«Η θεραπεία είναι μια διαδικασία όπου το ασυνείδητο γίνεται συνειδητό» C.Jung
Τι σημαίνει τελικά η «θεραπεία»; Είναι κάτι που πρέπει να το αναζητούμε και το βρίσκουμε από τον «έξω κόσμο», από εξωτερικές πηγές, ή κάτι κυρίως που βρίσκουμε μέσα μας; Πως η επαφή και γνωριμία με τον εσωτερικό μας κόσμο και η ενσωμάτωση της προσωπικότητάς μας, είναι τελικά η ανάπτυξη και λύση των κόμπων μας, με μέσο την ψυχοδραματική σκηνή.
Ο άνθρωπος, έχει ανάγκη να εκφράζεται. Ο άνθρωπος, έχει μια παρόρμηση να εκφράζεται.
Συνήθως, μαθαίνουμε να κρατιόμαστε και να μην εκφραζόμαστε. Ειδικά όταν πρόκειται για «περίεργες» ή αρνητικές σκέψεις και συναισθήματα.
Μου αρέσει να σκέφτομαι, ότι ο άνθρωπος έχει δύο σκηνές (όπως λεει ο Perls), τη δημόσια σκηνή και την ιδιωτική σκηνή.
Φαίνεται σαν η ύπαρξή μας να διαγράφεται σε δύο επίπεδα, στο εξωτερικό, στα εξωτερικά πράγματα που κάνουμε, στην εξωτερική μας εικόνα, σε όσα αφήνουμε τους άλλους να δουν, και στο εσωτερικό, στον ιδιωτικό μας κόσμο.
Και οι δύο κόσμοι είναι εξίσου αληθινοί, σε σχέση με το ποιοι είμαστε.
Εδώ μας ενδιαφέρει περισσότερο ο εσωτερικός κόσμος, αυτός που υπάρχει αλλά δεν λέγεται, δεν εκφράζεται. Είναι ενδιαφέρον να κοιτάξει κανείς, ότι ενώ ο εσωτερικός κόσμος είναι τόσο ζωντανός μέσα μας, και μας συνοδεύει κάθε στιγμή μέσω των εσωτερικών φωνών και διαλόγων που παίζονται μέσα μας, συχνά δεν του δίνουμε την αξία που έχει, ή δεν τον αναγνωρίζουμε ως εξίσου σημαντικό, όσο τον εξωτερικό. Πολλές φορές, ίσως τον νιώθουμε ακόμα και ενοχλητικό, ότι μας χαλάει τα σχέδια, ή ότι μας κουράζει. Και η αλήθεια είναι ότι αυτός ο εσωτερικός κόσμος δεν σταματάει ποτέ να μιλάει, ούτε ακόμα και όταν κοιμόμαστε!
Μπορεί εξωτερικά να δείχνουμε λειτουργικοί και να φέρνουμε εις πέρας υποχρεώσεις, να δημιουργούμε, να βρισκόμαστε σε συνεχή κίνηση διεκπεραιώνοντας ό,τι «πρέπει» να γίνει, μπορεί να δείχνουμε κοινωνικοί, να επικοινωνούμε, να βρισκόμαστε σε συνεργασίες.
Όλα αυτά όμως αφορούν, την εξωτερική μας έκφανση.
Ό,τι και αν φαίνεται προς τα έξω, μέσα παίζουν τα εσωτερικά δράματα του καθενός, σίγουρα πολύ περισσότερα συναισθήματα, η υπαρξιακότητα. Κάποιοι το ονομάζουν εσωτερική φωνή.
Μέσα μας, εκδραματίζουμε πολλούς περισσότερους ρόλους, από όσους έξω μας.
Μια από τις μεγαλύτερες μορφές σύγκρουσης, αιτία πολλών ασθενειών και δεινών, είναι η ασυμφωνία που βιώνει κανείς στο μέσα και το έξω του. Δηλαδή, άλλα νιώθουμε, άλλα σκεφτόμαστε, άλλα επιθυμούμε, και άλλα λέμε και κάνουμε εξωτερικά.
Συναντώ πολλούς ανθρώπους, που έχουν πιστέψει ή έχουν διδαχθεί, ότι πρέπει να παραβλέπουν την εσωτερική τους φωνή, ότι ο εσωτερικός κόσμος είναι κάτι σαν ανούσιος μπελάς, που σκοπός μας είναι να μάθουμε να τον παραβλέπουμε, και τότε θα πει ότι είμαστε δυνατοί. Όταν κάνουμε, αυτά που αναμένεται ότι θα κάναμε, αυτά μάλλον που οι άλλοι περιμένουν από εμάς να κάνουμε.
Σταδιακά προωθούμαστε προς τα έξω, στον εξωτερικό κόσμο, εκεί είναι που θα βρούμε τη σωτηρία, από εκεί θα αντλήσουμε πληροφορία, από εκεί είναι που θα έρθει η λύση ή η ευτυχία.
Από παιδιά, κυριολεκτικά είναι σαν να εκπαιδευόμαστε, να πάψουμε να έχουμε επαφή με τον εσωτερικό μας κόσμο, και ότι αυτό είναι που θα μας καταστήσει ενήλικες.
Δεν θέλω εδώ να αναλύσω τις αιτίες που γίνεται αυτό, η συστηματική εκπαίδευση θα έλεγα για την άρνηση και απομάκρυνση από τον εσωτερικό μας κόσμο, θέλω να σταθώ στο αποτέλεσμα, δηλαδή, σε εμάς τους ενήλικες, που δεν έχουμε μάθει να ακούμε την εσωτερική μας φωνή και που μας φοβίζει ο εσωτερικός μας κόσμος. Συχνά μπορεί και να μας τρομοκρατεί.
Είναι ενδιαφέρον ότι μπορεί να νομίζουμε, ότι η θεραπεία βρίσκεται σε κάτι που πρέπει να κάνουμε, σε κάτι που έχουμε να αλλάξουμε, σε κάτι που πρέπει να βρούμε στον έξω κόσμο και στο πώς φαινόμαστε. Είναι ενδιαφέρον, γιατί, η θεραπεία εντέλει δεν αφορά το έξω, αυτό είναι η δευτερογενής επίπτωση, η θεραπεία τελικά αφορά την γνωριμία με τον εαυτό μας, τη συνένωση με τα κομμάτια μας, την ενσωμάτωση του ποιοι είμαστε. Είναι μια διαδικασία επιστροφής στο σπίτι μας, αναγνώρισης.
Η σύνδεση και η επαφή με τον εαυτό μας, είναι τελικά η θεραπεία, πώς να ζούμε τη ζωή μας περισσότερο συνειδητά, σε συμφωνία με τον εσωτερικό μας κόσμο.
Αυτός ο εσωτερικός κόσμος, είναι που ο J.L.Moreno, πατέρας του ψυχοδράματος, της κοινωνιομετρίας και πρωτεργάτης της ομαδικής ψυχοθεραπείας, τον αποκαλούσε «surplus reality», η πραγματικότητα πέρα από την πραγματικότητα.
Ο Moreno έδωσε στον άνθρωπο μια διέξοδο, όπως κάνουν οι καλλιτέχνες, να εκφράζουν τον εσωτερικό τους κόσμο, πάνω στην ψυχοδραματική σκηνή. Συχνά η εκδραμάτιση, είναι ένα είδος των ελεύθερων συνειρμών του Jung, όχι όμως με τη φαντασία, αλλά με την εικονοποίηση και τη δράση και αλληλεπίδραση του εσωτερικού μας κόσμου πάνω στην ψυχοδραματική σκηνή. Σαν καλλιτέχνες κάνουμε εικόνες του εσωτερικού μας κόσμου, και αφηνόμαστε ελεύθεροι να τον εκφράσουμε, χωρίς την ανάλυση ή επίκριση του μυαλού, αφήνουμε ελεύθερα να δούμε, να γνωρίσουμε, να επενεργήσουμε στον εσωτερικό μας κόσμο, που αποκτά κυριολεκτικά «σάρκα και οστά» στην ψυχοδραματική σκηνή.
Η ψυχοδραματική σκηνή, γίνεται ο τόπος για έκφραση, για δράση. Στην ψυχοδραματική σκηνή, καθένας έχει το δικαίωμα, να είναι αυτός που είναι, να έρχεται σε επαφή με τον εσωτερικό του κόσμο και να βρίσκει βιωματικά, τη «λύση», το «νέο ρόλο», που ουσιαστικά αναδύεται από μέσα του, αφού του έχει επιτραπεί να εκφράσει, να ζήσει, να αναβιώσει το δράμα του, απελευθερωμένος από ερμηνείες και κριτική.
Δανάη Χορομίδου: Ψυχολόγος, απόφοιτος Παν/μίου Αθηνών, Ψυχοδραματίστρια, συνεργάτης του ΨΥΚΑΠ
Δείτε στην Εναλλακτική Ατζέντα τις εκδηλώσεις με τη Δανάη Χορομίδου:
4ήμερο Ψυχόδραμα στην ορεινή Κορινθία! – Συνδημιουργοί στα βουνά!
Ψυχόδραμα – Προσωπική Ανάπτυξη: εργαστήρι γνωριμίας
Εκπαίδευση Ψυχοδράματος στην Ψυχοκίνηση σε συνεργασία με το ΨΥΚΑΠ
