Οι προτιμήσεις μας υπέρ του οικείου και του προσιτού μπορεί να επηρεάσουν ακόμη και το τι δεχόμαστε ως πραγματικό: θεωρούμε πιο αξιόπιστες τις απόψεις που υποστηρίζονται από πολλούς.
Το πρόβλημα είναι ότι δεν είμαστε τόσο καλοί στο να εντοπίζουμε πόσο συχνά έχουμε ακούσει κάτι ή από πού το έχουμε ακούσει.
Αυτό σημαίνει ότι αν μια υπεραπλουστευμένη (εύκολα κατανοητή) ιδέα επαναλαμβάνεται αρκετά συχνά και εμείς δεν την ακούμε με κριτική σκέψη, δεν αποκλείεται καθόλου να τη δεχτούμε ως πραγματική, ακόμη κι αν η πηγή είναι απλώς ένας υποστηρικτής (ή ένας επικριτής) που παπαγαλίζει τις ίδιες ιδέες ξανά και ξανά.
Η κατάρα της άνεσης – δηλαδή το οικείο και το προσιτό – δεν θα πείραζε τόσο πολύ αν το μόνο μέρος στο οποίο σας οδηγούσε ήταν ο διάδρομος του σούπερ μάρκετ, όπου θα προσπερνούσατε τα ράφια με τις άγνωστες και δυσκολοπρόφερτες εξωτικές τροφές και θα πηγαίνατε κατευθείαν στην αγαπημένη σας μάρκα δημητριακών.
Η επίδραση αυτής της κατάρας όμως είναι πολύ πιο ύπουλη και δεν αποκλείεται να επηρεάσει σε βάθος χρόνου. Μπορεί να οδηγήσει σε λάθη που σπαταλούν τον χρόνο μας και μας εμποδίζουν να πάμε εκεί που θέλουμε – μερικές φορές στην κυριολεξία!
Φανταστείτε ότι έχετε αργήσει σε ένα σημαντικό ραντεβού και η κίνηση στη συνηθισμένη διαδρομή σας πυκνώνει επικίνδυνα.
Γνωρίζετε ότι υπάρχει ένας πιο σύντομος δρόμος που απαιτεί να διασχίσετε μερικούς παράδρομους, αλλά έχετε πάει από εκεί μόνο μία ή δύο φορές.
Σύμφωνα με έρευνες, όταν βρίσκεστε υπό πίεση και πρέπει οπωσδήποτε να φτάσετε κάπου στην ώρα σας, μένετε σε αυτά που ξέρετε ( στον οικείο κεντρικό δρόμο, ακόμη κι αν είναι γεμάτος), αντί να δοκιμάσετε τον άγνωστο παράδρομο – οπότε είναι σίγουρο ότι θα αργήσετε.
Κατά παρόμοιο τρόπο, το στρες που νιώθετε όταν ο γιατρός σας σας λέει ότι πρέπει να χάσετε βάρος, να μειώσετε τη χοληστερόλη σας και να κάνετε περισσότερη γυμναστική, μπορεί πραγματικά να αυξήσει την παρηγοριά που προσφέρουν τα αγαπημένα τραγανά πατατάκια.
Η νευροαπεικόνιση του εγκεφάλου επιβεβαιώνει τους τρόπους με τους οποίους αντιδρούμε στη δυσφορία της αβεβαιότητας. Όταν αντιμετωπίζουμε γνωστούς κινδύνους – ας πούμε, ένα στοίχημα με πιθανότητες που μπορούν να υπολογιστούν – παρατηρείται έντονη ενεργοποίηση στις περιοχές του εγκεφάλου μας που σχετίζονται με την επιβράβευση, ειδικά στο ραβδωτό σώμα.
Όταν όμως πρέπει να στοιχηματίσουμε χωρίς να υπάρχει τίποτα το μετρήσιμο ή οικείο, ο εγκέφαλός μας παρουσιάζει αυξημένη δραστηριότητα στην αμυγδαλή, μια περιοχή που σχετίζεται με το φόβο.
Σε μια μελέτη βρέθηκε ότι μια μικρή ποσότητα αβεβαιότητας έκανε τους ανθρώπους αισθητά πιο απρόθυμους να βάλουν ένα μετριοπαθές στοίχημα.
Όλως περιέργως, ο κίνδυνος δεν αφορούσε το αν θα κέρδιζαν ή θα έχαναν, αλλά το πόσα θα κέρδιζαν. Παρόλο που οι πιθανότητες βρίσκονταν με το μέρος τους, η έλλειψη διαύγειας ήταν αρκετή ώστε να κάνει το 40% των ανθρώπων να μην ποντάρει.
Όταν υπάρχουν κενά στη γνώση μας, ο φόβος έρχεται να τα καλύψει – ένας φόβος που επισκιάζει την πιθανότητα κέρδους.
Απόσπασμα από το βιβλίο της Susan David “Συναισθηματική Ευελιξία” από τις εκδόσεις Πεδίο
