Η θετική ανατροφή βασίζεται σε πέντε αρχές: τη σύνδεση, τον σεβασμό, την προληπτική παρέμβαση, την καθοδήγηση με κατανόηση και τη θετική πειθαρχία.
Αυτές οι πέντε αρχές δεν είναι ανεξάρτητες η μία από την άλλη. Είναι αλληλένδετες και αμοιβαία εξαρτώμενες, και έτσι πρέπει να τις αντιλαμβάνεστε αν θέλετε να οικοδομήσετε έναν ισχυρό δεσμό και να αναλάβετε τον ρόλο του αποτελεσματικού καθοδηγητή που το παιδί σας έχει ανάγκη.
1.Σύνδεση
Σύμφωνα με τη θεωρία του δεσμού, που διατύπωσαν ο Άγγλος ψυχίατρος John Bowlby και η Αμερικανίδα ψυχολόγος Mary Ainsworth, η σύνδεση ή ο δεσμός που αναπτύσσεται ανάμεσα στο βρέφος και στο πρόσωπο που το φροντίζει ευθύνεται για:
- Τη διαμόρφωση όλων των μελλοντικών του σχέσεων.
- Την ενίσχυση ή τον περιορισμό της ικανότητάς του να παραμένει συγκεντρωμένο, να έχει επίγνωση των συναισθημάτων του και να μπορεί να ηρεμεί τον εαυτό του.
- Τον βαθμό στον οποίο είναι ικανό να ανακάμπτει μετά από κάποια δυσκολία.
Τα παιδιά είναι προγραμματισμένα να συνδέονται με τους άλλους σε βιοχημικό επίπεδο. Η σύνδεση ξεκινά από τον στενό οικογενειακό τους κύκλο και συνεχίζεται με την ευρύτερη κοινότητα. Αν αυτή δεν υπάρχει, ο εγκέφαλος μπορεί να μην αναπτυχθεί όσο πρέπει.
Όταν δημιουργηθεί μια ασφαλής σύνδεση, το παιδί νιώθει και το ίδιο ασφάλεια. Οι έρευνες διαπιστώνουν ότι τα παιδιά που δεν καταφέρνουν να αναπτύξουν έναν ασφαλή δεσμό με τους γονείς τους κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής τους αργότερα θα εμφανίσουν προβλήματα στη συμπεριφορά τους και στις σχέσεις τους.
2. Σεβασμός
Ως ανθρώπινα όντα, τα παιδιά αξίζουν τον ίδιο σεβασμό που δείχνουμε και στους ενήλικες. Είναι σημαντικό να τα αντιμετωπίζουμε με καλοπροαίρετο, κόσμιο και ευγενικό τρόπο, όπως ακριβώς συμπεριφερόμαστε και στους άλλους ανθρώπους.
Μια έρευνα βρήκε ότι ο ιππόκαμπος του εγκεφάλου των παιδιών που έχουν στοργικούς και υποστηρικτικούς γονείς είναι μεγαλύτερος σε μέγεθος, κι αυτό ενισχύει την ικανότητα μνήμης, μάθησης και διαχείρισης του άγχους.
Σεβόμαστε το μυαλό του παιδιού όταν είμαστε υποστηρικτικοί και θετικοί. Σεβόμαστε το σώμα και την αξιοπρέπεια του παιδιού όταν επιλέγουμε να μην το χτυπήσουμε και του προκαλέσουμε εσκεμμένα πόνο για να το «εκπαιδεύσουμε». Σεβόμαστε την ιδιοσυγκρασία του παιδιού όταν του δίνουμε το περιθώριο να εξερευνήσει τον κόσμο και να αναπτυχθεί με τον δικό του ρυθμό.
Σεβόμαστε την προσωπικότητα του παιδιού όταν αναγνωρίζουμε ότι κάθε άνθρωπος έχει τον δικό του μοναδικό χαρακτήρα, τον οποίο πρέπει να σεβόμαστε.
