Το Σύνδρομο Χρόνιας Κόπωσης, εν συντομία ΣΧΚ (Chronic Fatigue Syndrome, CFS), αποτελεί μια από τις πιο αμφιλεγόμενες ασθένειες στην ιατρική.
Ερευνητές, γιατροί και ασθενείς προσπαθούν να συμφωνήσουν για το όνομά του, ή ακόμα και για το κατά πόσο υπάρχει πράγματι. Αλλά η πρόγνωση είναι κακή. Μια ανάλυση μελετών του 2005 που παρακολούθησαν ασθενείς μέχρι και πέντε έτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το ποσοστό ανάρρωσης είναι μόλις 5%.
Η ασθένεια τράβηξε την προσοχή των γιατρών τον 20ό αιώνα, ύστερα από μια σειρά μυστήριων επιδημιών κατά τις οποίες μεγάλος αριθμός ανθρώπων παρουσίασαν ανεξήγητη αδυναμία και κόπωση.
Τα συμπτώματα μοιάζουν πολύ με εκείνα της γρίπης, και σε πολλές περιπτώσεις το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης δείχνει πράγματι να πυροδοτείται από ιογενείς μολύνσεις όπως ο αδενικός πυρετός ή λοιμώδης μονοπυρήνωση (αν και όχι από την ίδια τη γρίπη).
Το σώμα δείχνει να καθαρίζει την ιογενή μόλυνση, αλλά η κόπωση παραμένει. Από τους ενήλικες που παθαίνουν αδενικό πυρετό, γύρω στο 12% αναπτύσσει σύνδρομο χρόνιας κόπωσης έξι μήνες αργότερα.
Επειδή δεν υπάρχει κάποιος σαφής βιολογικός μηχανισμός, συχνά θεωρείται ότι η ασθένεια έχει ψυχολογικά αίτια: τη δεκαετία του 1970 οι ψυχίατροι τη θεωρούσαν αποτέλεσμα “μαζικής υστερίας”, ενώ τη δεκαετία του 1980 ο Τύπος την είχε ονομάσει περιφρονητικά “γρίπη των γιάπηδων”, υπονοώντας ότι οι ασθενείς ήταν κακομαθημένα νεαρά άτομα που ήταν πολύ τεμπέληδες για να δουλέψουν.
Τα ιατρικά συμβούλια τώρα συμφωνούν ότι αποτελεί μια πραγματική, διακριτή ασθένεια, παρόλο που τα αίτιά της παραμένουν αμφιλεγόμενα· ωστόσο, πολλοί ασθενείς νιώθουν ακόμα ότι τους απορρίπτουν ως υποχόνδριους που πρέπει απλώς να συνέλθουν.
Ο Νόουκς άρχισε να ενδιαφέρεται για το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης όταν είδε αθλητές να προσβάλλονται από την ασθένεια και συνειδητοποίησε ότι το πρότυπο δεν ταίριαζε.
“Είδα πάρα πολλούς επαγγελματίες αθλητές που ήθελαν να τρέξουν, που έχαναν τα πάντα, και παρ’ όλα αυτά δεν μπορούσαν να τρέξουν”, λέει. “Το τελευταίο πράγμα που ήθελαν ήταν να είναι άρρωστοι”.
Πιστεύει ότι η απάντηση για την ασθένεια κρύβεται στον εγκέφαλο. “Ο κεντρικός κυβερνήτης έχει ρυθμιστεί λανθασμένα. Υπερεκτιμά το πόσο κουρασμένος είσαι”.
Ό,τι κι αν προκαλεί αυτή την κατάσταση – κάποιος ιός, μια γενετική προδιάθεση ή (το πιθανότερο) ένας συνδυασμός πολλών παραγόντων – , ο Νόουκς υποστηρίζει ότι στο σύνδρομο χρόνιας κόπωσης τα όρια της φυσικής δραστηριότητας στενεύουν υπερβολικά, σε σημείο που οι ασθενείς είναι ουσιαστικά ακινητοποιημένοι.
Ένα από τα πιο σημαντικά ευρήματα αναφορικά με το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης είναι ότι, όταν οι ασθενείς είναι πεπεισμένοι πως η ασθένειά τους είναι βιολογική και ανίατη και φοβούνται ότι η οποιαδήποτε δραστηριότητα μπορεί να τους βλάψει, είναι πολύ λιγότερο πιθανό να αναρρώσουν.
¨Αν πιστεύουν ότι είναι ανίατη, τότε είναι ανίατη” , λέει ο Νόουκς.
Παρόλο που τα σήματα που στέλνει το σώμα παίζουν κρίσιμο ρόλο στο να αποφασίσουμε πότε είμαστε κουρασμένοι, τελικά ο εγκέφαλος είναι αυτός που παίρνει τις αποφάσεις.
Απόσπασμα από το βιβλίο του Jo Marchant “Ίαση” από τις εκδόσεις Πεδίο
