Ο διάσημος ψυχοκοινωνιολόγος Jacques Salome αφιέρωσε μεγάλο μέρος της ζωής και των ερευνών του για να δημιουργήσει “μια προσέγγιση που επιτρέπει στον καθένα να συνδεθεί με ό,τι καλύτερο υπάρχει μέσα του, καθώς και με ό,τι καλύτερο υπάρχει στον άλλον”.
Προκειμένου να αναπτύξει κάποιος μια νοημοσύνη των σχέσεων και να έχει μια επικοινωνία χωρίς βία, ο Jacques Salome προτείνει, αρχικά, να ανιχνεύσει ο καθένας όλα αυτά που τον εμποδίζουν να είναι καλοπροαίρετος στη σχέση του με τον άλλον.
Οι πέντε πυλώνες του συστήματος SAPPE, το οποίο προκαλεί τη βία στην επικοινωνία είναι:
1. Οι διαταγές, τα “πρέπει”, τα “οφείλεις”, υπαγορεύουν στον άλλον πώς να σκέφτεται, να αισθάνεται, να εκφράζεται και να ενεργεί.
2. Η υποτίμηση και ο αποκλεισμός μειώνουν την αξία και την αυτοεκτίμηση του άλλου. Για παράδειγμα, στο σχολείο, πρόκειται για ετικέτες-δολοφόνους: “μηδενικό”, “στουρνάρι”, “τούβλο”.
3. Η ενοχοποίηση είναι ιδιαίτερα παρούσα στην έννοια του καθήκοντος του παιδιού απέναντι στους γονείς του. Η Alice Miller λέει με σοφία: “Όλα τα παιδιά αγαπούν τους γονείς τους, χωρίς να χρειάζεται να τους δώσουμε εντολή να το κάνουν”.
Η ενοχοποίηση χρησιμοποιείται για να εξασφαλιστεί μια υποχρέωση αγάπης και μια τυφλή πίστη. Επιδιώκει να κάνει τον άλλον να πιστέψει ότι φέρει την ευθύνη για ό,τι συμβαίνει.
4. Η απειλή αποθέτει πάνω στον άλλον έναν φόβο κραδαίνοντας έναν πιθανό κίνδυνο: “Θα πέσεις”, “Θα έχουμε κακά ξεμπερδέματα!”, κ.λ.π.
5. Ο εκβιασμός είναι μια προσπάθεια να ασκηθεί επιρροή στον άλλον με την απειλή: “Αν είναι έτσι, δεν πάω διακοπές μαζί σου”.
Θα θέλαμε να προσθέσουμε τρεις άλλους αλλοτριωτικούς τρόπους επικοινωνίας που έχουμε διαπιστώσει στην πράξη:
1. Η θυματοποίηση είναι ολέθρια. Ένα θυματοποιημένο άτομο παραπονιέται και σας δείχνει σε ποιο βαθμό υποφέρει ή πόσο είναι ανίσχυρο. Εάν μπείτε στο σύστημά του, θα υιοθετήσετε τον ρόλο του δήμιου ή του σωτήρα και οι δεσμοί μαζί του θα γίνουν τοξικοί και θα απομυζούν όλη σας την ενέργεια.
2. Η σύγκριση είναι ένα πραγματικό δηλητήριο, ένας καρκίνος της σχέσης. Είναι η άρνηση της ιδιαιτερότητας του κάθε ανθρώπου ως ενός και μοναδικού προσώπου.
3.Η απενοχοποίηση είναι ένα ακόμα σχεσιακό δηλητήριο. Συνίσταται στο να ρίχνουμε στον άλλον την ευθύνη αυτού που αισθανόμαστε: “Για το ότι είμαι θυμωμένος, εσύ φταις”.
Έχουμε κατά 100% την ευθύνη αυτών που αισθανόμαστε. Είμαι υπεύθυνος για ό,τι νιώθω, κανένας δεν μπήκε μέσα μου για να με ποτίσει με ένα συναίσθημα.
Αυτοί οι τρόποι επικοινωνίας είναι οι μεγάλοι καταστροφείς της ποιότητας, της ασφάλειας και της οικειότητας μιας σχέσης.
Κάθε αληθινή σχέση δημιουργεί οικειότητα, δηλαδή ένα βαθύ σεβασμό, ανταλλαγές, διαφάνεια και αμοιβαιότητα.
Αντίθετα, οι παραπάνω τρόποι δημιουργούν βιαιότητες που δρουν άμεσα πάνω στους φόβους των σχέσεων, όπως είναι ο φόβος της απόρριψης.
Απόσπασμα από το βιβλίο των Marie-France & Emmanuel Ballet de Coquereaumont “Νίκησε τον φόβο” από τις εκδόσεις Πεδίο
