Ως παιδιά είχαμε ανάγκη τους γονείς μας για ευνόητους λόγους. Ένας σημαντικός λόγος ήταν ότι για κάποιο διάστημα ήταν αυτοί υπεύθυνοι για την υλοποίηση των αναγκών μας τόσο των συναισθηματικών όσο και των υλικών. Οι γονείς δεν είναι τίποτε άλλο από άνθρωποι που κάνουν λάθη, και μαθαίνουν τις περισσότερες φορές εκείνη τη στιγμή το δύσκολο ρόλο του γονέα.
Οι περισσότεροι γονείς συμπεριφέρονται στα παιδιά τους σύμφωνα με τις πεποιθήσεις που έχουν αποκομίσει και δομήσει από τα δικά τους παιδικά χρόνια, από τους δικούς τους γονείς δηλαδή. Οι πεποιθήσεις δεν είναι τίποτε άλλο από κάποιες παγιωμένες άκαμπτες σκέψεις οι οποίες εκφράζονται με ένα στερεότυπο τρόπο έκφρασης.
Οι περισσότεροι γονείς δίχως να το θέλουν, έχοντας μάλιστα καλή πρόθεση, προβάλλουν στα παιδιά τους το φόβο τους με διάφορους έμμεσους τρόπους, μερικοί από αυτούς είναι: η υπερπροστασία, ο αυταρχισμός, οι φοβίες, η σύγκριση, η απουσία έκφρασης συναισθήματος, η αδιαφορία ως προς τις ανάγκες του παιδιού. Άλλοι γονείς θέτουν σε προτεραιότητα τις δικές τους ανάγκες και ύστερα του παιδιού, άλλοι πάλι επίσης δεν σκέφτονται τι αντίκτυπο έχει η συμπεριφορά τους στον συναισθηματικό κόσμο του παιδιού.
Άλλοι γονείς δυσκολεύονται να αποκωδικοποιήσουν την πραγματική ανάγκη του παιδιού, δυσκολεύονται δηλαδή να ακούσουν το παιδί τους με συνέπεια να πράττουν σύμφωνα με αυτό που φαντάζονται ότι συμβαίνει και όχι σύμφωνα με αυτό που πραγματικά συμβαίνει. Όλα τα παραπάνω και άλλα τόσα είναι ανθρώπινα γονεικά λάθη, τα οποία γίνονται στις περισσότερες έως όλες τις οικογένειες. Κανένας γονιός δεν είναι τέλειος. Αυτές οι λανθάνουσες συμπεριφορές δημιουργούν και προκαλούν στο παιδί μία τραυματική εμπειρία, το λεγόμενο τραύμα. Ως τραύμα ονομάζεται η επώδυνη εμπειρία που βιώνει ένα παιδί συνήθως από το γονιό του. Σε αυτό το σημείο είναι απαραίτητο να φωτίσουμε και το τι συμβαίνει εκείνη τη στιγμή στο παιδί.
Ο εγκέφαλος του παιδιού λειτουργεί σαν σφουγγάρι, οτιδήποτε λάβει είτε λέξεις, είτε συμπεριφορές, είτε συναισθήματα, είτε εικόνες τα ρουφάει δίχως τη δυνατότητα της επεξεργασίας και τα αφομοιώνει ως δεδομένα. Φανταστείτε ότι το παιδί λειτουργεί σαν ένα σκληρό δίσκο (κομπιούτερ) και αποθηκεύει εκεί όλες τις πληροφορίες του περιβάλλοντος ( οικογένεια- ευρύς κύκλος) αμάσητες, δίχως αφομοίωση και αργότερα στην ενήλικη ζωή κάνει download τα αρχεία (πληροφορίες) που έχει προσκομίσει από τις εντολές των γονιών του.
