο κάθε ασθενής. Κάποιοι βλέπουν τον Ιησού, άλλοι την Παναγία, άλλοι τον Αβαλοκιτεσβάρα Βούδα, ή ακόμα ένα φίδι, ένα αετό, ένα μυθικό ζώο ή έναν άγγελο.
Οι ασθενείς εκπαιδεύονται να εφαρμόζουν κατ΄ οίκον τεχνικές υπνοθεραπείας και επώασης ονείρου (dream incubation) ώστε να συνεχίσουν να βρίσκονται σε επαφή στα όνειρά τους με τα σύμβολα της θεραπείας.
‘Όπως αναφέρει ο ψυχοθεραπευτής Edward Tick στο βιβλίο του The Practice of Dream Healing (στα ελληνικά « Η Θεραπεία της Ψυχής μέσα από τα Όνειρα, εκδ. Ενάλιος 2003) : « Ο Ασκληπιός, ο Άγιος Ραφαήλ, ο Άγιος Νικόλαος του πατέρα Χαρίτωνα δεν « αντιπροσωπεύουν» ή « συμβολίζουν» τις θεραπευτικές δυνάμεις, αλλά μάλλον « είναι» αυτές οι δυνάμεις..» Αυτές τις δυνάμεις που μπορούμε να συναντήσουμε στην ονειρική διάσταση.
ΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΛΕΝΕ ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ
Εφόσον βιώνουμε την πραγματική κατάσταση του εσωτερικού μας κόσμου, τα όνειρα λένε πάντα την αλήθεια για μας, πέρα από τις ψευδαισθήσεις που τρέφουμε συνήθως για τον εαυτό μας. Είναι η πιο αυθεντική, αλογόκριτη και αυθόρμητη έκφραση του ανθρώπινου ψυχισμού και εκεί μας δίνονται ευκαιρίες : να αντιμετωπίσουμε τις εκφράσεις του κατώτερου εαυτού μας, να νιώσουμε την απατηλότητα του συνειδητού εγώ, να έρθουμε σε επαφή με το θείο. Στα όνειρα θα φανεί μια ανισορροπία στο σώμα, την ψυχή και τον νου από τα πρώτα στάδια, πριν ακόμα εκδηλωθεί σαν ασθένεια σε ψυχολογικό ή φυσιολογικό επίπεδο. Τα όνειρα μπορούν να μας φέρουν σε επαφή με τις εγγενείς θεραπευτικές ενέργειες του οργανισμού, να μας υποδείξουν τρόπους να τις διεγείρουμε. Ακόμα περισσότερο, τα όνειρα μπορούν να μας θεραπεύσουν.
Η θεραπεία μέσω των ονείρων δεν είναι μόνο μια συγκεκριμένη κλινική πρακτική που λειτουργεί, αλλά και μια πορεία επανασύνδεσης. Μια πορεία ενθύμησης του θείου, της υπερ- ατομικής αντίληψης. Στην αρχαιοελληνική σκέψη, ίαση σημαίνει προσωπική ολοκλήρωση, που απαιτεί την αποκατάσταση των δυσλειτουργιών, στην ψυχή και το σώμα. Αυτό σημαίνει αποκατάσταση της σχέσης μας με την φύση, την κοινωνία και το θείο, την εύρεση μιας αίσθησης σκοπού και την εναρμόνιση της ύπαρξης μας με την εσωτερική και κοσμική τάξη.
