Συνείδηση είναι η νοητική δυνατότητα ενός οργανισμού η οποία του επιτρέπει, σε προέκταση των αισθήσεών του, να γνωρίζει και να κατανοεί τον εαυτό του, το περιβάλλον του, αυτά που συμβαίνουν γύρω του και μέσα του και να έχει την αίσθηση της «θέσης» και της σημασίας του στον κόσμο καθώς και του αντίκτυπου των πράξεών του.
Πού όμως, βρίσκεται η συνείδησή μας; Εδρεύει κάπου; Υπάρχει στον εγκέφαλό μας, νευρωνικό αποτύπωμα; Οι άνθρωποι που βρίσκονται σε κατάσταση αδυναμίας επικοινωνίας ή σε κατάσταση αναισθησίας, έχουν συνείδηση;
Τα ερωτήματα αυτά, δεν είναι εύκολο να απαντηθούν από τους γιατρούς και τους επιστήμονες γενικά, αφού δεν υπάρχει ακόμη κάποια μέθοδος ή κάποιος αξιόπιστος δείκτης που να μπορεί να διακρίνει την παρουσία ή την απουσία της συνείδησης.
Με στόχο να ανακαλύψει τη νευρωνική υπογραφή της συνείδησης στον εγκέφαλο και να δώσει απαντήσεις στις παραπάνω ερωτήσεις, η δρ Αθηνά Δεμερτζή, επικεφαλής της Ομάδας Επιστήμης Κώματος του βελγικού Πανεπιστημίου της Λιέγης, μελέτησε με την ερευνητική ομάδα της 159 ανθρώπους, καταγράφοντας την εγκεφαλική δραστηριότητά τους με λειτουργική μαγνητική απεικόνιση (fMRI).
Από αυτούς, κάποιοι ήταν απολύτως υγιείς που είχαν υποβληθεί σε φαρμακευτική αναισθησία, άλλοι βρίσκονταν σε κατάσταση «άγρυπνου κώματος» και άλλοι, σε κατάσταση ελάχιστης συνειδητότητας.
Οι επιστήμονες, αναλύοντας πώς οι διακυμάνσεις της οξυγόνωσης του αίματος (που αποτελεί ένδειξη νευρωνικής δραστηριότητας) συντονίζονταν σε 42 περιοχές-κλειδιά του εγκεφάλου, που απαρτίζουν έξι εγκεφαλικά δίκτυα και θεωρούνται ότι παίζουν σημαντικό ρόλο στη συνείδηση, βρήκαν ότι υπάρχουν τέσσερα διακριτά μοτίβα εγκεφαλικής δραστηριότητας, τα οποία είναι διαφορετικά στους εγκεφάλους των υγιών ανθρώπων που βρίσκονται σε αναισθησία και διαφορετικά σε εκείνους που είναι σε κατάσταση «φυτού».
Οι ερευνητές δήλωσαν ότι, τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής αποτελούν ένα σημαντικό βήμα για τον εντοπισμό βιολογικών δεικτών της συνείδησης και ότι η ανίχνευση τέτοιων διακριτών εγκεφαλικών μοτίβων σε πραγματικό χρόνο μπορεί να βοηθήσει στη μη επεμβατική αποκατάσταση της συνείδησης ενώ παράλληλα, θα διευκολύνει τους γιατρούς στη λήψη ιατρικών αποφάσεων, όταν πρόκειται για ασθενείς με ελάχιστη συνειδητότητα.
Τα αποτελέσματα της έρευνας δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό “Science Advances”.
