Ας παρατηρήσουμε αυτήν την αυτόματη διαδικασία που σιωπηλά επαναλαμβάνεται χιλιάδες φορές μέσα στη μέρα μας χωρίς να το συνειδητοποιούμε και στην οποία οφείλουμε τη ζωή μας.
Τα όργανα που σχηματίζουν το αναπνευστικό σύστημα του ανθρώπου είναι η μύτη ή ρίνα, από το αρχαίο «ρίς», ο φάρυγγας, ο λάρυγγας, η τραχεία, οι βρόγχοι και οι πνεύμονες.
Η μύτη, ο ρινοφάρυγγας και ο λάρυγγας αποτελούν την ανώτερη αναπνευστική οδό ενώ η τραχεία, οι βρόγχοι και οι πνεύμονες, την κατώτερη αναπνευστική οδό.
Οι πνεύμονες είναι το όργανο της ανταλλαγής των αερίων, όπου ο αέρας έρχεται σε άμεση επαφή με το αίμα, ενώ τα υπόλοιπα όργανα αποτελούν τους αεραγωγούς.
Λάρυγγας
Ο λάρυγγας εκτός από αεραγωγός είναι και φωνητικό όργανο. Η φωνή παράγεται από τις φωνητικές χορδές, που βρίσκονται στο εσωτερικό του λάρυγγα και πάλλονται από τον αέρα της εκπνοής. Ο λάρυγγας προς τα άνω συνδέεται με τον φάρυγγα, με τον οποίο επικοινωνεί η μύτη και το στόμα, ενώ προς τα κάτω συνδέεται με την τραχεία.
Τραχεία
Η τραχεία είναι ένας μικρός σωλήνας που αποτελείται από χόνδρο και ίνες και συνδέεται με τον λάρυγγα. Το μέγεθός της είναι περίπου έντεκα – δώδεκα εκατοστά και ποικίλει ανάλογα με την ηλικία και το φύλο. Η τραχεία χωρίζεται στους δύο βρόγχους.
Βρόγχοι
Ο σχηματισμός των δύο βρόγχων ξεκινά από την τραχεία και στη συνέχεια αυτοί πορεύονται προς τα κάτω κα έξω και εισέρχονται μέσα στους πνεύμονες. Ο δεξιός βρόγχος είναι μεγαλύτερος από τον αριστερό.
Πνεύμονες
Οι πνεύμονες αποτελούνται από μια σπογγώδη ουσία που έχει την ικανότητα της αυξομείωσης. Έχουν κωνοειδές σχήμα και βρίσκονται μέσα από το θώρακά μας, καθώς περιβάλλονται από τα δώδεκα ζεύγη των πλευρών μας.
Ο δεξιός πνεύμονας είνα πιο ογκώδης από τον αριστερό κα γενικά οι πνεύμονες είναι πιο μεγάλοι στους άνδρες από ό,τι στις γυναίκες. Στην εσωτερική επιφάνεια κάθε πνεύμονα βρίσκεται η πύλη του πνεύμονα, από την οποία εισέρχεται στον πνεύμονα ο βρόγχος, ο κλάδος της πνευμονικής αρτηρίας, οι βρογχικές αρτηρίες και νεύρα και εξέρχονται οι πνευμονικές και βρογχικές φλέβες όπως και λεμφαγγεία.
Ο δεξιός πνεύμονας διαιρείται σε τρεις λοβούς, τον άνω, τον μέσο και τον κάτω και ο αριστερός πνεύμονας σε δύο λοβούς, τον άνω και τον κάτω. Ο κάθε πνεύμονας αποτελείται από το βρογχικό δένδρο, την πνευμονική ουσία, από αγγεία και νεύρα και περιβάλλεται εξωτερικά από τον περισπλάχνιο υπεζωκότα, μια ρευστή ουσία που τους συνδέει με τα πλευρά.
Η διαδρομή του αέρα
Ο αέρας που εισπνέουμε από το περιβάλλον, αρχικά εισέρχεται από τη μύτη ή από το στόμα (που είναι ο λάθος τρόπος), διασχίζει τον φάρυγγα, όπου θερμαίνεται και καθαρίζεται, για να περάσει από τη σχισμή του λάρυγγα στην τραχεία και τους βρόγχους, που συνδέονται με τους πνεύμονες, που βρίσκονται στη θωρακική μας κοιλότητα.
Μέσα στους πνεύμονες οι βρόγχοι δημιουργούν διακλαδώσεις, που ονομάζονται βρογχικά δενδρύλλια και στα άκρα τους υπάρχουν μικροσκοπικές δομές, οι πνευμονικές κυψελίδες. Κάθε πνεύμονας διαθέτει περίπου τριακόσια εκατομμύρια κυψελίδες, οι οποίες περιβάλλονται από αιμοφόρα αγγεία, διαμέσω των οποίων το οξυγόνο περνά στο αίμα και αποβάλλεται το διοξείδιο του άνθρακα.
Στις κυψελίδες ο φρέσκος εισπνεόμενος αέρας είναι πλούσιος σε οξυγόνο και το αίμα που επιστρέφει από τους ιστούς, έχει ήδη δώσει το οξυγόνο στα κύτταρα και έχει ήδη πάρει από αυτά το διοξείδιο του άνθρακα.
Το οξυγόνο σαν αέριο έχει την ιδιότητα να προσκολλάται στα ερυθρά αιμοσφαίρια που υπάρχουν στο αίμα, ενώ το διοξείδιο του άνθρακα αποβάλλεται από αυτά και περνά στις πνευμονικές κυψελίδες.
Η σύσταση του αέρα έχει πλέον μεταβληθεί: Είναι πτωχός σε οξυγόνο και πλούσιος σε διοξείδιο του άνθρακα, είναι δηλαδή έτοιμος για αποβολή, που γίνεται με την εκπνοή.
Ο πλούσιος σε διοξείδιο του άνθρακα αέρας οδηγείται μέσω της αεροφόρου οδού στη μύτη και αποβάλλεται. Ακολουθεί νέος αναπνευστικός κύκλος που με μία νέα εισπνοή, θα φέρει νέο καθαρό αέρα προς τους πνεύμονες και τις κυψελίδες.
Αυτός ο αναπνευστικός κύκλος, που επαναλαμβάνεται διαρκώς, ρυθμίζεται από ένα ειδικό κέντρο στον εγκέφαλο, το αναπνευστικό κέντρο του εγκεφάλου.
Αυτό είναι το μικροκοσμικό θαύμα που γίνεται μέσα μας και μακροκοσμικά ονομάζεται «ανταλλαγή αερίων».
Απόσπασμα από το βιβλίο του Αναστάσιου Τσίπηρα «Η Τέχνη της Αναπνοής» από τις εκδόσεις ΔΙΟΝ
