Η λέξη mandala, προέρχεται από τα Σανσκριτικά ( मण्डल ) και σημαίνει «κύκλος». Πρόκειται για ένα πνευματικό- τελετουργικό σύμβολο, που αντιπροσωπεύει το σύμπαν, είναι μία συμπαντική μικρογραφία. Η βασική μορφή μιας μάνταλα, αποτελείται από ένα τετράγωνο με τέσσερις «πύλες»- κενά, στο οποίο περιέχεται ένας κύκλος με το κέντρο του, που στα Σανσκριτικά ονομάζεται «σπόρος». Οι μάνταλα, χρησιμοποιούνται ανά τους αιώνες ως εργαλείο αυτοσυγκέντρωσης, ως πνευματικό εργαλείο καθοδήγησης και ως βοήθημα σε διαλογιστικές πρακτικές.
Ο Καρλ Γιούνγκ, ο σπουδαίος Ελβετός ψυχολόγος και εισηγητής της σχολής της αναλυτικής ψυχολογίας, μελέτησε σε βάθος αυτό το σύμβολο. Στα γραπτά του σχετικά με την mandala, ο Γιούνγκ, αναφέρεται στο σύμβολο αυτό ως «την ψυχολογική έκφραση του συνόλου του εαυτού». Μέσα στον ψυχισμό του καθενός, σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, μπορεί να βρεθεί ένας σπόρος, αυτό που πολλοί αποκαλούν «κέντρο». Το κέντρο μας λοιπόν, συχνά περιβάλλεται από μια χαοτική δίνη που δημιουργείται από τους φόβους, τα πάθη και αμέτρητα άλλα ψυχολογικά στοιχεία.
Είναι η αυτή η διαταραγμένη κατάσταση των στοιχείων αυτών που δημιουργεί τη διχόνοια και τις συναισθηματικές ανισορροπίες από τις οποίες πάρα πολλοί από εμάς υποφέρουν. Η μάνταλα είναι ένα πρότυπο για το μυαλό, μια απεικόνιση της ειρήνης και της τάξης, μια «τακτοποίηση» θα λέγαμε του χάους που βρίσκεται μέσα στον καθένα μας. Για τον Γιούνγκ αυτό γίνεται ως εξής: «Το αυστηρό σχέδιο μιας κυκλικής εικόνας αυτού του είδους, αντισταθμίζει τη διαταραχή και τη σύγχυση της ψυχικής κατάστασης-συγκεκριμένα, μέσα από την κατασκευή ενός κεντρικού σημείου, με το οποίο συνδέονται τα υπόλοιπα σχέδια αρμονικά». Αυτό το κεντρικό σημείο, είναι η απόλυτη έδρα του εαυτού , η άγκυρα που μας προστατεύει από όλα τα ξένα στοιχεία του περιβάλλοντός και της ψυχής.
Στην πραγματικότητα αυτά τα δύο δεν είναι ξεχωριστές οντότητες , μάλλον συνδυάζονται στενά, αλληλοπεριχωρούνται. Εσωτερικά στοιχεία της ψυχής μας – ιδέες , συναισθήματα, μνήμες – αλληλεπιδρούν ελεύθερα με εξωτερικά στοιχεία- ειδήσεις , σχέσεις. Η κατανόηση αυτής της ανταλλαγής μας βοηθά να κατανοήσουμε πώς συγκεκριμένα αρχέγονα στοιχεία του πιο μακρινού παρελθόντος εσωτερικεύτηκαν και ταξίδεψαν ανά τους αιώνες, μόνο και μόνο για να εξωτερικευτούν ασύνειδα μέσα από την ομορφιά της mandala.
Ένα μεγάλο μέρος της ψυχοθεραπείας του Γιούνγκ, αφιερώθηκε στην ερμηνεία των επιμέρους μάνταλα που δημιουργήθηκαν από τους ασθενείς του. Εκτός από την καθησυχαστική επίδραση και την αυτοσυγκέντρωση που προκαλούσε η κατασκευή του συμβόλου από τους πάσχοντες, ο Γιούνγκ παρατήρησε ότι τα σχέδια που δημιουργήθηκαν, παρουσίαζαν μεγάλες ομοιότητες μεταξύ τους. Οι ασθενείς που δεν είχαν καμία προηγούμενη γνώση της μάνταλα ή οποιασδήποτε άλλης συνειδητής συμβολιστικής έκφρασης, επανειλημμένα αποτύπωναν στο χαρτί εντυπωσιακά παρόμοιες εικόνες κατά τη διάρκεια της προόδου τους.
Ο Γιούνγκ αναφέρει για τη σημασία αυτών των ομοιοτήτων:
« Λαμβάνοντας υπόψη ότι όλες οι μάνταλα που συγκεντρώθηκαν ήταν δημιουργίες νέες και ανεπηρέαστες, χωρίς καθοδήγηση, οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι κάθε άτομο έχει κάποια χαρακτηριστικά μοτίβα αποτυπωμένα, τα οποία μπορεί να αναπαράγει αυτούσια ή παραπλήσια πάντοτε. Αφού αυτά τα στοιχεία δεν υπόκεινται κάποιας συνειδητής διαδικασίας του ατόμου και τα άτομα αυτά δεν είχαν τα ίδια ερεθίσματα, πρέπει να υπάρχει αυτό που θα ονόμαζα «συλλογικό ασυνείδητο» στη βάση του οποίου βρίσκονται αρχέγονες εικόνες, τα αρχέτυπα». Είναι αυτά τα αρχέτυπα , οι αέναες συνάψεις ανάμεσα σε κάθε συνειδητό ον , σε συνδυασμό με τα σημεία του ορίζοντα που δημιουργούν αυτή την πανίσχυρη επίδραση των μάνταλα στην ανθρώπινη ψυχή. Είναι σαν να υπάρχει ένα κοινό σημείο αναφοράς βάσει του οποίου συνδέονται οι φαινομενικά ατομικές συνειδήσεις μας και είναι από αυτή την προοπτική δημιουργημένα τα σύμβολα μάνταλα. Η μάνταλα μπορεί να θεωρηθεί ένα σύμβολο που σχηματοποιεί την ουσιαστική δομή της ύπαρξής μας.
Αντιλαμβανόμαστε τα σχήματα , τα μοτίβα , τα στοιχεία μέσα στην μάνταλα , βλέπουμε τις σχέσεις που δημιουργούν το ένα με το άλλο και μέσα σε αυτό το ιερό πλέγμα αναγνωρίζουμε τον εαυτό μας και τη θέση μας μέσα στο σύμπαν! Είναι ένας πανάρχαιος και θεμελιώδης σύνδεσμος από τον οποίο έχουμε απομακρυνθεί . Η μάνταλα είναι το κλειδί που μπορεί να μας βοηθήσει να επιστρέψουμε και να θυμηθούμε αυτή την άρρηκτη σχέση μας, με το κέντρο μας, αλλά και με το σύμπαν!
