Ο Φόβος στη Σιωπή

Πόση βία ασκώ στον εαυτό μου με τη σιωπή;

• "Μα γιατί δεν είπα... ΚΑΤΙ;"
•  "Ε, δεν είναι η ώρα να μιλήσω..."
•  "Μα καλά, αφού ήταν ξεκάθαρο, γιατί σιώπησα;"

Δεν είναι λίγες οι φορές που κάποιοι από εμάς -και ξέρετε ποιοί ΔΕΝ είστε- προτιμάμε την σιωπή ενώ ξέρουμε πως πρέπει να πούμε κάτι. Είναι συχνές οι περιστάσεις που ο φόβος μη πούμε κάτι και παρεξηγηθουμε, κάτι που ίσως μας κάνει ευάλωτους, μας κατακλύζει μέσα στη σιωπή ή δημιουργούμε "θόρυβο" ασχολούμενοι με άλλα θέματα. Είναι άλλες οι φορές όπου πιστεύουμε πως "κάποια πράγματα δεν θα πρέπει να ειπωθούν" όχι γιατί εμείς, μέσα μας το έχουμε συνειδητά αποφασίσει, αλλά διότι... Εμ... διότι... τι;

Γνωρίζοντας πια πως οι άνθρωποι αποφασίζουμε συναισθηματικά και κατόπιν δικαιολογούμε λογικά την κάθε μας απόφαση, παραξενευόμαστε γιατί πολλές φορές "δεν μιλάμε" ενώ θέλουμε. Αυτή η κατάσταση συχνά μας δίνει την αίσθηση, όχι τόσο της "ασφάλειας" που περιμένουμε από την λεκτική αποχή μας, αλλά αντίθετα, μας προκαλεί το αίσθημα της παραβίασης. Πως είναι δυνατό αυτό;

Έρχονται στιγμές, στην κάθε μέρα, που "βολευόμαστε" με τη ροή της. Δεν είναι το σημείο που θέλουμε να βρισκόμαστε, δεν είναι η ασχολία που θέλουμε να συμμετέχουμε, δεν είναι το θέμα που θέλουμε να συζητήσουμε και όμως, το κάνουμε, έχοντας στο μυαλό μας το "ε, δεν μπορείς να τα έχεις όλα...".. Αυτό το ρητό, ίσως να το έχουμε ακούσει στα πρώτα χρόνια της ζωής μας. Επαναλαμβανόμενα; Μάλλον. Επίμονα; Ίσως. Σίγουρα όμως είναι κάτι που, οι ίδιοι οι νόμοι της φύσης (της φυσικής ακόμα) μας το επιβεβαίωσαν κάποτε και από τότε "το κάναμε καραμέλα". Κάπου στην παιδική ηλικία, από την μη λεκτική βρεφική, μέχρι και την ύστερη προεφηβική, αναγκαστήκαμε να αποδεχθούμε πως κάποια πράγματα "δεν μπορούμε να έχουμε/κάνουμε/είμαστε". Mερικά "πρέπει" βρήκαν πιο πρόσφορο έδαφος. Κάποια άλλα, ήταν πιο κατηγορηματικά από σημαντικούς άλλους που μας έπεισαν πως τα "θέλω" μας δεν έχουν σημασία. Το συγκαταβατικό παιδί, αυτό που χρειάζεται να υπακούσει στους κανόνες για να επιβιώσει, ήταν προτιμότερο προκειμένου να είμαστε αποδεκτά μέλη. Αν μάλιστα αυτό το συγκαταβατικό παιδί, έγινε και ένας "αποδεκτός έφηβος", τότε ακόμα καλύτερα. "Η κοινωνία βολεύεται μαζί μου". Κάπου εκεί έχει το κέρδος για εμάς η σιωπή. Και "το θέλω ΜΟΥ";

Το "θέλω" όταν δεν ικανοποιείται, φέρνει απογοήτευση. Την ξέρετε την Κυρία αυτή; Η Απογοήτευση είναι μια θλίψη που "στοιβάζεται" σε κάθε βρώμικη γωνιά της καθημερινότητας. Είναι αυτό το λίγο-λίγο που ακούει στις λέξεις "μπα, δε βαριέσαι" και "μμ, δεν έχει νόημα" και "άσε τώρα, που να...". Κάθε φορά που ακούγονται αυτές οι κουβέντες και οι συναφείς τους, μια μικρή κατάθλιψη παραμονεύει και εδραιώνεται. Και κάποιοι θα ρωτήσουν: "Κατάθλιψη; Αυτή δεν είναι η υπερβολική θλίψη;" ΚΑΙ ναι, ΚΑΙ όχι. Οι βασικότεροι κίνδυνοι της κατάθλιψης δεν είναι η υπερβολική θλίψη. Το σοβαρότερο σημείο που οδηγεί στην απόσυρση και την πλήρη ακινητοποίηση προκαλώντας κατάθλιψη, είναι η απουσία συναισθήματος. Αυτό είναι το αποτέλεσμα όταν μετά από πολλές απογοητεύσεις, μετά από επαναλαμβανόμενα συμβάντα θλίψης ή/και ανήκουστου θυμού, η απόσυρση φέρνει την απουσία του συναισθήματος. "Ε, και; Καλό δεν είναι αυτό; Όχι άλλη θλίψη" ίσως πείτε. Όχι ακριβώς, διότι δεν έχουμε τη δυνατότητα να "σβήσουμε" τον διακόπτη σε ένα ξεχωριστό συναίσθημα, αλλά μόνο σε όλα μαζί. Το παρασυμπαθητικό σύστημά μας, είναι φτιαγμένο να "σβήνει" το συναίσθημα όταν αυτό είναι απειλητικό για την επιβίωση μας. Μαζί με τα "αρνητικά" -κατά κάποιους- συναισθήματα, απενεργοποιεί και αυ