3. Προληπτική παρέμβαση
Οι γονείς που λειτουργούν προληπτικά μπορούν να αντιμετωπίσουν μια προβληματική συμπεριφορά από το πρώτο κιόλας σημάδι της, προτού μετατραπεί σε σοβαρό πρόβλημα. Εξάλλου, όταν αφιερώνουμε προκαταβολικά περισσότερο χρόνο για να οικοδομήσουμε μια στέρεη σχέση με το παιδί μας και να του μάθουμε κάποια πράγματα, αποφεύγουμε πολλά προβλήματα που θα μπορούσαν να ανακύψουν λόγω έλλειψης σύνδεσης, γνώσης και εκπαίδευσης.
Προληπτική παρέμβαση σημαίνει επιπλέον ότι οι γονείς διαχειρίζονται εξαρχής τις συμπεριφορές των παιδιών τους αντί να αντιδρούν εκ των υστέρων σε αυτές.
Η διαχείριση απαιτεί σκέψη και δράση βάσει σχεδίου.
Οι γονείς που αντιδρούν εκ των υστέρων στις συμπεριφορές των παιδιών τους ενεργούν παρορμητικά, ενώ οι γονείς που προβλέπουν την εμφάνισή τους διατηρούν τον έλεγχο του εαυτού τους και είναι σε θέση να θέσουν σε εφαρμογή το σχέδιό τους όταν προκύψει μια δύσκολη κατάσταση.
4. Καθοδήγηση με κατανόηση
Σε αντίθεση με τους υπερβολικά ανεκτικούς γονείς, οι θετικοί γονείς διατηρούν τον ηγετικό τους ρόλο. Στην πραγματικότητα, προκαλούμε τεράστια ζημιά στα παιδιά αν δεν τους παρέχουμε ικανή καθοδήγηση για να πορευτούν σε αυτό τον μεγάλο νέο κόσμο. Το να έχουμε κατανόηση σημαίνει να αντιλαμβανόμαστε τις ανάγκες τους και να διαμορφώνουμε μαζί τους τέτοιες σχέσεις ώστε να νιώθουν ότι τα ακούμε και τα καταλαβαίνουμε, ενώ παράλληλα διατηρούμε τα όρια που έχουμε θέσει.
5. Θετική πειθαρχία
Η τιμωρία διαφέρει από την πειθαρχία. Ο στόχος της τιμωρίας είναι να κάνει κάποιον να υποφέρει τόσο ώστε να θέλει να αποφύγει μια συγκεκριμένη συμπεριφορά (και συνεπώς την τιμωρία που επιβάλλεται γι’ αυτήν) στο μέλλον.
Ο στόχος της πειθαρχίας, αντίθετα, είναι να μάθει σε κάποιον να ελέγχει τις παρορμήσεις και τη συμπεριφορά του, να αποκτά νέες δεξιότητες, να διορθώνει τα λάθη του και να βρίσκει λύσεις.
Πολλές από τις σημερινές «μεθόδους ανατροφής» ασχολούνται αποκλειστικά με το πώς να πειθαρχήσουμε τα παιδιά.
Η φιλοσοφία της θετικής ανατροφής πηγαίνει πολύ πιο πέρα από την πειθαρχία. Μολονότι οι δράσεις που αναλαμβάνετε και η στάση που τηρείτε σε αυτό το ζήτημα είναι σημαντικές, πρέπει να συνειδητοποιήσετε ότι δεν είναι μόνο η πειθαρχία που μετράει, αλλά το σύνολο των εμπειριών που προσφέρετε στα παιδιά σας κατά την παιδική τους ηλικία.
Τα παιδιά διαμορφώνονται όχι μόνο όταν τα επιπλήττουμε και τα διορθώνουμε, αλλά από αμέτρητες άλλες στιγμές – από τα χαμόγελα και τα δάκρυα, τις επιτυχίες και τις αποτυχίες, την ενθάρρυνση και την αποθάρρυνση, το γέλιο και τη θλίψη, την αποδοχή και την απόρριψη, τηη απομάκρυνση και την επανασύνδεση – που σηματοδοτούν την παιδική τους ηλικία.
Απόσπασμα από το βιβλίο της Rebecca Eanes «Θετικοί γονείς ευτυχισμένα παιδιά» από τις εκδόσεις Πεδίο
