Το ποδήλατο αποτελεί κάτι παραπάνω από μια μορφή σωματικής άσκησης· είναι ένα χρήσιμο μεταφορικό μέσο, αλλά και ένας ολόκληρος τρόπος ζωής. Τα οφέλη της ποδηλασίας είναι τόσα πολλά και διευρύνονται σε τόσους τομείς που δύσκολα μπορούμε να απαριθμήσουμε επαρκώς. Το ποδήλατο είναι τόσο σημαντικό για εμάς, που αν το καλοσκεφτούμε είναι το τρίτο πράγμα που μαθαίνουμε ως παιδιά, μετά από το περπάτημα και το τρέξιμο σε εξωτερικό χώρο. Συνηθίζουμε να κρατάμε φωτογραφίες από το πρώτο μας παιδικό ποδήλατο ή να μοιραζόμαστε διασκεδαστικές ιστορίες με αυτό.
Τα πρώτα υποτυπώδη ποδήλατα σχεδιάστηκαν στην Ευρώπη κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα. Κατασκευάστηκαν αρχικά από ξύλο. Το πρώτο ποδήλατο με πετάλι δημιουργήθηκε το 1839 στη Σκωτία από τον σιδηρουργό Kirkpatrick Macmillan. Ωστόσο, κάποιοι εντοπίζουν τις ρίζες της ποδηλασίας ως ιδέα στο 1817 και στον γερμανό Karl Freiherr von Drais , ο οποίος σχεδίασε την draisienne, η οποία αποτελεί μια πρώιμη μορφή του ποδηλάτου όπως το γνωρίζουμε σήμερα. Στην ουσία επρόκειτο για ένα μηχάνημα, το οποίο είχε ρόδες, αλλά καθόλου φρένα, πετάλι ή αλυσίδες. Η κίνηση γινόταν από τον ίδιο που έσπρωχνε τα πόδια του στο έδαφος ως ώθηση. Σκοπός του ήταν να κινείται γρηγορότερα μέσα στους τεράστιους βασιλικούς κήπους, χωρίς τη βοήθεια άμαξας ή αλόγου.
Αν και ακόμη άβολο στη χρήση του, άρχισε να γίνεται σταδιακά δημοφιλές ανάμεσα στην υψηλή κοινωνία, αλλά μέχρι το 1893 είχε ήδη μεταμορφωθεί σε ένα αποτελεσματικό μέσο μεταφοράς στη Βρετανία για όλα τα κοινωνικά στρώματα. Εκτός από την πρακτική του χρήση, το ποδήλατο έγινε και άθλημα· φαίνεται ότι ο πρώτος επίσημος ποδηλατικός αγώνας έγινε το 1868 στο Middlesex της Αγγλίας. Μέχρι το 1893 υπήρχε παγκόσμιος ποδηλατικός αγώνας και το 1896 η ποδηλασία προστίθεται πια στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Ο δημοφιλέστερος, βεβαίως παγκόσμιος ποδηλατικός αγώνας είναι το Tour de France, που ξεκίνησε το 1903.
Πέρα από την πρακτική και αγωνιστική του χρήση, το ποδήλατο κουβαλά και μια ολόκληρη «φιλοσοφία» πίσω του. Αποτελεί το φθηνότερο και ενεργητικότερο μέσο μεταφοράς, που σέβεται το περιβάλλον, δεν το επιβαρύνει και προωθεί τη σωματική και ψυχική μας υγεία. Υπάρχουν πολλά είδη ποδηλάτου, τεράστια ποικιλία εξοπλισμού, που όλο και βελτιώνεται, καθώς το ποδήλατο αποτελεί το πρώτο μέσο μεταφοράς σε αρκετές χώρες, κυρίως ευρωπαϊκές. Στη χώρα μας οι υποδομές για τη στήριξη ποδηλατοδρόμων στις πόλεις είναι ακόμα ανεπαρκείς, αλλά γίνονται κάποια δειλά βήματα προς τη βελτίωσή τους. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν αρκετές ποδηλατικές ομάδες πια που οργανώνουν ταξίδια με ποδήλατο στη φύση και πολλοί είναι εκείνοι που προτιμούν την ποδηλασία, αντί για την πεζοπορία ή το trekking.
