Πώς πρέπει, να αντιμετωπίζουμε τα εμπόδια που ορθώνονται μπροστά στην επίτευξη της χαράς, με τόσες αναπόφευκτες επιφανειακές και βαθύτερες πηγές βασάνων που μας προκαλούν οδύνη και απελπισία;
Τα εμπόδια εισβάλλουν στην καθημερινότητα με το στρες, την απογοήτευση, τις αγωνίες, και διεισδύουν βαθύτερα στα καίρια προβλήματα της ζωής, τις σοβαρές καταστάσεις, τις ασθένειές και τελικά τον θάνατο. Δεν μπορούμε να ελέγξουμε την αναπόφευκτη φύση όλων αυτών των καταστάσεων, αλλά όπως είπαν οι δύο συζητητές, μπορούμε να αλλάξουμε τη στάση μας απέναντί τους.
Το πρώτο βήμα που πρέπει να κάνουμε είναι να αποδεχτούμε την οδύνη. Ο Βούδας έλεγε: «Έχω διδάξει ένα και μόνο πράγμα: την οδύνη και την εξάλειψη της οδύνης».
Η πρώτη Ευγενής Αλήθεια του Βουδισμού λέει ότι η ζωή είναι γεμάτη οδύνη. Στα σανσκριτικά η οδύνη ονομάζεται ντούκα (dukkha – και δεν πρέπει να συγχέεται με το γνωστό αιγυπτιακό μείγμα μπαχαρικών και καρυδιών ντούκα).
Η λέξη ντούκα, που μεταφράζεται ως «στρες», «άγχος», «οδύνη» ή «απογοήτευση», αναφέρεται συνήθως στο πνευματικό και σωματικό άλγος που συνοδεύει τις ασθένειες και τα γεράματα.
Διαβάστε επίσης: Όταν μια αποτυχία, είναι ότι καλύτερο θα μπορούσε να μας έχει συμβεί
Μπορεί επίσης να αναφέρεται στο στρες και την αγωνία που νιώθουμε όταν επιχειρούμε να ασκήσουμε έλεγχο επάνω σε κάτι που ουσιαστικά είναι αδύνατον να ελεγχθεί λόγω εγγενούς αστάθειας. Δεν είναι σπάνιο να επιδιώκουμε τον έλεγχο κάθε στιγμής και να νιώθουμε ότι αυτό που συμβαίνει δεν θα έπρεπε να συμβεί.
Τελικά όμως υποφέρουμε επειδή θα θέλαμε τα πράγματα να ήταν διαφορετικά.
«Νομίζω», είπε ο Δαλάι Λάμα, «ότι συχνά καλλιεργούμε ένα είδος δυστυχίας, μια δυσαρέσκεια, που μας ωθεί προς την απογοήτευση και τον θυμό».
Αν θεωρούμε το στρες και την απογοήτευση επιπόλαια προβλήματα, πρέπει να ξέρουμε ότι ο Βούδας τα τοποθέτησε στον πυρήνα της οδύνης μας, δικαιολογημένης ή αδικαιολόγητης.
Θυμήθηκα κάτι που είπε ο Δαλάι Λάμα την πρώτη ημέρα: Δεν μπορούμε να εμποδίσουμε τις φυσικές καταστροφές ή τον πόνο που μας προκαλούν, μπορούμε όμως να ελέγξουμε όσο γίνεται περισσότερη από την υπόλοιπη οδύνη μας.
Το αντίθετο της ντούκα είναι η λέξη σούκα (sukha), που σημαίνει «ευτυχία», «ανακούφιση» ή «άνεση».
Οι δύο σανσκριτικές λέξεις ήρθαν στην Ινδία από τους αρχαίους Άριους νομάδες που ταξίδευαν με άμαξες, τις οποίες έσερναν άλογα ή βόδια, και στην κυριολεξία σημαίνουν «να έχεις έναν κακό ή καλό άξονα», εννοώντας μια κακοτράχαλη (ντούκα) ή ομαλή (σούκα) διαδρομή. Καθόλου άστοχη μεταφορά για τη ζωή.
Η οδύνη της ζωής μοιάζει με τον κακοτράχαλο δρόμο. Όμως δεν γίνεται να αποφύγει κανείς όλες τις δυσκολίες, όσο καλά χαραγμένη κι αν είναι η ζωή.
Τελικά, σημασία έχει το πώς αντιλαμβανόμαστε τη διαδρομή. Ο νους μας είναι σαν τον άξονα που καθορίζει αν ήταν ομαλή ή δύσβατη.
Απόσπασμα από το βιβλίο των Δαλάι Λάμα, Ντέσμοντ Τούτου και Douglas Abrams «Το βιβλίο της Χαράς» από τις εκδόσεις Πεδίο
