Έγραφα αυτήν ακριβώς την ενότητα χθες και, ενώ καθόμουν στον υπολογιστή μου, εντελώς απότομα και από το πουθενά ένιωσα έναν τρομερό πόνο στην πλάτη.
Ίσως όχι από το πουθενά: ο πόνος μεγάλωνε αθόρυβα από το πρωί. Ενώ όμως καθόμουν στο γραφείο μου, ξαφνικά κατέκλυσε το σώμα μου, από τη βάση της σπονδυλικής μου στήλης μέχρι τα κέντρα πόνου του εγκεφάλου μου.
Όταν προσπάθησα να σηκωθώ, ο πόνος ήταν τόσο έντονος που ξανασωριάστηκα στην καρέκλα και το μυαλό μου άρχισε να τρέχει και να σκέφτεται τα χειρότερα: Θα μείνω ανάπηρος για την υπόλοιπη ζωή μου, θα πρέπει να κάνω μονίμως ενέσεις με στεροειδή…. Αυτές οι σκέψεις έκαναν το πανικόβλητο μυαλό μου να θυμηθεί ότι ένας μύκητας στις κακοσυντηρημένες εγκαταστάσεις μιας φαρμακαποθήκης είχε οδηγήσει στον θάνατο από μηνιγγίτιδα 27 ασθενείς που είχαν κάνει αυτές ακριβώς τις ενέσεις.
Καταπώς φαίνεται, είχα μόλις σβήσει ένα κομμάτι του κειμένου που αφορούσε κάτι σχετικό, το οποίο υπολόγιζα να μετακινήσω στο σημείο που διαβάζετε τώρα. Με την προσοχή μου όμως προσηλωμένη στον πόνο και την ανησυχία, το ξέχασα τελείως – και έτσι χάθηκε μέσα σε μια μαύρη τρύπα.
Διαβάστε επίσης: Χόρχε Μπουκάι: Αφήνοντας πίσω αυτό που δεν υπάρχει πια
Αυτού το είδους οι συναισθηματικές πειρατείες ενεργοποιούνται από την αμυγδαλή, το ραντάρ του εγκεφάλου που παρακολουθεί τις απειλές και το οποίο σαρώνει συνεχώς το περιβάλλον αναζητώντας κινδύνους.
Όταν αυτά τα κυκλώματα εντοπίζουν μια απειλή (ή κάτι που ερμηνεύουν ως απειλή, διότι κάνουν συχνά λάθος), μια τεράστια λεωφόρος νευρωνικών κυκλωμάτων στέλνει προς τα πάνω, προς τις μετωπιαίες περιοχές, ένα μπαράζ σημάτων τα οποία επιτρέπουν στον κατώτερο εγκέφαλο να καθοδηγήσει τον ανώτερο: η προσοχή μας στενεύει και προσκολλάται σε ό,τι μας ενοχλεί· η μνήμη μας αναδιατάσσεται, διευκολύνοντάς μας να θυμηθούμε οτιδήποτε σχετικό με την άμεση απειλή· το σώμα μας αναπτύσσει ταχύτητα καθώς ένα κύμα ορμονών του στρες μας προετιμάζει είτε να μείνουμε και να παλέψουμε είτε να τραπούμε σε φυγή. Προσηλωνόμαστε πάρα πολύ σε αυτό που μας ταράζει και ξεχνάμε τα υπόλοιπα.
Όσο πιο ισχυρό είναι το συναίσθημα, τόσο μεγαλύτερη η προσήλωση. Οι συναισθηματικές πειρατείες αποτελούν την πανίσχυρη κόλλα της προσοχής μας. Το ερώτημα όμως είναι: Για πόσο χρόνο παραμένει προσηλωμένη η προσοχή μας; Απ’ό,τι φαίνεται, αυτό εξαρτάται από τον βαθμό στον οποίο η αριστερή προμετωπιαία περιοχή έχει τη δύναμη να ηρεμήσει την ερεθισμένη αμυγδαλή (οι αμυγδαλές είναι δύο: μία σε κάθε ημισφαίριο του εγκεφάλου).
Αυτή η νευρολογική λεωφόρος αμυγδαλής και προμετωπιαίας περιοχής έχει διακλαδώσεις προς την αριστερή και τη δεξιά προμετωπιαία πλευρά. Σε περίπτωση πειρατείας, το κύκλωμα της αμυγδαλής καταλαμβάνει τη δεξιά πλευρά. Η αριστερή πλευρά όμως στέλνει σήματα προς τα κάτω, τα οποία ηρεμούν τον πειρατή.
Τελικά, η συναισθηματική ανθεκτικότητα έγκειται στο πόσο γρήγορα ανακάμπτουμε από την αναστάτωση και τις ταραχές που μας συμβαίνουν.
Στους ανθρώπους με μεγάλη ανθεκτικότητα – οι οποίοι επανακάμπτουν αμέσως – η ενεργοποίηση της αριστερής προμετωπιαίας περιοχής μπορεί να είναι έως και τριάντα φορές μεγαλύτερη απ’ό,τι σε ανθρώπους που είναι λιγότερο ανθεκτικοί.
Απόσπασμα από το βιβλίο του Daniel Goleman «Focus Η Εστίαση της Προσοχής» από τις εκδόσεις Πεδίο
