Όλοι πάσχουμε από την «απόλυτη καταστροφή» της ζωής στην ψηφιακή εποχή: εισερχόμενα μέιλ, κείμενα που πιέζουν χρονικά, τηλεφωνικά μηνύματα και πάμπολλα άλλα μας κατακλύζουν όλα μαζί – για να μην αναφέρουμε ποσταρίσματα στο Facebook ή στο Instagram και όλα τα επείγοντα σημειώματα από το προσωπικό μας σύμπαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Λόγω της απανταχού παρουσίας των «έξυπνων τηλεφώνων» και άλλων παρόμοιων συσκευών, οι άνθρωποι σήμερα φαίνεται ότι βομβαρδίζονται με πολύ περισσότερες πληροφορίες απ’ όσες λάμβαναν πριν από την ψηφιακή εποχή.
Δεκαετίες πριν να αρχίσουμε να πνιγόμαστε στη θάλασσα των αντιπερισπασμών, ο γνωστικός επιστήμονας Herbert Simon έκανε αυτή την οξυδερκή παρατήρηση: Αυτό που αναλώνει η πληροφορία είναι η προσοχή. Πλούτος πληροφοριών σημαίνει φτώχεια στην προσοχή».
Επιπλέον, υπάρχουν και οι τρόποι με τους οποίους νοσούν οι κοινωνικές μας σχέσεις. Δεν έχετε νιώσει ποτέ την παρόρμηση να πείτε σε ένα παιδί να κλείσει το τηλέφωνο και να κοιτάξει στα μάτια εκείνον στον οποίον μιλάει;
Η ανάγκη για μια τέτοια συμβουλή γίνεται όλο και πιο επιτακτική, καθώς οι ψηφιακοί αντιπερισπασμοί δημιουργούν άλλο ένα θύμα: τις βασικές ανθρώπινες δεξιότητες όπως η ενσυναίσθηση και η κοινωνική παρουσία.
Η συμβολική σημασία της οπτικής επαφής, του να αφήνουμε στην άκρη αυτό που κάνουμε για να έρθουμε σε επαφή με τον άλλον, έγκειται στον σεβασμό, στη φροντίδα, ακόμα και στην αγάπη που υποδηλώνει.
Η έλλειψη προσοχής γι’ αυτά που μας περιβάλλουν εκπέμπει ένα μήνυμα αδιαφορίας. Οι κοινωνικοί κανόνες για την προσοχή στους ανθρώπους με τους οποίους συνευρισκόμαστε έχουν αλλάξει, σιωπηρά, αλλά αδυσώπητα.
Κι όμως, δείχνουμε σε μεγάλο βαθμό να μην αντιλαμβανόμαστε αυτές τις επιρροές. Πολλοί θιασώτες του ψηφιακού κόσμου, για παράδειγμα, καυχώνται ότι μπορούν να κάνουν πολλά πράγματα μαζί, να συνεχίζουν τη δουλειά τους ενώ παρακολουθούν ταυτόχρονα οτιδήποτε άλλο συμβαίνει γύρω τους.
Όμως μια αποκαλυπτική έρευνα στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ έδειξε ότι αυτή η ιδέα είναι μύθος. Ο εγκέφαλος δεν διεκπεραιώνει πολλές εργασίες μαζί, απλώς μετακινείται ταχύτατα από τη μια (η δουλειά μου) στην άλλη (όλα αυτά τα ωραία βίντεο, οι ενημερώσεις φίλων, βιαστικά κείμενα…)
Οι εργασίες της προσοχής δεν λειτουργούν στην πραγματικότητα παράλληλα, όπως υπαινίσσεται η έννοια της πολυπραγμοσύνης, το γνωστό multitasking.
Αντίθετα, απαιτούν γρήγορη αλλαγή από το ένα πράγμα στο άλλο. Και έπειτα από κάθε τέτοια αλλαγή, όταν η προσοχή μας επιστρέφει στην αρχική εργασία, η δύναμή της είναι σημαντικά μειωμένη. Μπορεί να χρειαστεί αρκετά λεπτά για να επανέλθει στην πλήρη συγκέντρωση.
Απόσπασμα από το βιβλίο των Daniel Goleman & Richard Davidson « Ο Δρόμος προς τη Μόνιμη Μεταμόρφωση» από τις εκδόσεις Πεδίο
