Για φανταστείτε τη ζωή σε έναν κόσμο χωρίς δρόμους και χωρίς επικοινωνίες. Αδιανόητο, θα σκεφτείτε, κι όμως η ανθρωπότητα έτσι έζησε μέχρι πρόσφατα, με ελάχιστες εξαιρέσεις.
Οι αρχαίοι Έλληνες δεν έφτιαχναν δρόμους. Το σύστημα της πόλης-κράτος δεν ευνοούσε την κατασκευή μεγάλων έργων έξω από τα αστικά συγκροτήματα.
Οι Ρωμαίοι ήταν οι πρώτοι που κατασκεύασαν συστηματικά δρόμους, για να μπορούν να μετακινούνται γρήγορα τα στρατεύματά τους, από τη μία μεριά της αυτοκρατορίας στην άλλη.
Η Αππία οδός, που διέσχιζε την Ιταλία, και η Εγνατία, που ξεκινούσε από το Δυρράχιο και κατέληγε στο Βυζάντιο μέσω Θεσσαλονίκης, ήταν δύο από τους γνωστότερους ρωμαϊκούς δρόμους.
Ήταν έργα κανονικά, πρωτοφανή για την εποχή τους, δρόμοι φαρδείς, μπαζωμένοι στη βάση με άργιλο, που δεν παθαίνει καθίζηση από το νερό, και από πάνω στρωμένοι με πέτρες ή πλάκες.
Την εποχή του Βυζαντίου φτάχτηκαν δρόμοι, ποτέ όμως δεν έφθασαν στα επίπεδα των Ρωμαίων. Οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες έδωσαν μεγαλύτερη σημασία στην ανάπτυξη του αυτοκρατορικού ταχυδρομείου με πολύ προσωπικό και σταθμούς με άλογα, ώστε να μαθαίνει αμέσως ο αυτοκράτορας τι συμβαίνει στα πέρατα του κράτους του.
Το Μεσαίωνα κι αυτό το υποτυπώδες οδικό σύστημα που υπήρχε διαλύθηκε. Για χίλια χρόνια η Ευρώπη έζησε χωρίς δρόμους χωρίς επικοινωνίες και χωρίς εμπόριο μεγάλων αποστάσεων.
Οι χωρικοί ξήλωναν τους ρωμαϊκούς δρόμους, χρησιμοποιώντας τα υλικά τους για τις οικοδομές τους. Όχι μόνο δεν έφτιαχναν νέους δρόμους, αλλά δεν είχαν και συνείδηση της αξίας τους.
Υπάρχει η απόφαση ενός δικαστηρίου της Λυόν το 1310 που σήμερα θα μας φαινόταν αδιανόητη.
Ένας μυλωνάς στη Γαλλία, θέλοντας άργιλο και πέτρες για το μύλο του, έσκαψε στη μέση του δρόμου έναν τεράστιο λάκκο. Φυσικό ήταν ο λάκκος το χειμώνα να γεμίσει νερά και κάποια νύχτα ένας ταξιδιώτης, πέφτοντας μέσα, πνίγηκε.
Οι συγγενείς του νεκρού πήγαν το μυλωνά στο δικαστήριο, το οποίο όμως αποφάσισε ότι δεν έφταιγε αυτός που κατέστρεψε το δρόμο αλλά ο ταξιδιώτης που ήταν απρόσεχτος και έπεσε στο λάκκο.
Δεν υπήρχε κανένας νόμος που να επιβάλλει την προστασία των δρόμων, οπότε το να σκάβεις ένα λάκκο στο δρόμο ήταν σαν να σκάβεις οπουδήποτε στο δάσος.
Απόσπασμα από το βιβλίο του Δημήτρη Καμπουράκη «Μια σταγόνα ιστορίας» από τις εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ
