Η καφεΐνη είναι ναρκωτικό – ένα νόμιμο διεγερτικό. Ο καφές είναι ένα νόστιμο σύστημα χορήγησης που υπάρχει σχεδόν σε όλα τα σπίτια και σε κάθε γωνιά του δρόμου σε όλο τον κόσμο. Για κάποιο λόγο ο πολιτισμός μας έχει συνδέσει τον καφέ με το πρωινό ξύπνημα.
Πολλοί προγραμματίζουν τις καφετιέρες τους να αρχίσουν να φτιάχνουν καφέ όταν χτυπάει το ξυπνητήρι, ώστε με το που θα σηκωθούν από το κρεβάτι να μπορούν να πιουν μια ολόκληρη καράφα καφέ.
Η κατανάλωση καφέ το πρωί, με το που σηκώνεστε, δεν σας ξυπνάει, δεν σας προκαλεί εγρήγορση ούτε σας δίνει ενέργεια. Το μόνο που κάνει, σύμφωνα πάντα με την επιστήμη, είναι να αυξάνει την ανοχή σας στην καφεΐνη, ώστε να πρέπει να πίνετε όλο και περισσότερο καφέ για να νιώσετε την επίδρασή της.
Όταν πρόκειται να ξυπνήσετε, το σώμα σας απελευθερώνει διεγερτικά που σας δίνουν ενέργεια και ζωντάνια: ένα μείγμα ορμονών που περιλαμβάνει ινσουλίνη, αδρεναλίνη και κορτιζόλη. Όπως τα περισσότερα όργανα και οι περισσότεροι αδένες μας, τα επινεφρίδια (που παράγουν την αδρεναλίνη και την κορτιζόλη) έχουν το δικό τους βιολογικό ρολόι.
Κρατούν με προσοχή τον ρυθμό κορτιζόλης – τους κύκλους έκκρισης και αναστολής της κορτιζόλης κατά τη διάρκεια της μέρας, ορμόνης υπεύθυνης για το ένστικτο μάχης και φυγής.
Αν πίνετε καφέ όταν τα επίπεδα κορτιζόλης σας είναι υψηλά, η επίδραση θα είναι μηδαμινή. Σε σύγκριση με την κορτιζόλη, η καφεΐνη είναι σαν ελαφρύ τσάι. Το μόνο που κάνει ο καφές δύο ώρες αφού ξυπνήσετε είναι να αυξάνει την ανοχή σας στην καφεΐνη.
Αν πίνετε καφέ όταν τα επίπεδα κορτιζόλης σας είναι χαμηλά, τότε η καφεΐνη κάνει τα επινεφρίδιά σας να εκκρίνουν μια δόση αδρεναλίνης και έτσι θα νιώσετε ότι ξυπνάτε και ότι έχετε μεγαλύτερη εγρήγορση.
Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να πίνετε μεγάλες ποσότητες καφέ κάθε φορά που μειώνεται η κορτιζόλη σας. Αν κάνετε κάτι τέτοιο, θα αναπτύξετε ανοχή στην καφεΐνη και δεν θα μπορέσετε να επωφεληθείτε από τη δράση της.
Αποτυχία: Να πίνετε καφέ με το που ξυπνάτε το πρωί ή πολύ αργά το βράδυ, αυξάνοντας την ανοχή σας στην καφεΐνη και προκαλώντας αϋπνία.
Επιτυχία: Να συγχρονίσετε τα διαλείμματα για καφέ με την πτώση της κορτιζόλης για να αυξήσετε αποτελεσματικά την ενέργειά σας.
Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Οκλαχόμα δοκίμασαν τη διέγερση κορτιζόλης σε μια διπλή τυφλή έρευνα σχεδόν εκατό ανδρών και γυναικών.
Για πέντε μέρες, οι συμμετέχοντες απείχαν από την κατανάλωση καφέ και έπαιρναν χάπια που είτε ήταν πλασέμπο είτε διαφορετικές δόσεις καφεΐνης τρεις φορές τη μέρα.
Την έκτη μέρα, επέτρεψαν και στις δύο ομάδες να ξαναπιούν καφέ, και έλεγξαν τα επίπεδα κορτιζόλης στο σάλιο τους. Αφού ξαναήπιαν καφέ όσοι βρίσκονταν στην ομάδα ελέγχου παρουσίασαν μια έντονη αύξηση στα επίπεδα κορτιζόλης.
Και η ομάδα που έπαιρνε χάπια καφεΐνης; Η αντίδραση της κορτιζόλης τους στον καφέ ήταν μειωμένη ή μηδενική.
Αυτό σημαίνει ότι όταν πίνετε καφέ τρεις φορές τη μέρα ισχύει ο νόμος της φθίνουσας απόδοσης. Όσο περισσότερο καφέ πίνετε, τόσο μειώνετε την αποτελεσματικότητά του.
Όταν πίνετε πάνω από 500mg καφεΐνης τη μέρα (πέντε κούπες καφέ, δύο ενεργειακά ροφήματα, δέκα κουτάκια αναψυκτικό ή έναν συνδυασμό όλων των προηγούμενων), θα νιώθετε νευρικότητα, ανησυχία και θα έχετε κακή διάθεση, ανακατωμένο στομάχι, τρέμουλο και ταχυπαλμία.
Όταν πίνετε υπερβολικά πολλή καφεΐνη για χρόνια, μπορεί τα επινεφρίδιά σας να υποστούν τέτοια κόπωση που να σταματήσουν να παράγουν αρκετή κορτιζόλη.
Τα συμπτώματα της επινεφριδιακής κόπωσης είναι εξάντληση, αύξηση βάρους, απώλεια μνήμης, άγχος, μειωμένη λίμπιντο, χρονική απευθυγράμμιση και άλλες άμεσα συνδεόμενες επικίνδυνες καταστάσεις και ασθένειες όπως η κατάθλιψη, η παχυσαρκία και οι καρδιακές παθήσεις.
Απόσπασμα από το βιβλίο του Michael Breus “Η δύναμη του πότε” από τις εκδόσεις Διόπτρα
