“Αλλά σε καμία περίσταση δεν εμποδίστηκα στη θέλησή μου, ούτε αναγκάστηκα να της εναντιωθώ. Και πώς γίνεται αυτό; Συνέδεσα την επιλογή μου με τη θεία βούληση. Είναι θεία βούληση να αρρωστήσω, το θέλω κι εγώ. Είναι θεία βούληση να επιλέξω κάτι, το κάνω. Είναι θεία βούληση να επιδιώξω ή να μου δοθεί κάτι, εύχομαι το ίδιο. Ό,τι δεν είναι θεία βούληση, δεν το εύχομαι ούτε εγώ”. Επίκτητος, Διατριβαί, 4.1.89
Παραμονή της απόβασης των συμμαχικών δυνάμεων στη Νορμανδία, ο αρχιστράτηγος Αϊζενχάουερ έγραψε στη γυναίκα του: “Όλα όσα μπορούσαμε να σκεφτούμε έχουν γίνει, οι άντρες είναι έτοιμοι, και όλοι κάνουν το καλύτερο που μπορούν. Η έκβαση είναι στο χέρι των θεών”.
Ο ίδιος είχε κάνει ό,τι μπορούσε, και ό,τι ήταν να συμβεί θα συνέβαινε – και όπως θα έλεγε ο Επίκτητος, ήταν έτοιμος να το δεχτεί.
Για την ακρίβεια, ο Αϊζενχάουερ είχε γράψει άλλη μία επιστολή εκείνη τη νύχτα, με εντολή να δημοσιοποιηθεί σε περίπτωση αποτυχίας της απόβασης. Αν η αποτυχία ήταν το θέλημα του Θεού – ή της μοίρας, της τύχης ή όπως αλλιώς θέλετε να το ονομάσετε – ήταν έτοιμος να τη δεχτεί.
Υπάρχει ένα εξαίρετο μάθημα εδώ. Ο επικεφαλής του ισχυρότερου ίσως στρατού που συγκέντρωσε ποτέ ο κόσμος, παραμονές της πιο δεξιοτεχνικά σχεδιασμένης στρατιωτικής εφόδου που γνώρισε και (καλώς εχόντων των πραγμάτων) είδε ποτέ ο κόσμος, ήταν αρκετά ταπεινόφρων για να ξέρει ότι η τελική έκβαση ανήκε ολοκληρωτικά σε κάποιον ή κάτι μεγαλύτερο από εκείνον.
Το ίδιο ισχύει με όλα μας τα εγχειρήματα. Όσο καλά κι αν είμαστε προετοιμασμένοι, όσο ικανοί και έξυπνοι κι αν είμαστε, η τελική έκβαση είναι στο χέρι των θεών.
Όσο γρηγορότερα το καταλάβουμε τόσο καλύτερα θα είμαστε.
“Μην εύχεσαι να συμβαίνουν όλα όπως θα ήθελες, αλλά ευχήσου καλύτερα να συνέβαιναν όπως θα συμβούν στ’ αλήθεια – έτσι θα κυλήσει με ευδαιμονία η ζωή σου”. Επίκτητος
Απόσπασμα από το βιβλίο των Ryan Holiday & Stephen Hanselman από τις εκδόσεις Πεδίο