Όπως προαναφέρθηκε, τα οφέλη της ποδηλασίας είναι σχεδόν τόσα, όσα και τα μονοπάτια που μπορείτε να εξερευνήσετε στη χώρα μας ποδηλατώντας: δηλαδή αμέτρητα. Αν, ωστόσο, αναρωτιέστε αν αξίζει να την επιλέξετε ως τρόπο καθημερινής άσκησης, αντί των άλλων υποψήφιων δραστηριοτήτων, παρακάτω παρουσιάζεται μια απόπειρα απαρίθμησης των βασικών πλεονεκτημάτων που προσφέρει το ποδήλατο:
Χτίζει μυϊκή μάζα
Είναι το χαρακτηριστικό της αντίστασης σε αυτό τον τρόπο εκγύμνασης που βοηθά στο χτίσιμο μυϊκής μάζας κυρίως στους γλουτούς, στους τετρακέφαλους, στη γάμπα και στον ιγνυακό τένοντα. Η διαφορά που θα δείτε είναι εντυπωσιακή, αρκεί να επενδύσετε αρκετό χρόνο, ώστε το σώμα σας να συνηθίσει και να γυμναστεί επαρκώς.
Βελτιώνει το αναπνευστικό σύστημα
Είναι απόλυτα φυσιολογικό να λαχανιάζουμε κατά την ποδηλασία, ειδικά στην αρχή. Όμως, όσο κι αν αυτό σας ταλαιπωρεί, είναι ευεργετικό μακροπρόθεσμα. Για να κάνουμε ποδήλατο, ειδικά όταν ανεβάζουμε το ρυθμό ή/και την απόσταση, το σώμα μας χρειάζεται περισσότερη κατανάλωση οξυγόνου. Οι πνεύμονες τραβούν αέρα και απομακρύνουν το διοξείδιο του άνθρακα, που παράγεται από τα κύτταρά μας. Το καθαρό οξυγόνο διοχετεύεται στο αίμα και περνά από την καρδιά, τους μύες και όλο το υπόλοιπο σώμα. Με τον καιρό, οι επιδόσεις του οργανισμού μας βελτιώνονται και νιώθουμε την άσκηση λιγότερο κουραστική.
Μειώνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων
Σε συνέχεια της προηγούμενης διαδικασίας, ο καρδιακός σας ρυθμός ανεβαίνει, καθώς οι μύες χρειάζονται περισσότερο οξυγόνο, για να δουλέψουν. Γι’ αυτό, όπως και οι άλλες μορφές αερόβιας άσκησης, έτσι και η ποδηλασία θεωρείται ένας από τους αποτελεσματικότερους τρόπους μακροπρόθεσμης διατήρησης της καρδιακής μας υγείας. Σε έρευνα που διεξήχθη από το Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης το 2017 εξετάστηκαν 260.000 άτομα σε διάστημα 5 χρόνων ως προς αυτή τη σύνδεση ποδηλασίας- καρδιακής υγείας. Αποδείχτηκε ότι όσοι χρησιμοποιούσαν το ποδήλατο για να πάνε στη δουλειά τους είχαν μειώσει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρδιαγγειακών παθήσεων και καρκίνου στο μισό.
Συνεισφέρει στη διατήρηση του υγιούς σωματικού βάρους
Εδώ χρειάζεται σωστή προσαρμογή. Η ποδηλασία δίνει τη δυνατότητα να προσαρμόσετε την ένταση, την ταχύτητα, το ρυθμό και τη συχνότητα που χρειάζεστε, για να κάψετε όσες θερμίδες καταναλώνετε ή περισσότερες (στην περίπτωση που θέλετε να χάσετε βάρος). Το ποδήλατο αποτελεί μέρος ενός ολόκληρου τρόπου ζωής, μαζί με την υγιεινή διατροφή, την ποιότητα του ύπνου και την ψυχική υγεία, που συνεισφέρουν στη διατήρηση ενός υγιούς βάρους. Ενδεικτικά, μπορείτε να κάψετε από 400 μέχρι και 1000 θερμίδες, ανάλογα με την ένταση που θα κάνετε ποδήλατο.
