Εκφραζόμαστε κυρίως από τη θέση του φόβου, ή από τη θέση της αγάπης; Τι είναι αυτό που μας κρατάει πίσω, ενώ θέλουμε να προχωρήσουμε μπροστά; Μια εισαγωγή στο ψυχόδραμα ως αρωγού, για το «σπάσιμο των δεσμών» και την ανάπτυξη του εαυτού.
Το ψυχόδραμα αφορά το να προχωράμε μπροστά, πέρα από τη ζώνη ασφαλείας μας, σε άγνωστους τόπους, να ριχνόμαστε στη ζωή, να εμπλεκόμαστε σε σχέσεις και δράσεις. Αφορά τον άνθρωπο που δοκιμάζει «συναντήσεις», αντιμετωπίζει, φτιάχνει πλάνα δράσης απέναντι στα ερεθίσματα της ζωής. Το άτομο αποκτά αίσθηση του εαυτού του ως δημιουργικής ύπαρξης, ως δημιουργικό ον, που μπορεί να αναλαμβάνει πρωτοβουλία στη ζωή του, να αξιολογεί, να βάζει στόχους και να φτιάχνει πλάνα για το πώς θα πετύχει τους στόχους του. Αφορά αυτούς που δοκιμάζουν να κινηθούν έξω από την ασφάλεια, πέρα από το φόβο, σε αυτούς που συνεχίζουν να ονειρεύονται, σε αυτούς που αναζητούν ζωή.
Κάθε σκέψη, συναίσθημα ή δράση μας, μπορεί να καταταχθεί σε ένα σημείο, στη γραμμή του διπόλου: φόβος———-αγάπη. Ποιες σκέψεις επικρατούν; Σκέψεις που πλησιάζουν ή πηγάζουν από τον φόβο, ή σκέψεις που έχουν βάση τους την αγάπη; Ζούμε τη ζωή μας από μια θέση περισσότερο φόβου, ή από τη θέση της αγάπης; Τα συναισθήματά μας, γεννώνται περισσότερο με βάση τον φόβο, την ανάγκη για ασφάλεια και έλεγχο, ή είναι ελεύθερα, Οι δράσεις μας, είναι δράσεις που μας κρατάν σε κάτι προβλέψιμο, οικείο, ασφαλές ή δράσεις που μας ανοίγουν στη δημιουργικότητα, σε νέα ερεθίσματα στη ζωή, σε νέους τόπους;
Στη ζωή, άλλοτε κινούμαστε περισσότερο από μια θέση φόβου, και άλλοτε περισσότερο από μια θέση αγάπης. Ο φόβος, θέλει να σε κρατήσει σε μια γνώριμη κατάσταση, θέλει να σε προστατέψει, θέλει να έχει ασφάλεια και έλεγχο. Η θέση της αγάπης, έχει πίστη, έχει εμπιστοσύνη, δημιουργικότητα, όρεξη για ζωή, για παιχνίδι, για πειραματισμό, έχει αυθορμητισμό, ανεξαρτησία, έξαψη, χαρά. Αντέχει το νέο και το άγνωστο, μπορεί να ανταπεξέλθει σε μη γνώριμους τόπους. Από τη θέση της αγάπης, αναβλύζει η δημιουργικότητα, γινόμαστε δημιουργοί.
Πίσω από κάθε ψυχόδραμα, κρύβεται η πάλη του ανθρώπου ανάμεσα στο φόβο και την αγάπη, η υπαρξιακή αγωνία που βιώνει ανάμεσα στο παλιό, που θέλει να το εγκαταλείψει αλλά φοβάται γιατί το παλιό είναι γνώριμο, προβλέψιμο, ασφαλές, και ανάμεσα στο καινούριο, εκεί που η καρδιά του λαχταρά να πάει, πεταρίζει, το λέει καθαρά, κι όμως ο άνθρωπος φοβάται να πάει, γιατί εκεί πρέπει να χτίσει από την αρχή, πρέπει να έρθει αντιμέτωπος με τους φόβους του, ίσως καταρρέει και το σύμπαν όλο. Έτσι, θέλουμε να πάμε μπροστά, θέλουμε να εμπλακούμε, θέλουμε να κάνουμε πράγματα, θέλουμε να αλλάξουμε, η καρδιά μας και το σώμα μας μας δείχνει το που, το πού θέλουμε να πάμε, αλλά φοβόμαστε να πάμε. Γιατί το καινούριο είναι άγνωστο.
