Σχεδόν όλοι μας έχουμε πειστεί και υιοθετήσει κάποιους διαδεδομένους μύθους για την ευτυχία – πεποιθήσεις ότι ορισμένα επιτεύγματα (όπως ο γάμος, τα παιδιά, τα πλούτη) θα μας κάνουν πιο ευτυχισμένους και ότι κάποιες αναποδιές ή αποτυχίες (προβλήματα υγείας, οικονομικές δυσκολίες, διαζύγιο) θα μας στερήσουν για πάντα την ευτυχία.
Ωστόσο, η επιστήμη αποκαλύπτει και ισχυρίζεται κατηγορηματικά ότι δεν υπάρχει μαγική φόρμουλα για την ευτυχία και καμία βέβαιη πορεία προς τη δυστυχία. Ποιοι είναι λοιπόν οι κυριότεροι μύθοι για την ευτυχία, που χρειάζεται να καταρρίψουμε;
1. «Θα είμαι ευτυχισμένος/η όταν παντρευτώ το σωστό άτομο»
Ένας από τους επικρατέστερους μύθους για την ευτυχία είναι η ιδέα ότι θα είμαστε ευτυχισμένοι, όταν βρούμε τον τέλειο ερωτικό σύντροφο. Η ψευδής υπόσχεση δεν είναι ότι ο γάμος δεν θα μας κάνει ευτυχισμένους. Για ένα μεγάλο ποσοστό ανθρώπων, θα είναι μια ευτυχισμένη διαδικασία. Το πρόβλημα είναι ότι ο γάμος – ακόμα κι αν αρχικά φαίνεται τέλειος – δεν θα μας κάνει μακροχρόνια ευτυχισμένους, όπως πιστεύουμε.
Πράγματι, οι έρευνες δείχνουν ότι η ευτυχία που χαρίζει ο γάμος διαρκεί κατά μέσο όρο για περίπου δύο χρόνια. Δυστυχώς, όταν εκείνα τα δύο χρόνια φύγουν και εκπληρώσουν το στόχο τους, θα δούμε ότι τελικά δεν ήταν ο γάμος που θα μας έκανε ευτυχισμένους.
2. «Δεν μπορώ να είμαι ευτυχισμένος/η, όταν η σχέση μου έχει καταρρεύσει»
Όταν μια μακροχρόνια σχέση, στην οποία είχατε αφοσιωθεί, καταρρεύσει, η αντίδρασή σας είναι συχνά μεγεθυμένη. Ο φόβος του διαζυγίου είναι εξαιρετικά έντονος: νιώθουμε ότι δεν θα μπορέσουμε ποτέ ξανά να γίνουμε ευτυχισμένοι, ότι η ζωή όπως την ξέρουμε θα τελειώσει.
Ωστόσο, οι άνθρωποι είμαστε αξιοσημείωτα ανθεκτικοί και οι έρευνες δείχνουν ότι το χαμηλότερο σημείο της ευτυχίας υπάρχει δύο περίπου χρόνια πριν το διαζύγιο. Μέχρι και τέσσερα χρόνια μετά το χωρισμό μιας προβληματικής σχέσης, οι άνθρωποι είναι σημαντικά πιο ευτυχισμένοι από όσο ήταν κατά τη διάρκεια εκείνης της σχέσης.
3. «Χρειάζομαι έναν/μία σύντροφο για να είμαι ευτυχισμένος/η»
Πολλοί από εμάς πιστεύουμε ότι αν δεν έχουμε σχέση στη ζωή μας, είμαστε δυστυχισμένοι και θα παραμείνουμε έτσι για πάντα. Ωστόσο, πολλές έρευνες δείχνουν ότι οι single δεν είναι λιγότερο ευτυχισμένοι από τους παντρεμένους και έχει βρεθεί ότι απολαμβάνουν την ευτυχία και λαμβάνουν νόημα από άλλες σχέσεις, όνειρα και τομείς της ζωής τους.
Δυστυχώς, το να πιστεύουμε αυτό το μύθο μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα τοξικό: αν δεν πιστεύουμε ότι είμαστε ανθεκτικοί και ότι είμαστε ευτυχισμένοι μόνοι μας, μπορεί να συμβιβαστούμε σε σχέσεις και γάμους που τελικά θα μας κάνουν πραγματικά δυστυχισμένους.
4. «Αν βρω τη δουλειά των ονείρων μου, θα γίνω ευτυχισμένος/η»
Αυτός ο μύθος αποκαλύπτεται όταν τελικά βρούμε την υποτιθέμενη δουλειά των ονείρων μας. Η εξήγηση γι’ αυτό είναι η αδιάλλακτη διαδικασία της ηδονικής προσαρμοστικότητας- δηλαδή το γεγονός ότι οι άνθρωποι έχουν την αξιοσημείωτη ικανότητα να συνηθίζουν τις περισσότερες αλλαγές της ζωής.
Δυστυχώς, αν είμαστε πεπεισμένοι ότι ένα συγκεκριμένο είδος εργασίας θα μας έκανε ευτυχισμένους (και τελικά δεν μας κάνει), τότε η παρερμηνεία της δύναμης της ηδονικής προσαρμογής μπορεί να μας αναγκάσει να εγκαταλείψουμε τις ωραίες μας καριέρες. Γι’ αυτό, ένα σημαντικό πρώτο βήμα είναι να κατανοήσουμε ότι όλοι συνηθίζουμε στο καινούριο, στον ενθουσιασμό και στις προκλήσεις μιας νέας εργασίας. Αυτή η νέα επίγνωση θα μας δώσει μια εναλλακτική εξήγηση και μια νέα ματιά ως προς τις νέες καταστάσεις.
5. «Θα βρω την ευτυχία όταν γίνω πλούσιος και επιτυχημένος»
Πολλοί από εμάς πιστεύουμε ακράδαντα ότι αν δεν είμαστε ευτυχισμένοι τώρα, θα είμαστε ευτυχισμένοι όταν τελικά τα καταφέρουμε να φτάσουμε σε ένα συγκεκριμένο επίπεδο επιτυχίας και ευημερίας. Εντούτοις, όταν η ευτυχία αποδεικνύεται σύντομη και ψευδαισθησιακή, κατακλυζόμαστε από ανάμεικτα συναισθήματα, απογοήτευση, ακόμα και κατάθλιψη.
Όταν επιτύχουμε όσα θέλουμε, η ζωή ξαφνικά γίνεται βαρετή και άδεια. Γιατί υπάρχουν ελάχιστα να περιμένετε πια. Πολλά επιτυχημένα άτομα δεν καταλαβαίνουν αυτή τη φυσική διαδικασία της προσαρμογής και μπορεί να συμπεράνουν ότι χρειάζονται περισσότερα χρήματα για να γίνουν πραγματικά ευτυχισμένοι. Δεν συνειδητοποιούν ότι το κλειδί για την ευτυχία δεν βρίσκεται στο πόσο επιτυχημένοι είμαστε, αλλά ίσως στο τι κάνουμε με την επιτυχία μας.
6. «Δεν θα αναρρώσω ποτέ από αυτή τη διάγνωση»
Όταν οι χειρότεροι φόβοι για την υγεία μας γίνονται πραγματικότητα, δεν μπορούμε να φανταστούμε πώς θα ξεπεράσουμε αυτό το στάδιο. Δεν μπορούμε να φανταστούμε ότι βιώνουμε ξανά ευτυχία. Κι όμως, αυτή μας η αντίδραση κυβερνάται από έναν από αυτούς τους μύθους για την ευτυχία. Πολλά μπορούν να γίνουν μετά από κάποια άσχημα ιατρικά αποτελέσματα για να αυξήσουν το χρόνο ζωής με την πάθηση χωρίς να ζούμε μέσα στη δυστυχία και στον κυνισμό.
Η επιστήμη μας δείχνει ότι έχουμε τη δύναμη να αποφασίσουμε ποια θα είναι και ποια δεν θα είναι η εμπειρία μας. Σκεφτείτε ότι κάθε λεπτό της ημέρας σας επιλέγετε να δώσετε προσοχή σε ορισμένα πράγματα και να αγνοήσετε άλλα, να τα παραβλέψετε ή να τα απομονώσετε. Σημασία έχει σε τι επιλέγετε να εστιάσετε την προσοχή σας και να αφιερώσετε τις ημέρες σας. Μπορούμε να αλλάξουμε τη ζωή μας, αλλάζοντας απλά την νοοτροπία μας.
7. «Τα καλύτερα χρόνια της ζωής μου πέρασαν»
Συνηθίζουμε να πιστεύουμε ότι οι ευκαιρίες για ευτυχία μειώνονται καθώς μεγαλώνουμε, ελαχιστοποιούνται με κάθε δεκαετία που αφήνουμε πίσω μας και έτσι κατακλυζόμαστε από ματαίωση και θλίψη. Θα εκπλαγείτε λοιπόν αν αναζητήσετε τα ανάλογα ερευνητικά στοιχεία. Οι μεγαλύτεροι άνθρωποι είναι στην πραγματικότητα πιο ευτυχισμένοι και πιο ικανοποιημένοι από τη ζωή τους σε σύγκριση με τους νεότερους. Βιώνουν περισσότερα θετικά συναισθήματα και λιγότερα αρνητικά και η συναισθηματική τους εμπειρία είναι σταθερότερη.
Αν και δεν είναι τελείως ξεκάθαρο γιατί συμβαίνει αυτό, τρεις πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι η θετικότερες συναισθηματικές εμπειρίες συμβαίνουν στις ηλικίες των 64, 65 και 79 ετών. Ίσως να συμβαίνει, επειδή τότε αρχίζουμε να συνειδητοποιούμε ότι τα χρόνια ζωής μας είναι περιορισμένα και έτσι αλλάζουμε ριζικά την οπτική μας για τη ζωή. Γινόμαστε δηλαδή συναισθηματικά σοφότεροι.
Sonja Lyubomirksy, κοινωνική ψυχολόγος
