Τρεις πολύ καλές φίλες έχουν βγει για ένα ποτό, όταν η μία αναφέρει με παράπονο πως δεν πιστεύει ότι είναι ιδιαίτερα όμορφη. Αρκετά συχνή σκηνή, όπως και η αντίδραση των φίλων. Εκείνες θα απαντήσουν αυτόματα πως φυσικά και είναι όμορφη, για να την καθησυχάσουν.
Φυσικά, ορισμένες φορές οι άνθρωποι το λένε αυτό για να φανούν ευγενικοί, αλλά ας μιλήσουμε για τις φορές που είναι ειλικρινείς. Πώς γίνεται ο υπόλοιπος κόσμος να μας βλέπει όμορφους, ενώ εμείς δεν μπορούμε να το δούμε; Όλοι οι άνθρωποι έχουν τη φυσική τάση να κρίνουν την εμφάνισή τους πιο αυστηρά από τους άλλους.
Αλλά τι είναι αυτό που μας κάνει να κρίνουμε τον εαυτό μας τόσο αυστηρά; Και ποιους κατηγορούμε για αυτή μας την αντίληψη;
Τα μέσα μαζικής επικοινωνίας φυσικά. Και τα στενά πρότυπα ομορφιάς που επιτάσσουν. Υπάρχουν δύο ειδών επιδράσεις όμως· τα μέσα είναι υπεύθυνα μόνο για τη μία και όχι γι’ αυτή που μιλάμε.
Οι έρευνες δείχνουν ότι τα μέσα επιδρούν αρνητικά στο πώς κρίνουμε τόσο τους εαυτούς μας, όσο και τους άλλους. Τείνουμε να εστιάζουμε στο πώς επιδρά στην αντίληψη του εαυτού μας, αλλά τα μέσα επηρεάζουν επίσης και τον τρόπο με τον οποίο κρίνουμε τους άλλους.
Αλλά υπάρχει και μια ακόμη επίδραση, κατά την οποία οι άνθρωποι τείνουμε να κρίνουμε τον εαυτό μας με τον ένα τρόπο και όλους τους άλλους με έναν άλλο τρόπο. Θα κατηγορήσουμε και γι’ αυτό τα μέσα;
Αν τα μέσα έφταιγαν και γι’ αυτό, θα έπρεπε να κρίνουμε και τους άλλους με τα ίδια πρότυπα ομορφιάς που έχουμε και για τον εαυτό μας. Αλλά αυτό δεν συμβαίνει. Η πραγματικότητα εδώ είναι διαφορετική.
Η εξήγηση
Η δική μας ομορφιά επηρεάζει τη ζωή μας. Η ομορφιά των άλλων ανθρώπων δεν επηρεάζει τη ζωή μας ιδιαίτερα έως καθόλου. Βλέπουμε τους άλλους ανθρώπους, τα καλά και άσχημα στοιχεία τους, μια ισορροπημένη αξιολόγηση της ομορφιάς τους. Δεν έχουμε όμως κανέναν ιδιαίτερο λόγο να τους κρίνουμε με έναν ορισμένο τρόπο. Στο τέλος της ημέρας, δεν μας νοιάζει το πώς είναι η εμφάνισή τους.
Όμως, η δική μας εμφάνιση μετράει για εμάς. Έχει σημασία για το πώς οι άλλοι μας αντιλαμβάνονται, πώς εμείς αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας, πώς νιώθουμε όταν περπατάμε έξω. Και έχει αποδειχτεί ότι όσο πιο όμορφοι είμαστε, τόσο καλύτερα πληρωνόμαστε και τόσο εξυπνότεροι και ειλικρινέστεροι φαινόμαστε στους άλλους.
Και επειδή η ομορφιά μας έχει μεγάλη σημασία για εμάς, πού θα εστιάσουμε περισσότερο, στα καλά μας σημεία ή στις πιθανές απώλειες που έχουμε από τα άσχημα χαρακτηριστικά μας; Οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι θα εστιάσουμε στις απώλειες και αυτό ονομάζεται αποστροφή απώλειας.
Μισούμε να χάνουμε περισσότερο απ’ ότι αγαπάμε να κερδίζουμε. Αποστροφή απώλειας είναι όταν δίνουμε διαφορετική αξία στο ίδιο πράγμα με βάση το αν πρόκειται να το αποκτήσουμε ή αν κινδυνεύουμε να το χάσουμε. Και δίνουμε περισσότερη προσοχή σε αυτά που μπορεί να χάσουμε.
