Πώς γίνεται η μοναξιά να έχει γίνει ένα κεντρικό πρόβλημα στην εποχή της ολοένα και αυξανόμενης ψηφιακής σύνδεσης; Τόσοι και τόσοι τίτλοι άρθρων περιγράφουν μια επιδημία μοναξιάς που προκαλεί απομόνωση και αποξένωση. Ακόμα και κυβερνήσεις έχουν αρχίσει να ασχολούνται με το «πρόβλημα» της μοναξιάς. Είναι όμως πιθανό να είμαστε κατ’ επιλογή μόνοι χωρίς να σκοντάφτουμε στο πρόβλημα της μοναξιάς;
Το πρόβλημα με τη μοναξιά
Σε ερευνητική ανασκόπηση του 2010, η Julianne Holt-Lunstad ανέφερε τους κινδύνους που σχετίζονται με την κοινωνική απομόνωση. Ανέλυσε 148 μελέτες που ερευνούσαν τη μοναξιά και τις αντίστοιχες συνέπειες. Στην ανάλυσή της, οι συμμετέχοντες με ισχυρές κοινωνικές σχέσεις είχαν 50% περισσότερες πιθανότητες επιβίωσης συγκριτικά με τους συμμετέχοντες που είχαν αδύναμες κοινωνικές σχέσεις. Η επίδραση της μοναξιάς στη θνησιμότητα ήταν παρόμοια με τις επιδράσεις του καπνίσματος και της κατανάλωσης αλκοόλ και ξεπερνούσε και τις συνέπειες της παχυσαρκίας. Είναι ξεκάθαρο πως η εμπειρία της μοναξιάς έχει σημαντική επίδραση στη μακροχρόνια υγεία και ευεξία.
Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στη μοναχικότητα και στη μοναξιά;
Η μοναχικότητα είναι όταν ζούμε «ξεχωριστά ή απομονωμένα από τους άλλους». Η μοναξιά από την άλλη ορίζεται ως η επίδραση ή η εμφάνιση κατάθλιψης από τη μοναχικότητα».
Η μοναχικότητα είναι μια κατάσταση εκούσια ή ακούσια. Δεν αναφέρεται σε μια συναισθηματική εμπειρία και, ουσιαστικά, τα συναισθήματα που σχετίζονται με τη μοναχικότητα μπορεί να ποικίλουν από άτομο σε άτομο. Η μοναξιά είναι μια συναισθηματική εμπειρία που αποτελεί πιθανή συνέπεια της μοναχικότητας. Αυτή η συναισθηματική εμπειρία συνήθως χαρακτηρίζεται από καταθλιπτικά συμπτώματα.
Μπορεί να είμαστε μοναχικοί τύποι και να απολαμβάνουμε εκείνη τη χαρακτηριστική γαλήνη και ηρεμία, ενώ καθόμαστε στην παραλία και απολαμβάνουμε τη δύση. Μπορεί από την άλλη να νιώθουμε μοναξιά σε ένα δωμάτιο γεμάτο ανθρώπους. Όπως εξηγείται στο άρθρο της Holt-Lunstad, η μοναξιά δεν είναι απλά μια αρνητική συναισθηματική εμπειρία, αλλά μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες για την υγεία, ειδικά αργότερα στη ζωή. Η μοναξιά είναι ένα ζήτημα δημόσιας υγείας.
Όταν είμαστε καλά με τον εαυτό μας
Υπάρχουν φορές που η μοναχικότητά μας είναι ευεργετική, ακόμα και απαραίτητη. Εντούτοις, όπως αναφέρει ο αναπτυξιακός ψυχολόγος Kenneth Rubin, για να συνειδητοποιήσουμε τα αληθινά οφέλη της μοναχικότητας, χρειάζεται αυτή να περιλαμβάνει ορισμένα οφέλη: «Η μοναχικότητα μπορεί μόνο παραγωγική να είναι: αν είναι εκούσια, αν το άτομο μπορεί να ρυθμίζει τα συναισθήματά του «αποτελεσματικά», αν μπορεί να συμμετέχει σε μια κοινωνική ομάδα όποτε το επιθυμεί και αν μπορεί να συντηρήσει θετικές σχέσεις και έξω από αυτή».
Η μοναχικότητα μπορεί να είναι κατ’ επιλογή
Όταν κάποιος αναζητά χρόνο μόνος του, είναι συχνά για να ξεφύγει από την υπερβολική συναναστροφή και κοινωνικοποίηση με άλλους. Πολλές φορές, θέλουμε να στραφούμε προς τον εσωτερικό μας κόσμο. Όταν αναζητάμε χρόνο και χώρο μόνοι μας, το κάνουμε ως απόκριση σε μια αντιλαμβανόμενη εσωτερική ανάγκη. Το βλέπουμε ως διάλειμμα και όχι ως αποκλεισμό και απομόνωση από μία κοινωνική ομάδα.
Το κλειδί είναι λοιπόν να επιζητάμε τη μοναχικότητα, μόνο αν μπορούμε να ελέγξουμε αποτελεσματικά τα συναισθήματά μας. Ο σκοπός αυτού του «διαλείμματος» χρειάζεται να υπάρχει για να βελτιώνει τη συναισθηματική, ψυχολογική και πνευματική μας ευεξία. Ιδανικά, η εμπειρία της μοναχικότητας χρειάζεται να μας αφήνει με ένα όμορφο συναίσθημα.
Αν παρατηρείτε ότι εμπλέκεστε σε μοτίβα αρνητικής σκέψης που σας κάνουν να νιώθετε χειρότερα από πριν, τότε θα πρέπει να αναθεωρήσετε το πώς περνάτε αυτό τον μοναχικό χρόνο και ίσως χρειάζεται να βρείτε τρόπους να διαχειριστείτε κατά μέτωπο τα αρνητικά σας συναισθήματα.
Ποια είναι λοιπόν τα οφέλη της μοναχικότητας;
Δημιουργικότητα
Πολλοί άνθρωποι επιζητούν τη μοναχικότητα για να δώσουν χώρο στο δημιουργικό τους εαυτό. Πολλοί μουσικοί, συγγραφείς και άλλοι καλλιτέχνες περιγράφουν πως ο μοναχικός χρόνος τους δημιουργεί έμπνευση και τους βοηθά να εξελιχθούν.
Ενδοσκόπηση
Ο μοναχικός χρόνος δημιουργεί μια ευκαιρία να συλλογιστείτε πάνω στην ταυτότητά σας μακριά από τις ομάδες με τις οποίες εμπλέκεστε. Είναι σημαντικό να επιτρέψετε στον εαυτό σας χρόνο να σκεφτεί πώς οι σκέψεις και τα συναισθήματα επιδρούν στη συμπεριφορά, τις συμπεριφορές και τις σχέσεις σας με τους άλλους.
Ξεκούραση
Ο εγκέφαλός μας βομβαρδίζεται με συνεχείς εξωτερικές πληροφορίες, ορισμένες φορές ταυτόχρονα από διαφορετικές πηγές. Γι’ αυτό χρειάζεται διαλείμματα για να απορροφήσει και να τακτοποιήσει όλες αυτές τις πληροφορίες.
Holt-Lunstad, Julianne; Smith, Timothy B.; Layton, J. Bradley (2010). Social Relationships and Mortality Risk: A Meta-analytic Review. PLOS Medicine
