Στην ανδροκρατούμενη κοινωνία της Ανατολής, οι γυναίκες δεν έπαιζαν ποτέ σπουδαίο ρόλο.
Κλεισμένες στα σπίτια, στους γυναικωνίτες και στα χαρέμια, είχαν ανύπαρκτη συμμετοχή, γι’ αυτό και οι πηγές που αναφέρουν στοιχεία της ζωής τους είναι ελάχιστες.
Μια Βρετανίδα ευγενής, η λαίδη Μαίρη Μόντακιου, που έζησε ως σύζυγος προξένου στην Κωνσταντινούπολη στα τέλη του 19ου αιώνα, κατέγραψε πολύτιμες πληροφορίες για τη ζωή των γυναικών στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Για πηγές χρησιμοποίησε Τουρκάλες φίλες της, γριούλες της τουρκικής αριστοκρατίας, παλιές σκλάβες, υπηρέτριες ή γυναίκες που δούλευαν στα δημόσια λουτρά, στα χαμάμ, που ήταν μια από τις ελάχιστες απολαύσεις που επιτρέπονταν στον γυναικείο πληθυσμό.
Όπως γράφει η λαίδη Μόντακιου, οι Οθωμανές είχαν αναπτύξει δικούς τους μυστικούς κώδικες επικοινωνίας για να αντισταθμίσουν την αδυναμία συναναστροφής τους με τον έξω κόσμο και τις φοβερές απαγορεύσεις.
Όπως όλοι οι άνθρωποι σε όλες τις περιόδους, οι Οθωμανές είχαν και ερωτική αλληλογραφία, αλλά κάπως διαφορετική, αφού οι γυναίκες, μέχρι και τα μέσα του 20ού αιώνα, σε εκείνες τις περιοχές της Ανατολής ήταν αναλφάβητες.
Είχαν αναπτύξει, λοιπόν, κατά τη διάρκεια των αιώνων μία δική τους σημειολογία με διάφορα αντικείμενα που αντάλασσαν συνωμοτικά οι εραστές και που το καθένα είχε τη δική του ερωτική σημασία.
Ένα μικρό μαργαριτάρι σημαίνει «είσαι το μαργαριτάρι ανάμεσα στις όμορφες».
Ένα μπαχαρικό γαρίφαλο σημαίνει «είσαι ένα γαρίφαλο, αλλά φεύγεις γρήγορα».
Ένα τριαντάφυλλο σημαίνει «σε αγαπώ από καιρό, αλλά εσύ δεν με γνωρίζεις καν».
Μια τρίχα πάνω σε κομμάτι ζυμάρι, για να μη χάνεται προφανώς, σημαίνει «είσαι κορόνα στο κεφάλι μου».
Ένα σταφύλι σημαίνει «είσαι τα δυο μου μάτια».
Λίγο πιπέρι σημαίνει «στείλε μου επιτέλους μία είδηση», ενώ μια χρυσή κλωστή σημαίνει «πεθαίνω, έλα σύντομα».
Στα αρχεία του Τοπ Καπί στην Πόλη, υπάρχουν κάποιες προσωπικές επιστολές από σουλτάνες που έστελναν γράμματα στους άνδρες τους και το αντίστροφο, ποτέ όμως δεν ξεφεύγουν από τις τυπικότητες, διότι πάντα παρεμβάλλονταν ανάμεσα στους δύο οι γραφείς και οι αναγνώστες.
Ακόμα και οι πρώτες κυρίες της αυτοκρατορίας τότε δεν ήξεραν γράμματα.
Σήμερα βέβαια τα πράγματα έχουν αλλάξει παντού και απομένουν πια μόνο φιλοσοφικού ή αισθητικού τύπου ερωτήματα και διλλήματα.
Τι είναι προτιμότερο;
‘Ενα e-mail μέσω ίντερνετ, που φθάνει σε δέκατα του δευτερολέπτου και σου δίνει ραντεβού το βράδυ στα μπουζούκια της παραλίας, ή μια χρυσή κλωστή που παρεισφρέει με κόπους και με βάσανα μέσα στο χαρέμι και σημαίνει «πεθαίνω, έλα γρήγορα»;
Απόσπασμα από το βιβλίο του Δημήτρη Καμπουράκη «Μια σταγόνα ιστορία» από τις εκδόσεις Πατάκη