Επιλέγουμε να ελέγχουμε όλα τα ελαττώματα κάθε φορά που κοιταζόμαστε στον καθρέφτη. Η ισορροπημένη αξιολόγηση ομορφιάς που τόσο χρησιμοποιούμε στους άλλους εδώ πάει περίπατο. Αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας λιγότερο όμορφο από τους άλλους.
Επιπλέον, ο,τι προσέχουμε περισσότερο, γίνεται και πιο σημαντικό. Αυτό ονομάζεται προκατάληψη προσοχής. Είναι φυσικό επακόλουθο δηλαδή ότι αν ξοδέψετε τον περισσότερο χρόνο σας εξετάζοντας τα ελαττώματά σας και ελάχιστο χρόνο προσέχοντας τα θετικά σας σημεία, τα ελαττώματα θα κερδίσουν μεγαλύτερο χώρο στο νου σας.
Όμως, δεν έχουμε μόνο περισσότερους λόγους να εστιάζουμε στα ελαττώματά μας, έχουμε και μεγαλύτερη ικανότητα να το κάνουμε. Αν πληρώνατε κάποιον να εξετάσει για εσάς τα μειονεκτήματά σας, δεν θα ήξερε πού και πώς να κοιτάξει.
Θα έβρισκε ένα και προσπαθώντας να βρει το επόμενο, θα έπεφτε πάνω στα όμορφα χαρακτηριστικά σας. Γιατί και εκείνος θα χρησιμοποιούσε εκείνη την ισορροπημένη αξιολόγηση που κι εμείς χρησιμοποιούμε για την ομορφιά των άλλων. Υπάρχει ένα όριο στο πόσο επικριτικοί μπορούμε να γίνουμε για τους άλλους, ακόμα κι αν προσπαθούσαμε σκληρά!
Εμείς έχουμε πλέον την οικειότητα και την ευκολία, έχουμε χτίσει πάνω σε αυτή την διαδικασία και μπορούμε να φτιάξουμε στα γρήγορα μια λίστα με όλα τα υποτιθέμενα ελαττώματά μας. Και χάρη στην απώλεια αποστροφής, το έχουμε καταφέρει πολύ εύκολα.
Ποια είναι η λύση;
Πώς μπορούμε να επιτύχουμε μια πιο φυσική, ισορροπημένη οπτική της ομορφιάς μας; Είναι μια ερώτηση που μας έχει προβληματίσει εδώ και πολλά πολλά χρόνια, αφού ακόμα και οι αντικειμενικά ομορφότεροι άνθρωποι που γνωρίζουμε έχουν τόσο διαστρεβλωμένη άποψη για την εμφάνισή τους.
Αν μπορούμε να αποφύγουμε την προκατάληψη προσοχής, τότε μπορούμε να λύσουμε και την αποστροφή απώλειας. Πάντα θα εστιάζουμε βαθύτερα στον εαυτό και στην εμφάνισή μας απ’ ότι οι άλλοι, αλλά μπορούμε να αλλάξουμε το πόσο εστιάζουμε στα καλά και στα κακά. Για κάθε υποτιθέμενο μειονέκτημα, χρειάζεται να στραφούμε και σε ένα χαριτωμένο πλεονέκτημά μας.
Την επόμενη φορά που θα κοιταχτούμε στον καθρέφτη, εξετάζοντας τη μορφή και τα χαρακτηριστικά μας, μπορούμε να στρέψουμε συνειδητά την προσοχή μας σε κάτι για το οποίο νιώθουμε ευγνωμοσύνη που έχουμε. Χρειάζεται να ξοδέψουμε για αρχή τον ίδιο χρόνο τόσο στα κακά, όσο και στα καλά μας στοιχεία. Έτσι, θα αρχίζουμε να βλέπουμε τον εαυτό μας με μια ισορροπημένη οπτική.
Και καθώς εξασκείτε αυτή την νέα οπτική, αφήστε την οπτική των άλλων να σας υπενθυμίζει πώς σας βλέπουν. Επιτρέψτε στον εαυτό σας να αποδεχτεί την οπτική τους ως έγκυρη και μάλλον πιο ισορροπημένη από τη δική σας.
