Η γνωσιακή ψυχολογία, ένας κλάδος που αντιμετωπίζει τον νου ως σύνθετο υπολογιστή, αναλύει τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι επεξεργάζονται τις πληροφορίες και πώς αυτός υπαγορεύει τη συμπεριφορά και τα συναισθήματά τους.
Τι είναι;
Όταν στα τέλη της δεκαετίας του 1950 έκαναν την εμφάνισή τους οι πρώτοι υπολογιστές στα γραφεία, άρχισαν να γίνονται συγκρίσεις της επεξεργασίας πληροφοριών με τη λειτουργία του ανθρώπινου εγκεφάλου. Οι ψυχολόγοι υποστήριζαν ότι, όπως ένας υπολογιστής δέχεται δεδομένα, τα κωδικοποιεί για αποθήκευση και τα ανακτά, έτσι και ο εγκέφαλος λαμβάνει πληροφορίες, τις μετατρέπει για να τις κατανοήσει, τις αποθηκεύει και τις ανακαλεί όποτε χρειάζεται. Αυτή η αναλογία με τους υπολογιστές ήταν η βάση για τη γνωσιακή ψυχολογία.
Διαβάστε επίσης: Πόσο καλά γνωρίζουμε τον εαυτό μας; 15 στρατηγικές που μας βοηθούν στην ανάπτυξη της αυτεπίγνωσης
Οι θεωρίες στις οποίες βασίζεται η γνωσιακή ψυχολογία μπορούν να εφαρμοστούν σχεδόν σε κάθε πτυχή της καθημερινής ζωής. Για παράδειγμα, ο εγκέφαλος δέχεται και επεξεργάζεται αισθητηριακές πληροφορίες για να κρίνει κάτι (π.χ. αναγνωρίζει ότι το γάλα έχει ξινίσει από την άσχημη μυρωδιά του)· επιστρατεύει τη λογική για να πάρει αποφάσεις (για παράδειγμα για να κρίνει αν ένα ακριβό πουκάμισο θα κρατήσει περισσότερο από ένα φτηνό)· ή για να μάθει ένα μουσικό όργανο. Σε αυτές τις περιπτώσεις, κάνει νέες συνδέσεις και αποθηκεύει νέες αναμνήσεις.
Αξιολόγηση
Αν και η γνωσιακή ψυχολογία δίνει έμφαση στις εσωτερικές διεργασίες, έχει ως στόχο μια αυστηρά επιστημονική προσέγγιση στην οποία κάθε θεωρία βασίζεται σε εργαστηριακά πειράματα. Αυτό που συμβαίνει σε ελεγχόμενα πειράματα, όμως, μπορεί να είναι δύσκολο να εφαρμοστεί σε σενάρια της καθημερινότητας. Κατά τον ίδιο τρόπο, η υπόθεση ότι ο εγκέφαλος λειτουργεί σαν υπολογιστής δεν λαμβάνει υπόψη δεδομένα όπως την κούραση και τα συναισθήματα των ανθρώπων, ενώ οι επικριτές ισχυρίζονται ότι αντιμετωπίζει τους ανθρώπους σαν μηχανές, ανάγοντες κάθε συμπεριφορά σε μια νοητική διεργασία, όπως η αποθήκευση στοιχείων στη μνήμη. ΟΙ επικριτές ισχυρίζονται επίσης ότι αυτή η προσέγγιση αγνοεί τον ρόλο της βιολογίας και της γενετικής.
Όμως, η γνωσιακή ψυχολογία έχει αποδειχθεί χρήσιμη στην αντιμετώπιση της απώλειας μνήμης και των διαταραχών της επιλεκτικής προσοχής.
Επίσης είναι πολύτιμη για την κατανόηση της ανάπτυξης των παιδιών, καθώς επιτρέπει στους εκπαιδευτικούς να επιλέξουν το κατάλληλο περιεχόμενο για κάθε ηλικιακή ομάδα και τα καταλληλότερα εργαλεία διδασκαλίας. Στο νομικό σύστημα, οι γνωσιακοί ψυχολόγοι καλούνται τακτικά να αξιολογήσουν μαρτυρίες και να επιβεβαιώσουν αν ένας μάρτυρας θυμάται με ακρίβεια ένα έγκλημα.
«Τα αποσυνδεδεμένα γεγονότα στο μυαλό είναι σαν σελίδες χωρίς συνδέσεις στο Ίντερνετ: Είναι σαν να μην υπάρχουν». Στίβεν Πίνκερ, γνωσιακός ψυχολόγος
Απόσπασμα από το βιβλίο «Πώς λειτουργεί η Ψυχολογία» από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος
