Αν η Ελίζαμπεθ Μπλάκμπερν ξεπέρασε το χάσμα ανάμεσα στην ψυχιατρική και τη βιοχημεία στις μελέτες της για τα τελομερή, το χάσμα που ξεπέρασε ο Κάμπατ-Ζιν ήταν ακόμα μεγαλύτερο.
Μοριακός βιολόγος και δάσκαλος της γιόγκα από τη Μασαχουσέτη, ήταν πεπεισμένος ότι ο διαλογισμός, στον οποίο επιδιδόταν ως μέρος της βουδιστικής πίστης του, μπορούσε να βοηθήσει ανθρώπους για τους οποίους οι γιατροί δεν μπορούσαν να κάνουν πολλά, ετοιμοθάνατους, για παράδειγμα, ή όσους βασανίζονταν από τον πόνο.
Αλλά ήξερε ότι οι γιατροί ποτέ δεν θα συνταγογραφούσαν μια θρησκευτική πρακτική.
Μετά, μια μέρα, ενώ διαλογιζόταν σε ένα ησυχαστήριο, είχε ένα όραμα. Θα εφεύρισκε εκ νέου την ενσυνειδητότητα και θα την απάλλασσε από τις θρησκευτικές και πνευματικές πλευρές της, για να την κάνει εύπεπτη στο ιατρικό επάγγελμα.
Το 1979 ανέπτυξε ένα κύκλο μαθημάτων οκτώ εβδομάδων, ο οποίος περιλάμβανε στοιχεία διαλογισμού με ενσυνειδητότητα, καθώς και τεχνικές χαλάρωσης και χάθα γιόγκα. Τον ονόμασε “Μείωση του Στρες μέσω Ενσυνειδητότητας” (Mindfulness Based Stress Reduction, MBSR) και ίδρυσε μια κλινική στο Πανεπιστήμιο Μασαχουσέτης στο Άμχερστ.
“Είπε στους γιατρούς στο νοσοκομείο”, “Δώστε μου τους ασθενείς για τους οποίους δεν έχετε καμία ελπίδα”, λέει η Τρούντι Γκούντμαν, η οποία διευθύνει το InsightLA, τη βουδιστική ομάδα που συνάντησα στην παραλία της Σάντα Μόνικα, και η οποία δούλευε εκείνη την εποχή με τον Κάμπατ-Ζιν. “Τους έστειλαν, δεν ήξεραν τι άλλο να τους κάνουν. Κάποιων ο πόνος μαλάκωσε. Κάποιοι πέθαναν γαλήνια”.
Η εκκοσμίκευση του διαλογισμού ήταν ριψοκίνδυνη στρατηγική εκείνη την εποχή. “Ο κόσμος έλεγε “Βάζεις νερό στις διδασκαλίες”, λέει η Γκούντμαν.
“Ήταν ανήκουστο να αποκόψεις την ενσυνειδητότητα από το βουδισμό που μελετούσαμε όλοι μας”. Αλλά αυτό μεταμόρφωσε την τεχνική από μια παράπλευρη θρησκευτική μέθοδο σε πολιτιστικό φαινόμενο.
Από τότε που ο Κάμπατ-Ζιν ίδρυσε την κλινική του, περισσότεροι από 20.000 άνθρωποι έχουν ολοκληρώσει το πρόγραμμα των οκτώ εβδομάδων. Η μείωση του στρες μέσω ενσυνειδητότητας έχει εμφανιστεί σε αναρίθμητες εφημερίδες και περιοδικά, καθώς και σε τηλεοπτικά προγράμματα, ακόμα και στο σόου της Όπρα Γουίνφρι.
Σύμφωνα με τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας, σχεδόν ένας στους δέκα Αμερικανούς διαλογίζεται πλέον. Υπάρχει ένα ειδικό μηνιαίο περιοδικό που ονομάζεται Mindful “Ενσυνείδητος” και εκατοντάδες εφαρμογές ενσυνειδητότητας.
Ψάχνοντας στο Amazon τη λέξη “ενσυνειδητότητα” εμφανίστηκαν 19.000 βιβλία και DVD, από πνευματικά ταξίδια μέχρι πρακτικά σχεδιαγράμματα για μείωση του στρες, ακόμα και ασκήσεις για παιδιά, ενώ σχετικές συνεδρίες και διαλέξεις γίνονται παντού, από τη Σίλικον Βάλεϊ μέχρι το Κάπιτολ Χιλ.
Αυτό συνέβη κατά κύριο λόγο επειδή, απομακρύνοντας την ενσυνειδητότητα από τη θρησκευτική καταγωγή της, άνοιξαν οι πόρτες για επιστημονικές μελέτες των δυνητικών πλεονεκτημάτων της, νομιμοποιώντας ακόμα περισσότερο την τεχνική. Τώρα υπάρχουν εκατοντάδες τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες μελέτες θεραπειών που στηρίζονται στην ενσυνειδητότητα.
Συστηματικές μελέτες και μετα-αναλύσεις καταλήγουν σταθερά ότι το πρόγραμμα MBSR μπορεί να μειώσει τον χρόνιο πόνο και την ανησυχία, και ότι μειώνει το στρες και βελτιώνει την ποιότητα ζωής σε όλους, από επιζήσαντες καρκινοπαθείς μέχρι υγιείς εθελοντές.
Απόσπασμα από το βιβλίο του Jo Marchant ‘Ίαση” από τις εκδόσεις Πεδίο
