Μάρτιαι Eιδοί
Οι Μάρτιαι Ειδοί, είναι ένα ποίημα το οποίο ο ποιητής, ο Κωνσταντίνος Καβάφης, το απευθύνει ως προς την ψυχή και όχι ως προς την προσωπικότητα του Ιουλίου Καίσαρα η οποία και δολοφονήθηκε την ημέρα εκείνη αγνοώντας τις προειδοποιήσεις των ταπεινών. Απευθύνεται προς την όποια ψυχή θα βρεθεί αργά ή γρήγορα στη θέση του Καίσαρα, μια θέση όπου τα πιο τρελά όνειρα έχουν επιτευχθεί, οι πιο δύσκολοι στόχοι έχουν κατακτηθεί και ο κόσμος όλος δείχνει να συγκεντρώνεται με θαυμασμό και λατρεία γύρω της. Ένας κόσμος ο οποίος αν και ξεγελά με τους ευφημισμούς του, δε συγχωρεί την αλαζονεία. Δε συγχωρεί την εντύπωση πως μπορεί κάποιος να βγει απ’ των θνητών το επίπεδο με άλλο τρόπο παρά του τετριμμένου. Κι ας είναι πια φτασμένος Καίσαρ. Την ίδια στιγμή που οι στόχοι επιτυγχάνονται, την ίδια στιγμή ο θρίαμβος θα πρέπει να μοιραστεί προς όσους συμμετείχαν, ανθρώπους και θεούς. Το ίδιο θα μοιραστεί κι ο φθόνος, η σκιά της κάθε νίκης, της κάθε επιτυχίας, της κάθε μεγάλης δόξας. Ο Αρτεμίδωρος συμβολικά τείνει και δίνει την ταπεινοφροσύνη στον Καίσαρα ο οποίος όμως την αγνόησε αρκετά, τόσο όσο να καεί από τη φλόγα της έπαρσής του λίγο αργότερα κρατώντας στο χέρι τις προειδοποιήσεις των δυνάμεων που θέλησαν να τον προφυλάξουν.
Μάρτιαι Eιδοί
Τα μεγαλεία να φοβάσαι, ω ψυχή.
Και τες φιλοδοξίες σου να υπερνικήσεις
αν δεν μπορείς, με δισταγμό και προφυλάξεις
να τες ακολουθείς. Κι όσο εμπροστά προβαίνεις,
τόσο εξεταστική, προσεκτική να είσαι.
Κι όταν θα φθάσεις στην ακμή σου, Καίσαρ πια·
έτσι περιωνύμου ανθρώπου σχήμα όταν λάβεις,
τότε κυρίως πρόσεξε σα βγεις στον δρόμον έξω,
εξουσιαστής περίβλεπτος με συνοδεία,
αν τύχει και πλησιάσει από τον όχλο
κανένας Aρτεμίδωρος, που φέρνει γράμμα,
και λέγει βιαστικά «Διάβασε αμέσως τούτα,
είναι μεγάλα πράγματα που σ’ ενδιαφέρουν»,
μη λείψεις να σταθείς· μη λείψεις ν’ αναβάλεις
κάθε ομιλίαν ή δουλειά· μη λείψεις τους διαφόρους
που χαιρετούν και προσκυνούν να τους παραμερίσεις
(τους βλέπεις πιο αργά)· ας περιμένει ακόμη
κ’ η Σύγκλητος αυτή, κ’ ευθύς να τα γνωρίσεις
τα σοβαρά γραφόμενα του Aρτεμιδώρου.
Από τα Ποιήματα 1897-1933, Ίκαρος 1984
