Αν το καλοσκεφτούμε, η καθημερινή ζωή απαρτίζεται εξ ολοκλήρου από αποφάσεις, ασήμαντες ή σημαντικές, ικανές να μας κάνουν να ακολουθήσουμε μια ορισμένη πορεία δράσης πέρα από κάθε λογική.
Με τον τρόπο αυτό μπόρεσαν να περιγραφούν μικρές ή μεγαλύτερες αναποδιές που προκλήθηκαν από κρυφές παγίδες σε τομείς τόσο διαφορετικούς μεταξύ τους, όπως η συνέχιση μιας μη ικανοποιητικής σταδιοδρομίας που σας κόβει τα φτερά (Drummond & Chell, 2001), η χρόνια υποταγή σε καταστάσεις ενδοοικογενειακής βίας που σας καταστρέφουν (Eisenstat & Bancroft, 1999), ή ακόμη και η αναζήτηση παραισθησιογόνων καταστάσεων που τελικά σας απογοητεύουν (Birchwood, Meaden, Trower, Gilbert & Plaistow, 2000).
Ας σκεφτούμε τους φοιτητές, που συνειδητοποιούν, από το πρώτο κιόλας εξάμηνο, ότι η πανεπιστημιακή πορεία που έχουν επιλέξει δεν αντιστοιχεί επ’ ουδενί στις προσδοκίες τους ή ότι δεν πρόκειται να τους προσφέρει την επαγγελματική αποκατάσταση που ήλπιζαν να βρουν.
Θα αποφασίσουν να διακόψουν τις σπουδές τους, όπως θα ήταν λογικό, ή θα τις συνεχίσουν ως το τέλος, με κίνδυνο να προσανατολιστούν προς μια νέα κατεύθυνση, αφού πρώτα σπαταλήσουν έναν σωρό χρόνια;
Διαβάστε επίσης: Η διαφορά ανάμεσα στην επιλογή και την απόφαση
Δεν είναι λίγοι οι φοιτητές που, δυστυχώς, έχοντας στα χέρια τους ένα πτυχίο ψυχολογίας, φιλοσοφίας, βιολογίας, γεωγραφίας κ.ο.κ., βρίσκονται ένα ή δύο χρόνια αργότερα σε μια σχολή νοσοκόμων, σε μια σχολή εκπαιδευτικών ή σε ένα ανώτερο τεχνολογικό ίδρυμα χωρίς να έχουν ποτέ ψάξει δουλειά που να αντιστοιχεί στην αρχική τους κατάρτιση.
Ρωτήστε έναν από αυτούς για ποιο λόγο, σε τελική ανάλυση, έκανε τρία χρόνια σπουδές στην ψυχολογία ή στη φιλοσοφία ή στη βιολογία ή στη γεωγραφία, κ.ο.κ.
Θα σας απαντήσει, πεπεισμένος ότι έτσι δίνει μια καλή εικόνα του εαυτού του: «Εγώ, όταν αρχίζω κάτι, το τελειώνω».
Από εδώ και στο εξής ίσως θα σκέφτεστε κι εσείς σαν εμάς: «Να ένας ακόμη που έπεσε, με αξιοπρέπεια βέβαια και με πολύ κομψό τρόπο, σε μια κρυφή παγίδα».
Για να μην αναφερθούμε σε εκείνα τα αιώνια ζευγάρια που, μολονότι έχουν κάθε λόγο να χωρίσουν, σβήνουν πανευτυχή τα κεράκια της αργυρής επετείου του γάμου τους. Φυσικά, οι λόγοι για τους οποίους δεν διακόπηκε η συγκατοίκηση, για να μη μιλήσουμε για τη συζυγική ζωή, ήταν πολλοί.
Κατ’ αρχάς οι κοινοί φίλοι, έπειτα η εκπαίδευση των παιδιών και το σπίτι που αγοράστηκε με δάνειο, και τέλος ο πιο επώδυνος λόγος από όλους: η ανικανότητα να ζήσουν κάτι διαφορετικό. Αποφεύγοντας να παραδεχτούν αυτό τον λόγο, αποφεύγουν να παραδεχτούν ότι και όλοι οι προηγούμενοι δεν ήταν σε τελική ανάλυση παρά μόνο τα συστατικά μιας κρυφής παγίδας ή μιας κλιμάκωσης της δέσμευσης, όπως επίσης αποφεύγουν να δουν την ύπαρξή τους ως μια μακρά αλληλουχία χαραμισμένων δαπανών. Μπορούν τελικά, μαζί, να είναι ευτυχισμένοι.
Χωρίς να ξεχνάμε φυσικά όλους αυτούς που βρίσκονται σε αναλυτική θεραπεία, η οποία δεν λέει να τελειώσει. Μια ψυχανάλυση, εξάλλου, δεν διαθέτει όλα τα χαρακτηριστικά μιας κρυφής παγίδας;
Ας εξετάσουμε το θέμα πιο προσεκτικά.
1.Ο ασθενής αποφασίζει να δεσμευτεί σε μια μακρόχρονη δαπανηρή διαδικασία (σε χρήμα, χρόνο, ενέργεια).
2. Είτε ο ασθενής το συνειδητοποιεί είτε όχι, η επίτευξη του στόχου δεν είναι βέβαιη.
3. Η κατάσταση είναι τέτοια που ο ασθενής μπορεί να έχει την εντύπωση ότι κάθε δαπάνη τον φέρνει ακόμη πιο κοντά στο στόχο του.
4. Η διαδικασία συνεχίζεται, εκτός αν ο ασθενής αποφασίσει ενεργητικά να σταματήσει.
5. Ο ασθενής δεν έχει θέσει εξαρχής όριο στις επενδύσεις του.
Ουδέν σχόλιο!
Απόσπασμα από το βιβλίο των Robert-Vincent Joule & Jean-Leon Beauvois «Περί Χειραγώγησης» από τις εκδόσεις Πεδίο