ΑΝΑΦΟΡΕΣ:
1. Γαληνός, Opera Omnia, αναφορά υπό Meier,3
ΠΗΓΕΣ:
1. Edward Tick « Η Θεραπεία της Ψυχής μέσα από τα όνειρα» Ενάλιος 2003
2. Βασιλική Τζουράκη « Γιατρέ μου, γίνονται θαύματα;» Μύρτος 2003
3. Συλλογικό « Ο Μαγικός κόσμος των Ονείρων» Αρχέτυπο2003
4. James Hillman “ The Dream and the Underworld” Harper&Row 1979
5. Rosalind Powell “ Dream Therapy” Anness Pub. 2000
6. C.A. Meier “ Ancient Incubation and Modern Psychotherapy” Northwestern University
Press, 1967
7. Strephon Kaplan Williams “ Dreamworking- A Comprehensive Guide to Working with
Dreams” Journey Press 1991
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1
ΣΥΜΒΟΛΙΚΕΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ
ΚΤΙΡΙΑ – ΣΠΙΤΙΑ
Κατοικούμε μέσα στο σώμα μας και έτσι πολλές φορές η κατάσταση ενός κτιρίου σε ένα όνειρο μπορεί να απεικονίζει την κατάσταση του οργανισμού. Τα διάφορα μέρη κτιρίου αντιστοιχούν σε περιοχές του σώματος. Πιο συγκεκριμένα:
-Κεντρική είσοδος: Στόμα
-Σαλόνι: Καρδιά .
-Σκάλες: Σπονδυλική στήλη
Παράθυρα: Μάτια
Κουζίνα: Στομάχι – πεπτικό σύστημα
Ηλεκτρικά: Νευρικό σύστημα
Υδραυλικά – Αποχετεύσεις : Κυκλοφορικό – πεπτικό
« .. Από την ανοιχτή πόρτα του σπιτιού έμπαιναν συνεχώς σκουπίδια..»
Στιγμιότυπο ενός μεγαλύτερου και πολυσύνθετου ονείρου της Ελένης Καρ, 37 χρόνων. Με την ονειρική ανάλυση οδηγήθηκε στην συνειδητοποίηση ότι το στιγμιότυπο αυτό αναφερόταν στην κακή της διατροφή.
Αν τα ηλεκτρικά του σπιτιού έχουν πρόβλημα ή αναβοσβήνουν, το όνειρο μπορεί να παραπέμπει σε ένα ευαίσθητο νευρικό σύστημα, τάσεις λιποθυμίας, νευροφυτικές διαταραχές κ.α.
Ένα πρόβλημα με τα υδραυλικά του σπιτιού σας ή ότι έχει βουλώσει ένας σωλήνας αποχέτευσης στο σπίτι σας, μπορεί να σημαίνει ότι υπάρχει πρόβλημα αρτηριοσκλήρυνσης και γενικά για προβλήματα του κυκλοφορικού ή του πεπτικού συστήματος.
ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ – ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕΣΑ
Το σώμα είναι το όχημα που μας μεταφέρει, έτσι πολλές φορές το υποσυνείδητο συμβολίζει το σώμα με ένα αυτοκίνητο. Τα μέρη του αυτοκινήτου συμβολίζουν αντίστοιχα μέρη του σώματος.
Πιο συγκεκριμένα:
Βενζίνη – Καρπυρατέρ: Διατροφή – Στομάχι
Κινητήρας: Καρδιά
Αμορτισέρ: Μέση – Γόνατα
Φώτα – Προβολείς : Μάτια
Χρώμα: Δέρμα
Ένα όνειρο ότι οδηγείτε ένα αυτοκίνητο και περνάτε από λακκούβες, ακούγονται τριγμοί θόρυβοι από το εσωτερικό του, μπορεί να παραπέμπει σε μια σωματική κατάσταση: καταπονείτε την μέση ή τα γόνατά σας – για προβλήματα μέσης ή αρθρίτιδας.
Ένα όνειρο ότι είναι βράδυ ενώ οδηγείτε και δεν δουλεύουν τα φώτα, συνηθέστερα παραπέμπει σε μια συναισθηματική ή νοητική κατάσταση – βρισκόσαστε στο σκοτάδι, αδυναμία αντίληψης της πραγματικότητας, ανασφάλεια για το μέλλον. Μπορεί όμως επίσης να απεικονίζει προβλήματα με τους οφθαλμούς.