Προλαμβάνει και μειώνει τα συμπτώματα της αρθρίτιδας
Οι γιατροί τονίζουν ότι η χαλαρή ποδηλασία συνιστά μία από τις καλύτερες μορφές άσκησης τόσο για την πρόληψη, όσο και για τη μείωση των επώδυνων συμπτωμάτων της αρθρίτιδας. Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι ως άσκηση, το ποδήλατο δεν βάζει βάρος στο σώμα μας, ούτε περιλαμβάνει έντονους κραδασμούς. Επιπλέον, ανάλογα με το επίπεδο φυσικής κατάστασης, ο ποδηλάτης μπορεί να προσαρμόσει την ταχύτητα και την αντίσταση που χρειάζεται να βάλει στο πετάλι. Οι μύες και οι αρθρώσεις στους γλουτούς και στα πόδια αποκτούν ευελιξία, καθώς εσείς κάνετε ποδήλατο, κινήσεις που ωφελούν μακροπρόθεσμα την υγεία σας.
Ενδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα
Όσοι γυμνάζονται τακτικά προτιμώντας αερόβιες ασκήσεις μειώνουν, σύμφωνα με έρευνες, την πιθανότητα να αρρωστήσουν με κρυολόγημα ή γρίπη κατά περίπου 40%. Η ήπιας έντασης ποδηλασία μπορεί να βελτιώσει το ανοσοποιητικό μας σύστημα, αυξάνοντας την παραγωγή απαραίτητων για τον οργανισμό μας πρωτεϊνών και αυξάνοντας τη λειτουργικότητα των λευκοκυττάρων.
Εξοικονομεί χρόνο
Αντί να περιμένετε μέσα στο αυτοκίνητό σας, κολλημένοι στην κίνηση ή στη στάση ενός λεωφορείου, που είναι και γεμάτο κατά τις ώρες αιχμής, προτιμήστε το ποδήλατο. Μπορείτε να υπολογίσετε τον χρόνο που θα σας πάρει μέχρι τη δουλειά και σπάνια θα καθυστερήσετε. Αυτό εξοικονομεί χρόνο από την καθημερινότητά σας.
Βελτιώνει τη διάθεση/ απελευθερώνει από στρες
Κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί ότι η ποδηλασία είναι διασκεδαστική, με ή χωρίς παρέα. Υπάρχουν τόσοι πολλοί τρόποι που η συγκεκριμένη δραστηριότητα μπορεί να τονώσει τη διάθεσή σας, μα κυρίως είναι η απελευθέρωση μεγάλων ποσοτήτων αδρεναλίνης και ενδορφινών και η βελτιωμένη αυτοπεποίθηση (λόγω της εκπλήρωσης στόχων) που θα σας απελευθερώσει από το στρες της καθημερινότητας. Επιπροσθέτως, το ποδήλατο, σε αντίθεση με το γυμναστήριο, συνδυάζει τη σωματική άσκηση με την περιπλάνηση στον εξωτερικό χώρο και την εξερεύνηση νέων τοπίων. Τέλος, η γλυκιά κούραση μετά από μία ώρα ποδηλάτου βελτιώνει κατά πολύ την ποιότητα του ύπνου σας, σημαντικός παράγοντας πρόληψης κατά της κατάθλιψης, της χρόνιας κόπωσης και των αγχωδών διαταραχών.
Στηρίζει την υγεία του εγκεφάλου
Έρευνα του 2013 βρήκε ότι κατά τη διάρκεια της άσκησης, η κυκλοφορία του αίματος των ποδηλατών στον εγκέφαλό τους αυξάνεται κατά 28% και μέχρι και 70% σε ορισμένες δομές του. Μάλιστα, μετά την άσκηση, σε κάποιες εγκεφαλικές δομές η αυξημένη αυτή ροή παραμένει μέχρι και στο 40% του εγκεφάλου. Αυτό το χαρακτηριστικό είναι εξαιρετικά ωφέλιμο, αφού η αιματική ροή είναι αυτή που διασφαλίζει την λειτουργικότητα και υγεία του εγκεφάλου και μακροπρόθεσμα συνδέεται με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης γνωστικών δυσλειτουργιών και άνοιας.
