Αυτός που γνωρίζει τους άλλους είναι μορφωμένος. Αυτός που γνωρίζει τον εαυτό του είναι σοφός.
Λάο Τσε
Φανταστείτε τον εαυτό σας, να έχει στη διάθεσή του ένα ζευγάρι “ειδικά γυαλιά” τα οποία κάθε φορά που τα φοράει κατανοεί βαθιά και ουσιαστικά τόσο τον εαυτό του, όσο και τον συνομιλητή του. Αυτά τα ‘ειδικά γυαλιά’ είναι το Εννεάγραμμα.
Τι είναι το Εννεάγραμμα
Το Εννεάγραμμα είναι ένα εργαλείο, ένα σύστημα αυτογνωσίας, και προσωπικής ανάπτυξης το οποίο μπορεί να μας οδηγήσει στην προσωπική μεταμόρφωση.
Είναι η πιο σαφής και ακριβής μέθοδος που έχουμε στη διάθεσή μας για να κατανοήσουμε τον εαυτό μας και τους άλλους γύρω μας. Θεωρείται αδιαμφισβήτητα το πιο παλιό σύστημα ανάπτυξης του ανθρώπου σε όλο τον κόσμο.
Το Εννεάγραμμα είναι μια γεωμετρική φιγούρα, που σκιαγραφεί, περιγράφει τους εννιά (9) βασικούς τύπους της ανθρώπινης φύσης και τις πολυσύνθετες σχέσεις μεταξύ τους.
Το σύγχρονο Εννεάγραμμα των τύπων προσωπικότητας, αποτελεί εξέλιξη της σύγχρονης ψυχολογίας, που έχει τις ρίζες της στην σοφία πολλών και διαφορετικών αρχαίων πνευματικών παραδόσεων.
Σαν σύμβολο αποτελείται από ένα κύκλο, ένα τρίγωνο και μια εξάδα. Η λέξη προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις ‘Εννέα΄και ΄Γράμμα’, με την έννοια του σχήματος, καθώς είναι ένα σχήμα με 9 κορυφές’. Ο κύκλος συμβολίζει την ενότητα ενώ το τρίγωνο και η εξάδα τον τρόπο που είναι διαιρεμένη.
Είναι ένα σύμβολο τριαδικότητας, το οποίο απαντάται στην εποχή του Πυθαγόρα, και συγχρόνως στους Χριστιανούς, στους Βουδιστές, στους Σόφι, στους Εβραίους από την Καμπάλα, στους Ινδουιστές, στους Ταοιστές.
Στις αρχές του 20ου αιώνα ο Ελληνοαρμένιος φιλόσοφος και πνευματικός δάσκαλος Γκουρτζίεφ έφερε στο φως αυτή την αρχαία οικουμενική σοφία, και παρουσίασε το Εννεάγραμμα στους μαθητές του ως το σημαντικότερο σύμβολο στη φιλοσοφία του. Στη συνέχεια, άλλοι πνευματικοί δάσκαλοι, και ψυχοθεραπευτές, εργάστηκαν και ανέπτυξαν το σύστημα προσωπικότητας που έχουμε στις ημέρες μας. Αναφέροντας χαρακτηριστικά μερικά ονόματα που συνέβαλλαν στην ανάπτυξη του Εννεαγράμματος με τη σημερινή του μορφή είναι οι: Oscar Ichazo, Βολιβιανός φιλόσοφος και πνευματικός δάσκαλος, Claudio Narajio, ψυχίατρος, ψυχοθεραπευτής της Gestalt, η Hellen Palmer, πνευματική δασκάλα, οι Don Richard Riso και Russ Hudson.
Το Εννεάγραμμα ως εργαλείο αξιοποιείται
Σήμερα, το Εννεάγραμμα αξοποιείται τόσο στην θεραπεία, όσο στη συμβουλευτική, στο coaching, και στην αναζήτηση της πνευματικότητας. Συγχρόνως, εφαρμόζεται στο επιχειρηματικό περιβάλλον με εξαιρετικά αποτελέσματα. Επιχειρήσεις και οργανισμοί σε όλο τον κόσμο το αξιοποιούν ως εργαλείο αυτογνωσίας και επικοινωνίας για θέματα όπως είναι η εξυπηρέτηση του πελάτη, η εταιρική επικοινωνία, η ανάπτυξη ομαδικότητας και η διαχείριση συγκρούσεων, η ηγεσία, η ανάπτυξη των ανθρώπων.
Οι 9 τύποι του Εννεαγράμματος
Κάθε ένας από τους 9 τύπους
- Βλέπει και προσεγγίζει τη ζωή διαφορετικά από όλους τους άλλους καθώς έχει διαφορετικά φίλτρα, αξίες, πρότυπα συμπεριφοράς.
- Διαθέτει μοναδικά χαρίσματα, ταλέντα και πέφτει σε προβλέψιμες παγίδες.