Σε καμιά περίπτωση, όπως είπαμε, δεν πρέπει σε μια ανάλυση ενός ονείρου να αποκλειστούν άλλες προσεγγίσεις. Για παράδειγμα ,τα διάφορα επίπεδα ενός κτιρίου μπορεί επίσης να συμβολίζουν τα αντίστοιχα επίπεδα της ψυχολογικής σας συγκρότησης. Έτσι, το σαλόνι συμβολίζει το συνειδητό μέρος, αυτό που έρχεται σε επαφή με τον κόσμο και αντιλαμβάνεται τα ερεθίσματα, το υπόγειο συμβολίζει το υποσυνείδητο, ενώ η σοφίτα, η ταράτσα και άλλα ψηλά μέρη του σπιτιού συμβολίζουν τις ιδέες σας, τις αντιλήψεις, την πνευματική σας πλευρά. Το οδήγημα αυτοκινήτου μπορεί να παραπέμπει, εκτός των άλλων, και την συμπεριφορά μέσα σε μια ερωτική σχέση, αλλά και ευρύτερα την ικανότητα να ¨οδηγείτε¨ την πορεία της ζωής σας.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2
ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΩΣ ΟΝΕΙΡΙΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ
Ένα όνειρο ότι αρρωστήσατε συνήθως συμβολίζει ότι υπάρχει κάποια ανισορροπία, μια ανωμαλία σε ένα συγκεκριμένο τομέα της καθημερινής σας ζωής. Υπάρχουν όμως και πολλές περιπτώσεις όπου όνειρα πού τονίζουν και δίνουν έμφαση σε κάποιο μέρος του σώματος μπορεί να αποκαλύπτουν ένα πρόβλημα πού δεν έχει γίνει ακόμα αντιληπτό από το συνειδητό. Αν δείτε στο όνειρό σας ότι πονάτε σε ένα συγκεκριμένο σημείο ή ότι χτυπήσατε, ίσως αξίζει να το αναφέρετε στον γιατρό σας και να το ερευνήσετε, ιδιαίτερα αν έχετε δει το όνειρο πάνω από μία φορά.
Δεν θα πρέπει σχεδόν ποτέ να ερμηνεύονται κυριολεκτικά οι διάφορες ασθένειες πού εμφανίζονται στα όνειρα. Εδώ σας δίνουμε μια μικρή αναφορά για το τι θα μπορούσαν να σημαίνουν κάποιες αρρώστιες ή προβληματικές καταστάσεις πού αφορούν τις λειτουργίες του σώματος, όταν εμφανίζονται σαν ονειρικά σύμβολα.
- Καρκίνος
Εάν ονειρευτείτε ότι έχετε καρκίνο, είναι μάλλον απίθανο να σημαίνει ότι έχετε αυτή την ασθένεια και στην πραγματικότητα. Παρόλα αυτά, όταν το όνειρο είναι επίμονο και επαναλαμβανόμενο, δεν χάνετε τίποτα να κάνετε ένα ιατρικό τσεκ απ. Το πιθανότερο είναι ότι ο καρκίνος αντιπροσωπεύει ένα πρόσωπο ή ένα πρόβλημα πού σας ¨κατατρώει¨, μια κατάσταση πού σιγά σιγά σας αποδυναμώνει ψυχικά.
Προσπαθήστε να το συνδέσετε με μια συγκεκριμένη κατάσταση στην ζωή σας. Κάποιες φορές επίσης, η ασθένεια καρκίνος σαν ονειρικό σύμβολο παραπέμπει στο ζώδιο Καρκίνος και στα χαρακτηριστικά του.
Ίσως συμβολίζει ένα γνωστό σας πρόσωπο πού ανήκει σε αυτό το ζώδιο και δείχνει την επιρροή του επάνω σας.
