Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΙΖΕΙΝ

Ένα φυτό ανθίζει… Μία επιχείρηση ανθίζει…Τη Χρυσή Εποχή του Περικλή λέμε ότι υπήρξε άνθηση των τεχνών και του πολιτισμού. Τι σημαίνει όμως το να ανθίζει ένας άνθρωπος;

Ως συνώνυμα του Ανθίζειν ή αλλιώς της άνθησης οι περισσότεροι θα επέλεγαν τις λέξεις ανάπτυξη, εξέλιξη, ακμή, ευτυχία, ευημερία, ικανοποίηση από τη ζωή. Όλες αυτές οι έννοιες είναι όντως συνώνυμες, αλλά το Ανθίζειν δεν είναι μόνο αυτά. Είναι πολύ περισσότερα από αυτά και προτείνει μία πιο ολιστική προοπτική στις έννοιες αυτές.

Το Ανθίζειν είναι μία από τις βασικότερες έννοιες της Θετικής Ψυχολογίας. Πώς ορίζεται όμως και ποια στοιχεία το συνθέτουν; Τέλος τι μπορούμε να κάνουμε για να το κατακτήσουμε;

“Το Ανθίζειν είναι η εύρεση ικανοποίησης στη ζωή, η ολοκλήρωση ουσιαστικών και με νόημα εργασιών και η βαθύτερη σύνδεση με τους άλλους – στην ουσία Ανθίζειν σημαίνει το να ζούμε μία καλή ζωή.” (Seligman, 2011).

Η επιδίωξη και η δέσμευση σε μία αυθεντική ζωή προσφέρει στον άνθρωπο χαρά μέσα από την επίτευξη των στόχων του, τη σύνδεση με τις επιθυμίες του και την απόλαυση των επιτευγμάτων του.

Το Ανθίζειν δεν είναι το αντίθετο της κατάθλιψης. Δεν είναι απλά η απουσία ψυχικής ασθένειας. Κάποιος μπορεί να διαγνωστεί με μία ψυχική νόσο, αλλά να εξακολουθεί να ευδοκιμεί, ενώ κάποιος άλλος μπορεί να μην πάσχει από κάποια ψυχική ασθένεια και όμως να μαραζώνει. Και αν βρισκόταν μία θεραπεία και έπαυε να υπάρχει η ψυχική νόσος δεν σημαίνει απαραίτητα ότι όλοι οι άνθρωποι θα άνθιζαν.

Ποια είναι εντούτοις τα συστατικά αυτής της σημαντικής έννοιας; Ποιοι  παράγοντες συμβάλουν στην Άνθηση; Ως γνωστόν ένα φυτό χρειάζεται νερό, φως και φροντίδα για να ανθίσει. Εμείς οι άνθρωποι όμως;

Το Ανθίζειν είναι μια πολυδιάστατη έννοια που περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα εξίσου σημαντικών θετικών εννοιών. Ο Martin Seligman, γνωστός και ως πατέρας της Θετικής Ψυχολογίας ανέπτυξε το μοντέλο PERMA με το οποίο εξηγεί τους παράγοντες που συμβάλουν στην Άνθηση. Βρήκε λοιπόν πέντε συστατικά του Ανθίζειν που είναι τα εξής: Τα Θετικά Συναισθήματα, η Δέσμευση ή αλλιώς η Ροή, οι Θετικές Σχέσεις, το Νόημα και τα Επιτεύγματα. Η άνθηση είναι το αποτέλεσμα της βίωσης σε ένα υγιές επίπεδο καθενός από αυτά τα συστατικά.

Ας δούμε όμως τις πέντε διαστάσεις του Ανθίζειν λίγο πιο αναλυτικά. Το πρώτο συστατικό, τα Θετικά Συναισθήματα είναι αναπόσπαστο κομμάτι του ανθρώπου και σχετίζεται με κάποιο θετικό συμβάν από το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον (Hefferon & Bonniwell, 2019).

Σύμφωνα με την Barbara Fredrickson τα Θετικά Συναισθήματα είναι δέκα και είναι τα εξής: Χαρά, Ελπίδα, Δέος, Ενδιαφέρον, Ευγνωμοσύνη, Περηφάνια, Έμπνευση, Ευθυμία, Γαλήνη και Αγάπη, με την Αγάπη να αποτελεί το συναίσθημα εκείνο που βιώνουμε πιο συχνά, καθώς πυροδοτείται από τα υπόλοιπα συναισθήματα.

Τα Θετικά Συναισθήματα κάνουν το μυαλό μας πιο δεκτικό, μας βοηθούν να βλέπουμε τα πράγματα πιο σφαιρικά και να βρίσκουμε εναλλακτικές λύσεις. Επίσης αναιρούν την επίδραση των αρνητικών συναισθημάτων και η βίωσή τους οδηγεί στη βίωση όλο και περισσότερων θετικών συναισθημάτων.

Το δεύτερο συστατικό του Ανθίζειν είναι η Δέσμευση. Μία κατάσταση όπου ο άνθρωπος είναι πλήρως συγκεντρωμένος και απορροφημένος σε αυτό που κάνει, χάνοντας την αίσθηση του χώρου και του χρόνου και βιώνοντας την εμπειρία της ροής. Η εμπειρία αυτή είναι συνηθισμένη στην εργασία, όταν ο άνθρωπος αισθάνεται αφοσίωση και ενθουσιασμό για το έργο του και λειτουργεί στο μέγιστο των δυνατοτήτων του.