τά που χρειαζόμαστε ως κίνητρα για τη ζωή μας. Μαζί με τη θλίψη, τον φόβο, τον θυμό, σβήνει και τη χαρά, την απόλαυση, την σύνδεση, τον ενθουσιασμό, και μάλιστα χωρίς να το καταλάβουμε, μια και όταν για μια στιγμή δικαιολογήσουμε την συναισθηματική μας απενεργοποίηση και οφεληθούμε στιγμιαία από την "σιωπή" αυτή, θα δικαιολογήσουμε την κίνησή μας αυτή, για να την επαναλάβουμε ξανά και ξανά, μέχρι να γίνει συνήθεια και συμπεριφορά. Είτε δικαιολογηθούμε πως είναι σημαντικό το "ανήκειν" σε κάποιο σύστημα (σύντροφο, οικογένεια, εργασία, περιβάλλον κλπ), είτε μας πούνε πως απλά "χρειάζεται να είμαστε λογικοί", δεν κάνουμε καλό στο σύστημα αυτό. Αποσυνδεδεμένοι άνθρωποι πρώτα από τον εαυτό τους, πως να συνδεθούμε με άλλους και να εξυπηρετήσουν το σύστημα καλύτερα;

Έτσι σιωπούμε. Όχι για όλα, φυσικά. Όχι όλοι μας, φυσικά. Είτε γιατί δεν θέλουμε να "χαλάσουμε μια καλή στιγμή" είτε γιατί "δεν είναι ώρα να ρίξουμε λάδι στη φωτιά", πράγματα που χρειάζονται να ειπωθούν, είτε στον εαυτό μας, είτε σε άλλους, μένουν ανείπωτα. Είναι στιγμές που βιάζουμε τον εαυτό μας "για το καλό μας", όχι γιατί έχουμε συντεταγμένο πρόγραμμα, με πρόβλεψη για την "σωστή στιγμή" αλλά γιατί το "αύριο θα είναι καλύτερα" γίνεται προσευχή και "καραμέλα" μας.

Και αν ρωτήσετε "ε, μα καλά, όλα είναι να τα λέμε την κάθε στιγμή;", η απάντηση είναι σαφώς και όχι. Η ζωή δεν είναι "ψηφιακή", δηλαδή του "όλα ή τίποτα", του "πάντα ή ποτέ", του "μαύρο ή άσπρο". Είναι αναλογική, με φάσματα στα περισσότερα της καθημερινότητας και η αναγωγή στη μία κατάσταση (μαύρο) ή την άλλη (άσπρο) είναι δική μας επιλογή. Αυτό που κερδίζουμε με την ενηλικίωσή μας (και δεν μας χαρίζεται) είναι, το δικαίωμα να αποφασίζουμε, και την ευθύνη των επιλογών μας. Τα "σίγουρα αποτελέσματα" δεν μπορεί κάποιος πραγματικά να μας τα εγγυηθεί, αλλά εμείς, όπως και όταν ήμαστε παιδιά, αποζητούμε την ασφάλεια που έρχεται "απ'εξω". Να γιατί σιωπούμε. Είναι φορές που το να μην κάνουμε τίποτα είναι όντως η καλύτερη λύση, όπως σε κάθε διαδικασία επιβίωσης (Fight-Flight-Freeze), όμως δεν είναι η πανάκεια που με ελπίδα συντηρούμε. Η επαναλαμβανόμενη "μη δράση", της συνήθειας της σιωπής, αυτή που μάθαμε όταν το να κάνουμε λάθος ήταν απαράδεκτο, είναι συνέχιση της βίας προς εμάς.

Και σε τελική ανάλυση, είναι δική μας ευθύνη αν θα συνεχίσουμε τον κύκλο της βίας ή όχι.

Τα αποτελέσματα του καταπιεσμένου άγχους, θα φανούν αργά η γρήγορα και στο σώμα.