Ένα κάποιο ποσοστό συναισθηματικής εξάρτησης από τη σχέση μας είναι φυσιολογική. Κι αυτή είναι εκ φύσεως κάπως δυσλειτουργική. Ωστόσο, όταν φτάνει σε ακραία επίπεδα, σταματά να είναι υγιής – όχι μόνο για εμάς ή το/τη σύντροφό μας, αλλά ούτε και για τη σχέση μας γενικά.
Οι επιστημονικές και ψυχολογικές θεωρίες για την σχεσιακή εξάρτηση στους ενήλικες επαναλαμβάνουν πως η συναισθηματική στήριξη είναι ζωτικής σημασίας για το/τη σύντροφό σας. Αλλά από τη στιγμή που αντικαθιστούμε τη λέξη στήριξη με εκείνη της εξάρτησης, το τοπίο αλλάζει ριζικά. Γιατί;
Γιατί πολύ απλά σημαίνει ότι δεν μπορούμε να επικυρώσουμε επαρκώς ή να ανακουφίσουμε τον εαυτό μας από μόνοι μας, ότι χρειάζεται να βασιστούμε στο σημαντικό άλλο για να μας παρέχει την διαβεβαίωση ότι είμαστε αρκετά καλοί και σημαντικοί και ότι αξίζουμε.
Σε τέτοιες περιπτώσεις, καταλήγουμε να εστιάζουμε τόσο στις αμφιβολίες μας όσο και στο ενδιαφέρον μας για τους άλλους. Δεν νιώθουμε ποτέ ασφάλεια και ζούμε μέσα στο φόβο: Θα με αφήσει; Θα με απορρίψει; Είμαι αρκετά καλός/ή γι’ αυτόν; Και όσο περισσότερο βασιζόμαστε στους άλλους για να νιώσουμε ασφάλεια, τόσο περισσότερη εξάρτηση αποκτάμε. Και φυσικά αυτό οδηγεί σε σταδιακή υποβάθμιση της σχέσης.
Το ζήτημα είναι ότι ορισμένες φορές όσο κι αν ο άλλος μας προσφέρει επιβεβαίωση, εμείς θα συνεχίζουμε να αναζητάμε περισσότερη. Κι αυτό οφείλεται κυρίως στο ότι δεν λαμβάναμε αποδοχή από τους γονείς μας όταν ήμασταν παιδιά. Αυτό το τραύμα μας εμποδίζει να εσωτερικεύουμε όποια επιβεβαίωση μας προσφέρει ο άλλος.
Ποια είναι η θεραπεία αυτού του προβλήματος;
Κάθε ψυχικό τραύμα, όσο σοβαρό κι αν είναι, μπορεί να θεραπευτεί, αν και μάλλον θα χρειαστεί επαγγελματική βοήθεια. Στο τέλος, ωστόσο, μόνο εμείς οι ίδιοι μπορούμε να επιδιορθώσουμε ότι έχει μέσα μας σπάσει ή αποτύχει να αναπτυχθεί σωστά.
Γιατί αν έχουμε πληγωθεί ως παιδιά, είναι δική μας δουλειά σήμερα ως ενήλικες να θεραπεύσουμε εκείνο το παιδί – που ακόμα ζει και αναπνέει (τρέμει ή κλαίει) μέσα μας. Και ο/η σύντροφός μας, όσο κι αν προσπαθεί, δεν μπορεί να αποκτήσει πρόσβαση στο εσωτερικό αυτό παιδί.
Και ήρθε η στιγμή να μοιραστείτε με αυτό το παιδί ότι αξίζει το χρόνο, την προσοχή, τη φροντίδα και την αγάπη που οι γονείς του δεν μπόρεσαν να του προσφέρουν. Οπότε κάθε φορά που οι παλιές αμφιβολίες έρχονται ξανά στην επιφάνεια, εσείς χρειάζεται να τις αναγνωρίζετε. Να συλλογιστείτε ύστερα: πώς τις ερμηνεύω;
Κι αφού καθορίσετε πώς τις ερμηνεύετε, να μάθετε επιτέλους σε εκείνο το εσωτερικό παιδί πώς μπορεί να τις επανερμηνεύσει αυτό που νιώθει και αυτό που του έχει συμβεί. Να μπορέσει να το αντιληφθεί υπό ένα πιο θετικό φως. Αυτό ένα πράγμα σημαίνει: ότι επανεγγράφουμε θεραπευτικά την προσωπική μας ιστορία.
Αφού κλείσετε παρελθοντικά κεφάλαια πόνου και απόρριψης, αφού καταλάβετε και συγχωρήσετε τους ανθρώπους που σας σημάδεψαν (π.χ. τους γονείς σας), θα μπορείτε ελεύθερα να χτίσετε μια σχέση με το/τη σύντροφό σας που θα βασίζεται στη στήριξη και όχι στην εξάρτηση.
Leon F. Seltzer, Ph.D, κλινική ψυχολόγος