Η Ροή ενισχύει την απόκτηση ικανοτήτων, αυξάνει τα Θετικά Συναισθήματα και βελτιώνει τις επιδόσεις. Ροή βιώνουν οι μουσικοί κατά τη διάρκεια μίας συναυλίας, οι συγγραφείς καθώς γράφουν ένα βιβλίο, όπως και οι αθλητές κατά τη διάρκεια ενός αγώνα.

Το τρίτο συστατικό του Ανθίζειν είναι οι Θετικές Σχέσεις. Ο άνθρωπος ως κοινωνικό ον έχει ανάγκη να δημιουργεί σχέσεις με τους άλλους για να μπορέσει να επιβιώσει. Οι σχέσεις αποτελούν τροφή για την ψυχή, το σώμα και το πνεύμα του.

Οι θετικές σχέσεις είναι καθοριστικής σημασίας για την ευημερία του ανθρώπου σε όλα τα επίπεδα. Εκτός των άλλων, συντελούν στη μακροζωία και την καλή σωματική και ψυχική υγεία, βοηθούν στην αύξηση της αυτοεκτίμησης και της αυτοαποτελεσματικότητας και έχουν θετική σχέση με τα θετικά συναισθήματα και το νόημα της ζωής.

Το τέταρτο συστατικό της Άνθησης είναι το Νόημα. H αναζήτηση του νοήματος θεωρείται σημαντικότερη και από την αναζήτηση της Ευτυχίας. Το νόημα της ζωής παρακινεί τον άνθρωπο να αντιληφθεί το είναι του, τις δυνατότητες και τη σημαντικότητα του, καθοδηγώντας την ενέργεια της ύπαρξής του στην εκπλήρωση του προσωπικού του σκοπού και των επιμέρους στόχων του.

Μια ζωή με νόημα είναι μια ευτυχισμένη, αισιόδοξη και υγιής ζωή. Οι άνθρωποι που έχουν βρει ένα νόημα στη ζωή τους αισθάνονται ότι εξυπηρετούν έναν ανώτερο σκοπό, νιώθουν πληρότητα και αυξάνεται η ψυχική τους ανθεκτικότητα.

Τέλος, το πέμπτο και τελευταίο συστατικό του Ανθίζειν είναι τα επιτεύγματα, δηλαδή η πρόοδος και η επιτυχία. Το να θέτουμε στόχους και να τους πετυχαίνουμε μας κινητοποιεί και μας δίνει μια αίσθηση σκοπού. Είναι σημαντικό οι στόχοι αυτοί να συνδέονται με τις αξίες και τις δυνάμεις μας και επίσης θα πρέπει να μάθουμε να απολαμβάνουμε τη διαδικασία υλοποίησής τους.

Βιώνοντας καθένα από τα παραπάνω συστατικά και εφαρμόζοντας το Ανθίζειν στη ζωή μας, μπορούμε να βελτιώσουμε σημαντικά την ποιότητά της σε όλους τους τομείς. Η άνθηση δεν είναι χαρακτηριστικό. Δεν είναι κάτι στατικό που το έχουμε ή δεν το έχουμε και δεν υπάρχει δοκιμασμένη και έτοιμη συνταγή. Αντίθετα είναι μια διαδικασία και απαιτεί προσπάθεια. Εξάλλου, ζούμε σε έναν κόσμο όπου μόνο το 40% περίπου των ενηλίκων ανθίζει.

Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που συμβάλλουν στην Άνθηση, με κάποιους από αυτούς να αποτελούν εγγενή χαρακτηριστικά, δηλαδή χαρακτηριστικά που είναι έμφυτα, αλλά ευτυχώς πολλοί από αυτούς είναι στον έλεγχό μας. Για παράδειγμα ένας ευσυνείδητος άνθρωπος, φιλικός, εξωστρεφής και με αυτοπεποίθηση έχει περισσότερες πιθανότητες να ανθίσει από κάποιον που δεν κατέχει αυτά τα χαρακτηριστικά. Παρ’ όλα αυτά, αν δεν ανήκεις σε αυτή την κατηγορία, υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορείς να κάνεις για να αυξήσεις τις πιθανότητές σου στο Ανθίζειν.

Δοκίμασε αυτά τα 10 tips:

1. Δημιούργησε ευκαιρίες για βίωση θετικών συναισθημάτων

2. Κάνε πράγματα που σου αρέσουν και βίωσε την εμπειρία της ροής

3. Κάνε νέους φίλους και βελτίωσε τις υπάρχουσες σχέσεις σου

4. Βρες και αξιοποίησε τις δυνάμεις σου

5. Συνδέσου με έναν ανώτερο σκοπό

6. Θέσε μετρήσιμους και επιτεύξιμους στόχους, βάσει των δυνάμεων και των αξιών σου

7. Απόλαυσε τη διαδικασία υλοποίησης των στόχων σου

8. Να είσαι αυθεντικός

9. Φρόντιζε τον εαυτό σου

10. Και μη σταματάς ποτέ να εξελίσσεσαι

Και μην ξεχνάς:

‘‘Η αλλαγή είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη. Αγκάλιασε το απρόβλεπτο, αποδέξου τη δική σου επίπονη διαδρομή και να ξέρεις ότι μία άποψη δεν μπορεί ποτέ να αφαιρέσει την προσωπική σου αλήθεια. Επέτρεψε στον εαυτό σου να ανθίσει σε μια ολοκληρωμένη, βελτιωμένη εκδοχή, αλλά να ξέρεις ότι χρειάζεται χρόνος.’’ (Kristin Michelle Elizabeth)

Τίνα Στρατηγοπούλου

MSc in Applied Positive Psychology & Coaching Psychology