Το συμπέρασμά μου είναι πως ο νους εκείνος που έχει την τάση να σπεύδει σε κάθε είδος προγραμματισμένης αντίδρασης μπροστά στις ευκολίες και τις δυσκολίες της ζωής – όποια κι αν είναι η αιτία και η αντίδραση – θα υπόκειται σε άγχος όπου κι αν πηγαίνει, απλώς και μόνο επειδή ο νους υποβάλλει διαρκώς το σώμα σε μια αναστάτωση.
Αντίθετα, εκείνοι που γνωρίζουν πώς να διατηρούν μια νοητική ισορροπία, θα ανταποκρίνονται στις προκλήσεις της ζωής με ηρεμία, εγρήγορση και, ακόμα, με ζήλο. Γεγονότα που οι άλλοι χαρακτηρίζουν πιεστικά θα είναι γι΄αυτούς, αλλά και για τον δρ Σέλι, “το αλατοπίπερο της ζωής”.
Θέλω να δώσω έμφαση σ’ αυτό το συμπέρασμα, επειδή διαφέρει σημαντικά από τα ισχύοντα πρότυπα σκέψης. Εκείνο που κάνει τη διαφορά δεν είναι ο τύπος της προσωπικότητας αλλά η νοητική ισορροπία – πράγμα που αποτελεί μια επιδεξιότητα που όλοι μπορούν να μάθουν.
Παραδόξως, οι μυστικιστές – που θεωρείται ότι δεν ενδιαφέρονται για τις εξελίξεις του κόσμου – είναι εκείνοι που μας προσφέρουν τις πιο πρακτικές ιδέες για το πώς μπορούμε να παραμένουμε σταθεροί στις ανηφοριές και τις κατηφοριές της ζωής. Και μία από τις πιο εκπληκτικές τους ιδέες μοιάζει η ίδια με παραδοξότητα: αν θέλεις να διδάξεις το νου σου να διατηρεί την ισορροπία του, ο χρόνος της άσκησης δεν είναι τόσο όταν υπάρχουν κακοτυχίες αλλά όταν η τύχη χαμογελά.
Είναι δύσκολο να παραμένεις ψύχραιμος σε δυσάρεστες καταστάσεις, όταν ο νους παλεύει μέσα στην οργή και στο φόβο. Αυτό, όμως, είναι πιο δύσκολο όταν ο νους συναρπάζεται.
Η απόλαυση κάνει κι αυτή το νου να τρέχει, αλλά επειδή πρόκειται για κάτι ευχάριστο, η φυσική μας αντίδραση είναι να το απολαμβάνουμε. Γιατί όχι;
Το πρόβλημα είναι ότι αν επιτρέπεις στο νου σου να τρέχει όταν υπάρχουν ευχάριστες καταστάσεις, δεν θα μπορέσεις να τον κρατήσεις υπό έλεγχο όταν υπάρχουν καταστάσεις οργής, φόβου ή κάποιας αναγκαστικής συμπεριφοράς. Αν θέλεις ο νους σου να σε ακούει μπροστά σε τέτοιες καταστάσεις, πρέπει να τον διατηρείς σταθερό πάντοτε.
Σ’ αυτό το σημείο οι μυστικιστές δίνουν μια πολύτιμη και απόλυτα παρεξηγημένη συμβουλή. Όταν συμβαίνει κάτι το συναρπαστικό, λένε, μην συναρπάζεσαι. Μείνε ήρεμος. Θα περάσει σύντομα.
Αυτή η συμβουλή δεν είναι και τόσο καλοδεχούμενη. Όλοι επιθυμούν την απόλαυση και, αν αυτή έρχεται σπάνια, το λιγότερο που θα ‘πρεπε να κάνουμε είναι να την απολαμβάνουμε. Οι μυστικιστές, όμως, δεν προσπαθούν να βγάλουν τη χαρά από τη ζωή. Προσφέρουν το αληθινό μυστικό της απόλαυσης.
Πώς μπορείς ν’ απολαύσεις οτιδήποτε, ρωτούν, χωρίς να υπάρχει ειρήνη στο νου; Αυτή είναι μια από τις βασικές ερωτήσεις της ζωής. Η ευτυχία απαιτεί ένα ήρεμο παρατηρητή.
Όταν ο νους κινείται με μεγάλη ταχύτητα, δεν μπορεί να χαλαρώσει και να παρακολουθήσει με ηρεμία.
Εκείνο που μας λένε οι μυστικιστές είναι: ” Προχώρησε και απόλαυσε, απλώς μην συναρπάζεσαι”.
Η χαρά και η έξαψη είναι δυο διαφορετικά πράγματα. Ο Ουίλιαμ Μπλέικ περιέλαβε το μυστικό στους γνωστούς στίχους του:
“Εκείνος που δένεται σε μιαν απόλαυση
καταστρέφει τη φτερωτή ζωή.
Εκείνος, όμως, που φιλάει τη χαρά καθώς αυτή πετά
ζει στην ανατολή της Αιωνιότητας”.
Όσο η ταχύτητα της σκέψης σου ανακόπτεται από την επίδραση του διαλογισμού, μια τέτοιου είδους έξαψη χάνει τη δυναμική της. Σε κανέναν δεν αρέσει ένα διαταραγμένο νευρικό σύστημα και το ότι συγχέουμε την αναταραχή με τη χαρά οφείλεται σε προγραμματισμό του παρελθόντος.
Για μένα σήμερα κάθε είδους έξαψη είναι μια ανεπιθύμητη εισβολή, επειδή ο γαλήνιος νους είναι γεμάτος από αγάπη και αγαλλίαση. Το να με συναρπάζει κάτι ευχάριστο θα ήταν ιδιαίτερα δυσάρεστο, επειδή η καρδιά μου είναι ήδη πλήρης.
Απόσπασμα από το βιβλίο του Έκναθ Ησγουάραν “Η Αρχέγονη Καλοσύνη” από τις εκδόσεις Καστανιώτη