Το καινούριο, απαιτεί αυθορμητισμό, να μπορούμε να ανταποκρινόμαστε με ευελιξία, συντονισμένοι με το είναι μας, να έχουμε φαντασία, να έχουμε απελευθερωμένη τη δημιουργικότητά μας. Να έχουμε ένα μεγάλο ρεπερτόριο ρόλων στην προσωπικότητά μας ώστε να μπορούμε να ανταποκρινόμαστε στις ποικίλες καταστάσεις και προκλήσεις της ζωής, να είμαστε ανοιχτοί στη μάθηση, να είμαστε ικανοί για συνεργασία. Να μη φοβόμαστε το λάθος και την αποτυχία. Αντίθετα, να έχουμε αναπτύξει μια αίσθηση συνεργατική με τον εαυτό μας, μια ιδέα για τη ζωή ανάλαφρη, ότι τα λάθη είναι ευκαιρίες μάθησης, ότι η ζωή δεν είναι τιμωρητική, αλλά ένα πεδίο πειραματισμού. Ότι μπορούμε να επιχειρούμε και να αποτυγχάνουμε και να συνεχίζουμε να επιχειρούμε, και αυτό είναι εντάξει.
Έτσι πίσω από τη θέση της αγάπης, βρίσκεται η αίσθηση της πίστης, η αίσθηση ότι η ζωή είναι ιερή, η πεποίθηση ότι «αξίζω, αξίζεις, και αξίζει να ζήσουμε τη ζωή μας» και η εμπιστοσύνη ότι ο κόσμος είναι ένα ασφαλές μέρος αρκετά ώστε να μην κάνω πίσω, αλλά να δημιουργώ.
Το να μετακινηθούμε από παλιούς, γνώριμους ρόλους, ακόμα και αν αυτοί είναι δυσλειτουργικοί στη ζωή μας σε νέους, που αν και επιθυμητοί μας είναι «ξένοι» , είναι κάθε φορά υπέρβαση, είναι πράξη ηρωισμού.
Αφορά αυτούς, που παίρνουν μαζί το φόβο τους, και τολμούν, να σπάσουν τα δεσμά από το προκαθορισμένο και από το δοσμένο, τολμούν να μπουν σε άγνωστες περιοχές και να δημιουργήσουν.
Αυτή η «επανάσταση» δεν μπορεί να γίνει όσο τείνουμε να κινούμαστε γύρω από το φόβο. Αυτή η επανάσταση, μπορεί να γίνει μόνο όσο τείνουμε να κινούμαστε γύρω από την αγάπη.
Το ψυχόδραμα αφορά, αυτήν την μετακίνησή μας, από τη θέση του φόβου στη θέση της αγάπης. Τη μετακίνησή μας από το μυαλό στην καρδιά.
Στην ψυχοδραματική σκηνή, εξασκούμε τον αυθορμητισμό μας, εξασκούμε τους νέους ρόλους, αναβιώνουμε το παλιό, πειραματιζόμαστε με το καινούριο. Εκεί που τελειώνει το ψυχόδραμα, αρχίζει η ζωή, και τότε καλούμαστε να βάλουμε σε εφαρμογή, όσα μάθαμε από τη σκηνή. Το τέλος του ψυχοδράματος, στην πραγματικότητα, δεν βρίσκεται στην ψυχοδραματική σκηνή, αλλά μέσα στην ίδια την ζωή. Το τέλος του ψυχοδράματος, είναι μια αρχή για δράση στην ίδια τη ζωή.
Προχωρούμε μπροστά, πέρα από τα δεσμά του φόβου, με το φόβο μαζί, ως δημιουργοί.
Δανάη Χορομίδου: Ψυχολόγος, απόφοιτος Παν/μίου Αθηνών, Ψυχοδραματίστρια, συνεργάτης του ΨΥΚΑΠ