- Δερματικές ασθένειες ( εξανθήματα, έλκη, έκζεμα, φουσκάλες, μελανιές)
Τα εξανθήματα, τα μικρά μελανώματα και έλκη στην επιδερμίδα, το έκζεμα, είναι όλα αρκετά ενοχλητικά και πηγή αμηχανίας και ντροπής, χωρίς να είναι ιδιαίτερα σοβαρά προβλήματα για την υγεία. Τι είναι αυτό πού σας προκαλεί αμηχανία στην καθημερινότητα; Υπάρχει κάτι για το οποίο ντρέπεστε ή σας ενοχλεί σχετικά με τα πρόσωπα του περιβάλλοντος σας; Μια μελανιά ίσως δείχνει ότι ένα πρόσωπο ή μια κατάσταση σας πλήγωσε συναισθηματικά, αλλά μπορεί να αναφέρεται και σε ένα υπαρκτό πρόβλημα πού θα πρέπει να προσέξετε, ιδιαίτερα αν είναι μελανιές σε σημείο πού δεν εμφανίζονται συνήθως, όπως ο λαιμός ή η κοιλιακή χώρα. Γενικά η κατάσταση της επιδερμίδας στα όνειρα παραπέμπει στην επικοινωνία με το περιβάλλον και στον τρόπο με τον οποίο το δέχεστε και το αντιμετωπίζετε. Μια επιδερμίδα σκασμένη, με εξανθήματα ή με έκζεμα, ίσως δείχνει επίσης μια αίσθηση ότι οι άλλοι δεν σας αγαπούν και δεν σας αποδέχονται, μια αίσθηση ότι το περιβάλλον σας δεν σας δέχεται όπως ακριβώς είστε και προσπαθεί να σας βάλει στο περιθώριο.
- Αίμα ( αιμορραγία, μετάγγιση)
Πολλές γυναίκες πού βλέπουν αίμα στο όνειρό τους, ξυπνούν και ανακαλύπτουν ότι έχει αρχίσει η περίοδός τους. Στις άλλες περιπτώσεις, το αίμα γενικά είναι ένα ιδιαίτερα σημαντικό σύμβολο, πού κάποιες φορές συμβολίζει την ίδια την ζωή, την ζωτική ενέργεια και άλλες την ψυχική ενέργεια και δύναμη του χαρακτήρα. Πολλές φορές είναι δύσκολο και πολύπλοκο να ερμηνευτεί, αλλά γενικά, ένα όνειρο με αιμορραγία αντανακλά στην έλλειψη φυσικής , ψυχικής ή πνευματικής δύναμης, ένα σημάδι ότι κάτι στην καθημερινότητα ¨ρουφάει¨ την ενέργειά σας. Κάποιες φορές είναι απλά μια υπενθύμιση ότι καταπονείστε σωματικά ή ψυχικά και ότι χρειάζεστε διακοπές και περισσότερη φροντίδα για τον εαυτό σας. Ένα όνειρο όπου δέχεστε μετάγγιση αίματος μπορεί να υπονοεί ότι κάτι σας αναζωογονεί κατά κάποιο τρόπο, ή αν έχει προγνωστική διάσταση, να αναγγέλλει μια καινούργια γνωριμία ,μια φιλική σχέση ή μια βοήθεια πού θα δεχτείτε.
- Δόντια, στοματική κοιλότητα, γλώσσα
Από τις πιο κοινές ονειρικές σκηνές, πού όλοι έχουν δει σε κάποια φάση της ζωής τους, είναι αυτή όπου πέφτουν τα δόντια. Σχεδόν πάντα συνδέεται με μια ιδιαίτερη ανησυχία για την εικόνα πού προβάλλουμε προς τα έξω. Στους άντρες μπορεί να συνδέεται με μια φοβία για τις σεξουαλικές τους ικανότητες, για την απόδοση στον ερωτικό τομέα. Όσο παράξενο και αν φαίνεται όμως, αν δείτε ότι σας πονάει το δόντι, καλύτερα να επισκεφτείτε τον οδοντίατρο. Ο πονόδοντος, όπως και η εγκυμοσύνη, είναι από τα σπάνια εκείνα ονειρικά σύμβολα πού πολλές φορές έχουν κυριολεκτική σημασία. Η γλώσσα και η στοματική κοιλότητα είναι πιο περίπλοκα σύμβολα, και πάντα εξετάζονται σε συνδυασμό με τα υπόλοιπα στοιχεία ενός ονείρου. Έχουν όμως μια άμεση σύνδεση με την επικοινωνία με τους άλλους. Μια πρησμένη ή φουσκαλιασμένη γλώσσα ίσως σημαίνουν ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα σε αυτά πού λέτε στους άλλους.
