Ο δημιουργικός περίπατος είναι όντως σε θέση να παράγει νέους συμπτωματικούς όσο και καλότυχους συνδυασμούς στο μυαλό μας, μπορούμε όμως να καλλιεργήσουμε κι εμείς οι ίδιοι καλότυχες συμπτώσεις με τον τρόπο που απορροφούμε νέες ιδέες από τον κόσμο που μας περιβάλλει.
Η ανάγνωση εξακολουθεί να είναι ένα αξεπέραστο όχημα για τη μετακίνηση και τη διάδοση ιδεών με ιδιαίτερο ενδιαφέρον και με σπουδαίες προοπτικές.
Όσοι όμως από μας δεν καταπιάνονται με τα γράμματα ή δεν σχετίζονται με την εκδοτική δραστηριότητα, το μόνο που μπορούν να κάνουν είναι να διακόψουν τον χρόνο για να διαβάσουν στο περιθώριο της εργασιακής τους απασχόλησης: ακούγοντας ένα ηχητικό βιβλίο στην πρωινή μετακίνησή τους προς το γραφείο ή ξεφυλλίζοντας ένα κεφάλαιο όταν τα παιδιά έχουν πάει για ύπνο.
Το πρόβλημα με την αφομοίωση νέων ιδεών στο περιθώριο της καθημερινής μας ρουτίνας είναι ότι οι δυνητικοί νέοι συνδυασμοί περιορίζονται από το βεληνεκές της μνήμης μας. Αν σου χρειάζονται δύο εβδομάδες για να τελειώσεις ένα βιβλίο, ανοίγοντας κάποιο άλλο έχεις ήδη ξεχάσει τι το ενδιαφέρον ή προκλητικό υπήρχε σε αυτό που έχεις μόλις κλείσει.
Μπορείς πράγματι να βυθιστείς στον τρόπο σκέψης ενός και μόνο συγγραφέα, αλλά τότε είναι πιο δύσκολο να πετύχεις καλότυχες συμπτωματικές συγκρούσεις ανάμεσα στις ιδέες περισσότερων δημιουργών.
Ένας τρόπος να αποφύγεις αυτό τον περιορισμό είναι να προβλέψεις ειδικά αφιερωμένες στο διάβασμα περιόδους, κατά τις οποίες θα έχεις τη δυνατότητα να διατρέξεις μια μεγάλη γκάμα βιβλίων και δοκιμίων μέσα σε συμπυκνωμένο χρόνο.
Διαβάστε επίσης: Για κάθε χαμένη ευκαιρία, υπάρχει ένας επιτυχημένος λόγος
Ο Bill Gates (και ο διάδοχός του στη Microsoft, Ray Ozzie) είναι γνωστοί για την επιμονή τους να προβλέπουν κάθε τόσο διακοπές για διάβασμα.
Μέσα στον χρόνο συγκεντρώνουν επίτηδες ένα μεγάλο όγκο αναγνωστικού υλικού – το μεγαλύτερο μέρος του άσχετο με την καθημερινή απασχόλησή τους στη Microsoft – κι ύστερα εξαφανίζονται για μια ή δύο εβδομάδες, για να βυθιστούν στις λέξεις που έχουν συσσωρεύσει. Συμπιέζοντας την πρόσληψή τους σε διάστημα λιγοστών μόνο ημερών, δίνουν στις νέες ιδέες πρόσθετες ευκαιρίες να δικτυωθούν και να συνδεθούν μεταξύ τους, για τον απλούστατο λόγο ότι είναι πιο εύκολο να θυμηθείς κάτι που διάβασες χτες παρά κάτι που έχεις διαβάσει πριν από έξι μήνες.
Στη γλώσσα του Πουανκαρέ, η βουτιά στα βαθιά, όπως ακριβώς ο μεγάλος περίπατος, ελευθερώνει τα άτομα από τον τοίχο όπου είναι σφηνωμένα και τα θέτει σε κίνηση.
Η περιγραφή του Πουανκαρέ αποτελεί ίσως την πιο πεζή, στην κυριολεξία, μαρτυρία επιστημονικής δημιουργικότητας που έχουμε στη διάθεσή μας.
Κάθε φορά που ο μαθηματικός κάθεται στο γραφείο του, οι καινοτομίες μοιάζουν να χάνουν την ορμή τους και να σταματούν σαν χαλασμένα γρανάζια.
Με το που θα κάνει όμως μια βόλτα με τα πόδια, οι ιδέες έρχονται «πλήθος μπροστά» του.
Προσπαθώντας να εξηγήσει το φαινόμενο, ο Πουανκαρέ επιχειρεί μια μεταφορά από την ατομική φυσική, όπου κάθε μερική ιδέα ή διαίσθηση αναπαρίσταται σαν ένα άτομο σφηνωμένο στον τοίχο.
Σε κανονικές καταστάσεις τα άτομα μένουν στη θέση τους, καθώς διατηρείται το σταθερά διαμορφωμένο σκηνικό. Όταν όμως το μυαλό περιπλανιέται (και στην περίπτωση του Πουανκαρέ περιπλανώμενο είναι το φυσικό μας σώμα), τα άτομα αποχαλινώνονται.
«Κατά τη διάρκεια μιας περιόδου φαινομενικής αδράνειας και υποσυνείδητης επεξεργασίας, ορισμένα από αυτά αποδεσμεύονται από τον τοίχο και τίθενται σε κίνηση. Πετούν προς κάθε κατεύθυνση μέσα στο χώρο… όπου είναι κλεισμένα όπως ένα σμήνος, θα λέγαμε, από σκνίπες ή, αν προτιμάτε μια πιο λόγια σύγκριση, σαν τα μόρια του αερίου στην κινηματική θεωρία των αερίων. Και τότε οι αμοιβαίες κρούσεις τους μπορούν να παράγουν νέους συνδυασμούς».
Απόσπασμα από το βιβλίο του Steven Johnson «Από πού έρχονται οι καλές ιδέες» από τις εκδόσεις Πεδίο