- Συσχετίζεται και επικοινωνεί με τους άλλους ανθρώπους διαφορετικά.
Μερικά σημαντικά σημεία για να κατανοήσουμε τη σοφία του συστήματος και τον τύπο μας
Για να προσδιορίσουμε τους 9 τύπους χρησιμοποιούνται αριθμοί. Με αυτόν τον τρόπο αναφερόμαστε σε κάθε τύπο αμερόληπτα. Κάθε τύπος έχει τα δικά του δυνατά σημεία, τις μοναδικές του ικανότητες, καθώς και τους περιορισμούς του. Δεν υπάρχει καλύτερο ή χειρότερο.
Τα βασικά θέματα που αντιμετωπίζει κάθε τύπος είναι τα ίδια ακόμα και αν εκφράζονται με διαφορετικό τρόπο είτε είμαστε άνδρες ή γυναίκες, ζούμε στην ανατολή ή στη δύση, ανεξαρτήτως φιλοσοφικών, θρησκευτικών, πολιτικών πεποιθήσεων.
Αν και η προσωπικότητα του ανθρώπου αποτελείται από μια σύνθεση τύπων, σε καθένα από εμάς ένα συγκεριμένο πρότυπο, μια συγκεκριμένη συμπεριφορά υπερτερεί. Αυτό το πρότυπο είναι σταθερό και παραμένει ίδιο σε όλη τη ζωή μας ακόμα και αν αλλάζουμε ή αναπτυσσόμαστε. Περιλαμβάνει ανεκπλήρωτες ανάγκες από το παρελθόν με αντίστοιχα μοντέλα συμπεριφοράς.
Στην παιδική μας ηλικία εισπράττουμε πολλά μηνύματα τα οποία μας περιορίζουν. Υπήρχαν όμως και κάποια μηνύματα που είχαμε ανάγκη να τα ακούσουμε και δεν τα ακούσαμε ή τα ακούσαμε αλλά όχι όπως θα θέλαμε, παρόλο που οι γονείς μας μπορεί να έκαναν το καλύτερο δυνατό για να μας αναθρέψουν.
Το μήνυμα που δεν λάβαμε (ακόμα και αν μας δώθηκε) το Χαμένο Μήνυμα, όπως λέγεται, γίνεται το Βασικό Ασυνείδητο Μήνυμα για μας και αποτελεί τον πυρήνα του Βασικού μας Φόβου.
Ο Βασικός Φόβος είναι το αποτέλεσμα παιδικών αναγκών που δεν καλύφθηκαν όπως θα θέλαμε, καθώς και μπλοκαρισμάτων που επακολούθησαν πολύ νωρίς στη ζωή μας. Νιώσαμε ότι κάτι μας ‘λείπει’. Ασυνείδητη αγωνία και ανησυχία μας κατέβαλαν.
Οι Βασικοί Φόβοι των 9 τύπων είναι οικουμενικοί και ενδεχομένως να αναγνωρίσουμε όλους αυτούς τους φόβους στον εαυτό μας.
Κάθε ένας από τους 9 τύπους όμως έχει το δικό του χαρακτηριστικό Βασικό Φόβο, ο οποίος κινητοποιεί τη συμπεριφορά του περισσότερο από όλους τους άλλους.
Για να μπορέσουμε να συνεχίσουμε να λειτουργούμε και να αντιμετωπίσουμε το δικό μας Βασικό Φόβο, αναπτύσουμε μια Βασική Επιθυμία.
Η Βασική μας Επιθυμία είναι αυτό που συνεχώς αναζητάμε, καθώς πιστεύουμε πως θα μας απαλλάξει από το Βασικό μας Φόβο και θα μας οδηγήσει στην ευτυχία.
Είναι η ατζέντα του Εγώ, η οποία ασυνείδητα μπλοκάρει την Αληθινή μας Φύση, τη σύνδεσή μας με την ενότητα. Η προσωπικότητά μας έχει την ανάγκη να έχει τον απόλυτο έλεγχο, μέχρι να κατακτήσει τη Βασική Επιθυμία και να γίνει ευτυχισμένη.
Έτσι λοιπόν, ο κάθε τύπος από τους 9, προσπαθεί να αποδράσει απεγνωσμένα και ασυνείδητα από το Βασικό του Φόβο και αναζητά τη Βασική του Επιθυμία.
Το πρόβλημα δεν είναι ότι έχουμε ανάγκες, αλλά ότι εξιδανικεύουμε και κυνηγάμε τη Βασική μας Επιθυμία για να την πραγματοποιήσουμε, συχνά με εμμονή, χρησιμοποιώντας καταστροφικούς τρόπους για να μας.
Αυτό το πρότυπο: Βασικός Φόβος και Βασική Επιθυμία, ελέγχει τη ζωή μας ασυνείδητα. Είναι το βασικό μας φίλτρο που χρησιμοποιούμε για να:
- κατανοήσουμε τον εαυτό μας και τον κόσμο γύρω μας,
- εκφραστούμε,
- αμυνθούμε,
- έρθουμε σε επαφή με το παρελθόν μας, το ‘εδώ και τώρα’, τις προσδοκίες για το μέλλον μας,
- μάθουμε,
- διαχειριστούμε το άγχος,
- χαρούμε,
- ερωτευτούμε.
Ας δούμε ένα παράδειγμα με τον τύπο 6: Το Χαμένο Μήνυμα της παιδικής ηλικίας του τύπου 6 είναι: ‘Είσαι ασφαλής.’ Το Βασικό Ασυνείδητο Μήνυμα είναι: ‘Δεν πρέπει να εμπιστεύεσαι τον εαυτό σου’. Έτσι λοιπόν, ο Βασικός Φόβος του τύπου 6 είναι πως ‘Φοβάται μήπως βρεθεί χωρίς υποστήριξη και καθοδήγηση, καθώς νιώθει ότι δεν έχει στήριξη και δεν μπορεί να επιβιώσει μόνος του.’
Η Βασική του Επιθυμία είναι ‘Να είναι ασφαλής’. Συχνά όμως αυτή η επιθυμία διαστρεβλώνεται και ο τύπος 6 αποκτά μια προσήλωση σε πεποιθήσεις. Μέχρι να νιώσει ασφαλής, αρνείται στον εαυτό του να ζει το παρόν και να χαλαρώσει. Η προσωπικότητά του δε θα σταματήσει να ελέγχει την κατάσταση μέχρι να κατακτήσει τη Βασική Επιθυμία ‘Να είναι ασφαλής’.
Ας αναλογιστούμε λοιπόν, πως μπορεί να συμπεριφερόμαστε όταν θέλουμε να διαχειριστούμε το άγχος μας, μια κρίση, μια αλλαγή. Πως εκφραζόμαστε, πότε και πως γινόμαστε ‘άκαμπτοι’, καθώς κυριαρχεί η αυτοματοποιημένη μας συμπεριφορά;
Με οδηγό το Εννεάγραμμα ως σύστημα αυτογνωσίας, προσωπικής ανάπτυξης
- Αναπτύσουμε κατανόηση και συμπόνια για τον εαυτό μας και τους άλλους.
- Γνωρίζουμε τα όριά μας, τους περιορισμούς μας, τους φόβους μας, τα ταλέντα μας, τι επιθυμούμε, τι μας παθιάζει.
- Αποδεχόμαστε αυτό που συμβαίνει πιο εύκολα.
- Κατανοούμε γιατί με κάποιους ανθρώπους επικοινωνούμε, συνεργαζόμαστε πολύ καλά και με κάποιους άλλους όχι.
- Διαχειριζόμαστε αποτελεσματικούς τρόπους που μας υποδεικνύονται για αντιμετωπίσουμε τα βασικά μας ζητήματα.
- Μαθαίνουμε να επικοινωνούμε αποτελεσματικά και να διαχειριζόμαστε τις συγκρούσεις.
- Αντιλαμβανόμαστε γιατί βρισκόμαστε εδώ.
- Μαθαίνουμε να ζούμε με νόημα και σκοπό.
Πολλοί μπορεί να αναρωτιέστε:
‘Μήπως είναι ένα πάλι σύστημα που με βάζει σε κουτάκια;’
Ανακαλύπτοντας σε ποιό κουτί ανήκουν τα ασυνείδητα πρότυπα που έχουμε,
μπορούμε να συνδεθούμε με τον εαυτό μας,
να δούμε με σαφήνεια τις αυτοματοποιημένες συνήθειές μας,
τις προσκολλήσεις και ψευδαισθήσεις μας,
το φως και το σκοτάδι μέσα μας,
την αποξένωσή μας από την Αληθινή μας Φύση.
Το Εννεάγραμμα δε μας βάζει σε ένα κουτί, απλά μας υπενθυμίζει
σε ποιό κουτί είμαστε
και πως μπορούμε να βγούμε έξω από αυτό.
Το προσωπικό μας ταξίδι προς τη μεταμόρφωση, ξεκινά μόλις φέρουμε συνειδητά στο φως κάθε σκέψη, κάθε πράξη. Μαθαίνοντας να αναγνωρίζουμε τι συμβαίνει στο ‘εδώ και τώρα’, μπορούμε να παρατηρήσουμε και να αποδεχτούμε με συμπόνια, στη συνέχεια μπορούμε να αφήσουμε ότι δεν μας εξυπηρετεί και να δημιουργήσουμε μια νέα και ουσιαστική σχέση με τον εαυτό μας, τους άλλους, με τον κόσμο γύρω μας.
Γράφει η Niki Anandi Koulouri.