Αν, για παράδειγμα, ξέρετε ότι συκοφαντήσατε ή είπατε άσχημα λόγια για κάποιον, οι ενοχές μπορεί να γίνουν ο σπόρος για ένα τέτοιο όνειρο.
- Παράλυση
Με ποιο τρόπο, στο σώμα ή την ψυχή, έχετε την αίσθηση ότι δεν μπορείτε να κινηθείτε στην καθημερινή σας ζωή; Μήπως οι άλλοι δεν αναγνωρίζουν τις ικανότητες σας; Μήπως σε κάποιο τομέα της ζωής σας υπάρχει τέλεια ακινησία και νοιώθετε ότι δεν μπορείτε να κάνετε τίποτα γι΄ αυτό; Νιώθετε ότι οι συνθήκες του περιβάλλοντος σας δεν σας επιτρέπουν να κινείστε και να εκφράζεστε ελεύθερα; Μήπως ένα πρόσωπο σας πλήγωσε τόσο πολύ πού σας άφησε ¨παράλυτο¨ συναισθηματικά; Μήπως, επίσης, δεν έχετε εμπιστοσύνη στον εαυτό σας και νοιώθετε αδύναμοι να επέμβετε στις καταστάσεις πού σας αφορούν; Όλα αυτά μπορούν να γίνουν αιτία να γεννηθεί ένα, αρκετά αγχωτικό και στα όρια του τρομακτικού,, όνειρο όπου βλέπετε τον εαυτό σας παράλυτο.
- Εγκεφαλικό επεισόδιο
Αν εσείς, ή κάποιος άλλος στο όνειρό σας, παθαίνει ένα εγκεφαλικό επεισόδιο, ίσως να αναφέρεται σε ένα τομέα της ζωής σας πού νιώθετε ιδιαίτερα πιεσμένοι και αγχωμένοι. Κάπου νιώθετε ότι οι κινήσεις σας εμποδίζονται και δεν μπορείτε να πάρετε ελεύθερα πρωτοβουλίες. Μια και ένα τέτοιο επεισόδιο είναι συνήθως απρόσμενο και αναπάντεχο, πολλές φορές, σαν ονειρικό σύμβολο, παραπέμπει ακριβώς και σε κάτι πού είναι ικανό να ανατρέψει την καθημερινότητά μας, με θετικό ή αρνητικό τρόπο. Η υπερβολική ανησυχία για το αύριο, η ανασφάλεια, ο φόβος μήπως χάσουμε κάτι πολύτιμο για μας, μπορεί να γεννήσουν ένα τέτοιο όνειρο.
- Εγκαύματα
Ένα έγκαυμα, σαν ονειρικό σύμβολο, ίσως προειδοποιεί ότι κάπου παίζετε με την φωτιά. Μια δερματική ασθένεια, συνήθως υποδεικνύει ότι υπάρχει κάποιος εσωτερικός, ψυχολογικός παράγοντας, όπως είναι για παράδειγμα οι ενοχές, πού είναι η πηγή της ανισορροπίας. Το έγκαυμα, αντίθετα, μιλάει για εξωτερικούς παράγοντες πού μπορεί να μας επηρεάζουν. Μια κρίση σε μια ερωτική σχέση, μια έντονη αντιπαράθεση με ένα πρόσωπο πού αγαπάμε, μπορούν να γεννήσουν μια τέτοιου είδους ονειρική σκηνή.
Ο Άγγελος Βιαννίτης είναι ψυχολόγος ,ψυχοθεραπευτής και κλινικός υπνοθεραπευτής και έχει ειδικευτεί στην Ανάλυση Ονείρων και στις εφαρμογές DreamWork με τον S.K. Williams. Έχει εργαστεί στην δημιουργία ομάδων DreamWork στο Νόριτζ και στο Μάντσεστερ της Αγγλίας.
Από το 1998 έχει ιδρύσει και διευθύνει το Ονειρικό Εργαστήρι, διοργανώνοντας σεμινάρια και εργαστήρια με θέμα την ανάλυση και ερμηνεία των ονείρων, το συνειδητό ονείρεμα και την Θιβετανική Ονειρική Γιόγκα (Mi-Lam).
