Η χερσόνησος Νικόγια της Κόστα Ρίκα είναι μία από τις πιο φτωχές περιοχές της χώρας και ωστόσο, το προσδόκιμο ζωής των κατοίκων της είναι μεγαλύτερο κατά δύο με τρία χρόνια, ακόμη και από τους Ιάπωνες, που είναι από τους πλέον διάσημους στον κόσμο, για την μακροζωΐα τους.
Ο Μισέλ Πουλέν από το Εσθονικό Ινστιτούτο Πληθυσμιακών Μελετών στο Ταλίν, ταξίδεψε στη Νικόγια μαζί με τον δημοσιογράφο Νταν Μπέντνερ για να διερευνήσει το φαινόμενο.
Όλοι οι ηλικιωμένοι που συνάντησαν ήταν πνευματικά, σωματικά και κοινωνικά δραστήριοι, παρά την προχωρημένη ηλικία τους.
Ο Πουλέν και ο Μπέντνερ συνέταξαν μια λίστα με πράγματα που μπορεί να βοηθούσαν τους Νικογιανούς να έχουν τόσο καλά γεράματα.
Ο τρόπος ζωής τους τους κρατά δραστήριους, ακόμα και σε μεγάλη ηλικία. Διαθέτουν ισχυρή θρησκευτική πίστη. Η έλλειψη ηλεκτρισμού σημαίνει ότι πάνε για ύπνο νωρίς: κοιμούνται κατά μέσο όρο οκτώ ώρες τη νύχτα. Πίνουν νερό πλούσιο σε ασβέστιο (πράγμα που είναι καλό για τη καρδιά) και τρώνε φρούτα πλούσια σε αντιοξειδωτικά.
Η έρευνα όμως, δεν σταμάτησε εκεί.
Ο Λουί Ροζέρο Μπίξμπι, δημογράφος του Πανεπιστημίου Κόστα Ρίκα στο Σαν Χοσέ, ο άνθρωπος που αποκάλυψε το 2005 το φαινόμενο της μακροζωΐας των κατοίκων της Νικόγια, συνεργάστηκε με τον Ντέιβιντ Ρέκοπφ, επιδημιολόγο του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ.
Οι δυο τους πήραν δείγματα αίματος από περίπου εξακόσιους ηλικιωμένους Κοσταρικανούς, συμπεριλαμβανομένων περισσότερων από διακόσιους από τη Νικόγια και έστειλαν τα δείγματα σε εργαστήριο στο Σαν Φρανσίσκο, όπου μέτρησαν το μήκος των τελομερών τους. Αν πράγματι οι Νικογιανοί γερνούσαν πιο αργά, αυτό θα φαινόταν στα αποτελέσματα των εξετάσεων.
Η ομάδα ανακοίνωσε ότι τα τελομερή των Νικογιανών είναι πράγματι μακρύτερα από εκείνα των άλλων Κοσταρικανών.
Το εντυπωσιακό προσδόκιμο ζωής τους δεν είναι κάτι τυχαίο αλλά αποτελεί αληθινό βιολογικό φαινόμενο, κατά το οποίο τα κύτταρά τους δείχνουν νεότερα από το αναμενόμενο για την ηλικία τους.
Οι έρευνες έδειξαν ότι η διατροφή τους δεν έκανε εμφανή διαφορά, και οι Νικογιανοί βρίσκονται σε χειρότερη θέση από άλλους Κοσταρικανούς όσον αφορά δείκτες υγείας όπως η παχυσαρκία και η πίεση.
Η πιο αργή πορεία γήρανσης δεν φαίνεται να αποτελεί ούτε θέμα γονιδίων – οι Νικογιανοί χάνουν το πλεονέκτημα μακροζωΐας αν μετακινηθούν από την περιοχή. Και δεν είναι τα χρήματα: κάποιοι πλουσιότεροι ζουν στην πραγματικότητα λιγότερο.
Ο Πέκποφ και ο Ροζέρο Μπίξμπι ανακάλυψαν ότι οι Νικογιανοί έχουν λιγότερες πιθανότητες να ζήσουν μόνοι και πιο πολλές να έχουν εβδομαδιαία επαφή με κάποιο παιδί.
Άλλες μελέτες βρήκαν ότι οι Νικογιανοί έχουν μεγαλύτερη ψυχολογική εξάρτηση από την οικογένεια απ’ ό,τι οι κάτοικοι της πρωτεύουσας.
Έτσι ο Πέκποφ και ο Ροζέρο Μπίξμπι υπέθεσαν ότι αυτοί οι στενοί οικογενειακοί δεσμοί μπορεί να προστατεύουν τους Νικογιανούς από το στρες της ζωής που αλλιώς θα κόνταινε τα τελομερή. Παρά τη φτώχεια τους, οι ισχυροί κοινωνικοί δεσμοί τους κρατάνε νέους.
«Η κοινωνική πλευρά είναι πολύ σημαντική» λέει ο Πουλέν. «Υπάρχει σημαντική υποστήριξη στους ηλικιωμένους».
Η ιδέα υποστηρίζεται επίσης από ευρήματα πολυετών ερευνών σε κοινότητες που υποφέρουν από το αντίθετο φαινόμενο: τη σταδιακή απώλεια των κοινωνικών δεσμών.
Απόσπασμα από το βιβλίο του Jo Marchant « ‘Ιαση» από τις εκδόσεις Πεδίο