Τι συμβαίνει στο παιδί κατά την διάρκεια μιας τραυματικής εμπειρίας;
Ας δώσουμε ένα παράδειγμα μιας τραυματικής εμπειρίας έτσι ώστε να γίνει περισσότερο κατανοητό. Ας φανταστούμε έναν γονέα θυμωμένο που επιθυμεί την τάξη μέσα στο σπίτι και θέλει το παιδί του να είναι υπάκουο σε αυτόν, να κάνει δηλαδή ότι αυτός κρίνει αδιαφορώντας για την ανάγκη και την επιθυμία του παιδιού.
Καταρχάς αυτή η σχέση ορίζεται ως εξουσιαστική και όχι ως γονεική και το πρώτο εξωλεκτικό μήνυμα που λαμβάνει το παιδί είναι: « αν κάνω αυτό που θέλω θα θυμώσει ο γονιός μου, οπότε καλύτερα να κάνω αυτό που μου λέει.» Αυτή η εμπειρία είναι τραυματική για το παιδί επειδή κάνει μία εγγραφή στον εγκέφαλο του η οποία είναι επώδυνη για αυτό τη δεδομένη χρονική στιγμή και επειδή μαθαίνει κάτι το οποίο δεν είναι αλήθεια.
Βέβαια συμβαίνει και κάτι άλλο στο παιδί εκείνη τη στιγμή, όταν ο γονέας θυμώνει και επιβάλλεται κατά επανάληψη στο παιδί το παιδί τρομάζει και ως άμυνα σταματάει την αναπνοή του. Το σταμάτημα της αναπνοής προκαλεί αποξένωση, ένα στιγμιαίο πάγωμα στη ροή του αυθεντικού συναισθήματος της τότε ροής και αποδιοργάνωση στον τρυφερό συναισθηματικό κόσμο του παιδιού. Το πάγωμα αυτό ονομάζεται τρόμος και είναι το παγωμένο μέλι που χρειάζεται ζεστασιά για να μπορέσει να συμμετέχει στη συναισθηματική ροή και πάλι. Αργότερα την αποξένωση αυτήν την εκφράζει με την αποστασιοποίηση προς το γονέα και προς τα συναισθήματα που του δημιούργησε ο γονέας τη δεδομένη χρονική στιγμή. Αυτή η πρώιμη εμπειρία στην ψυχολογία ονομάζεται «προγραμματισμός» ή τραύμα.
Αργότερα στην ενήλικη ζωή ο προγραμματισμός αυτός που έχει λάβει ως παιδί στον ασυνείδητο χώρο του, εκδηλώνεται ή με ενοχή κάθε φορά που πράττει σύμφωνα με τα δικά του «θέλω» ή με υποταγή στους υποτιθέμενους ανωτέρους του. Ο ενήλικας φαντάζεται ότι λειτουργεί φυσιολογικά γιατί πολύ απλά αυτά έμαθε όταν ήταν μικρός και αυτά κάνει… και ο φαύλος κύκλος διαιωνίζεται. Αν ως ενήλικας αρχίζει και αναρωτιέται για τον εαυτό του και εν συνεχεία αρχίζει να προβληματίζεται με τη συμπεριφορά του και έχει το σθένος να αμφισβητήσει τις πρώιμες εγγραφές τότε θα απολαύσει τον πραγματικό του εαυτό. Σύμφωνα με τον Carl Jung δεν είμαστε αυτό που μας συνέβη είμαστε αυτό που επιλέγουμε να είμαστε. Αυτή η πρόταση βέβαια εμπεριέχει τόσο την αμφισβήτηση όσο και την αποταύτιση από τους προγραμματισμούς που έχουμε από την παιδική μας ηλικία.
Θεωρώ ότι το τραύμα είναι η ρωγμή απ όπου εισέρχεται μέσα μας το φως, είναι ο ξεναγός για τις άγνωστες πτυχές του εαυτού μας, σε τελική ανάλυση είναι ο δρόμος που οδηγεί στην αλήθεια. Ένα δώρο είναι δώρο μόνο όταν το ανοίγουμε.
