Η αγάπη είναι ο πρώτος και ο τελευταίος σύντροφος που συναντάμε στην εξερεύνηση του πνευματικού δρόμου.
Ένας σύντροφος που νομίζαμε ότι ξέραμε, αλλά θ’ ανακαλύψουμε εκ νέου σ’ αυτό το επίπεδο, και θα είναι σαν να μην τον είχαμε ξαναδεί ποτέ.
Με το νόημα και τη σημασία της έχουν ασχοληθεί όλες οι επιστήμες που μπορεί κάποιος να φανταστεί: η φιλοσοφία, η ανθρωπολογία, η θρησκεία, η ηθική, η ψυχολογία, μέχρι και η μεταφυσική.
Οι περισσότερες από αυτές τις προσεγγίσεις συμπίπτουν στην επισήμανση ότι, όταν μιλάμε για την ανθρώπινη φύση, μιλάμε για την επαφή με τους άλλους, κι αυτό συνεπάγεται την ανάλυση τουλάχιστον δύο απαιτήσεων: της επικοινωνίας (για την οποία ήδη μιλάμε) και της συναισθηματικής εμπλοκής.
Μπορεί να οριστεί η συγκίνηση, το συναίσθημα, το πάθος; Έχει νόημα να προσπαθήσουμε να ορίσουμε την αγάπη, όταν όλοι δεχόμαστε πως είναι μια συμπεριφορά, μια αντίδραση ή ένα βίωμα λίγο-πολύ ανεξήγητο;
Η ετυμολογία δεν μας βοηθάει πολύ, αφενός λόγω της πολύπλοκης προέλευσης της λέξης, και αφετέρου λόγω της διαφορετικής προσέγγισης που της επιφυλάσσει η κάθε γλώσσα.
Από γλωσσολογική άποψη, συνδέεται με την επιθυμία (lubh) στις αγγλοσαξωνικές γλώσσες, ενώ κατά πολλούς, στις λατινικές γλώσσες συνδέεται με τη ζωή: (amor = a+mort = α+θάνατος).
Στον «Δρόμο της Συνάντησης», έγραφα κάπου για την αγάπη:
«Μπορώ να κάνω ένα σωρό πράγματα για να σου εκφράσω, να σου δείξω, να σου αποδείξω, να επιβεβαιώσω ή να υποστηρίξω ότι σ’ αγαπώ, όμως, μόνο ένα πράγμα μπορώ να κάνω με την αγάπη μου, κι αυτό είναι να σ’ αγαπώ, να ασχολούμαι μαζί σου, να εκδηλώνω τα συναισθήματά μου όπως τα νιώθω. Και το πώς τα αισθάνομαι, είνα ο δικός μου τρόπος να σ’ αγαπώ».
Όπως ο ορισμός της, έτσι και η πράξη της αγάπης περιλαμβάνει τόσο μεγάλη ποικιλία συμπεριφορών, που θα ήταν αδύνατον να τις απαριθμίσει κανείς.
Σημειώνω μερικές: νοιάζομαι, αφουγκράζομαι, φροντίζω και – γιατί να μην το παραδεχτώ -, προτιμώ κάποιον/α έναντι όλων των άλλων.
Όσοι θεωρούν ότι «πραγματικός κόσμος» είναι μόνο ο «φυσικός κόσμος», υποστηρίζουν ότι κάθε γεγονός αποτελεί μια αντίδραση σ’ ένα προηγούμενο ερέθισμα και βασανίζονται υπολογίζοντας «τις συνέπειες της απελευθέρωσης των ορμονών στους νευροδιαβιβαστές» και αξιολογώντας «τα διαφορετικά είδη αλληλεπίδρασης μεταξύ εκατοντάδων βιοχημικών στοιχείων»…
Σε αντίθεση με όλους αυτούς, η αγάπη που περιγράφουν όσοι κάποτε αγάπησαν, μας μιλάει για το ανεξήγητο αίσθημα χαράς που προσφέρει η συντροφιά του αγαπημένου, και για τα – παραπάνω κι από ανεξήγητα – βάσανα που κατά παράδοση συνοδεύουν την πιο ρομαντική σχέση ανάμεσα στο ζευγάρι.
Ομολογώ ότι είναι λίγο απογοητευτική η διαπίστωση ότι οι άλλοι (σχεδόν όλοι οι άλλοι) ισχυρίζονται πως γνωρίζει την αγάπη μόνον όποιος την έχει δοκιμάσει.
Το κακό μ’ αυτόν τον ισχυρισμό είναι ότι, αν τον πάρουμε κατά γράμμα, αναγνωρίζει ως «ειδικούς» μόνον όσους έχουν ήδη βιώσει την εμπειρία της αγάπης, ενώ όλοι οι άλλοι, οι αμύητοι, που είναι – υποτίθεται – ανίκανοι να την καταλάβουν, μένουν με την κατάρα να αισθάνονται μόνο μια «φυσική ανάγκη» ή μια «απλή έλξη», καταδικασμένοι να συγχέουν όλα αυτά με την αληθινή «αγάπη».
Ευτυχώς, τα πράγματα είναι αλλιώς.
Από τα πρώτα μας βήματα στο πεδίο της αγάπης (έρωτα), συνειδητοποιούμε ότι υπάρχει κάτι που βρίσκεται πιο πάνω από το χειροπιαστό, κάτι που δεν μπορούμε να εκφράσουμε με τα λόγια (εκτός, φυσικά, αν είμαστε ποιητές).
Στο πνευματικό επίπεδο, η αγάπη αποκτά – ίσως για πρώτη φορά – την ιερή αξία ενός συναισθήματος που ζει μέσα μας και είναι παρόν πάντα και συνεχώς, κι όχι μόνο όταν δίπλα μας βρίσκονται συγκεκριμένα πρόσωπα, ούτε μόνο όσο διαρκούν εκείνες οι «μαγικές» στιγμές.
Αυτή η πλευρά που μας συγκινεί βαθιά, εκδηλώνεται αυθόρμητα και απαιτεί τη συνεργασία μας για να φανερωθεί σε όλο της το μεγαλείο και να μας αφήσει ν’ ανακαλύψουμε την κρυμμένη ομορφιά των πραγμάτων.
Είναι η γοητευτική και ακαταμάχητη αισθητική του κόσμου που μας περιβάλλει και που – με την αλήθεια να μας κρατάει από το χέρι – μας ακολουθεί ή μας οδηγεί προς την πραγμάτωση της ύπαρξης, που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε ευτυχία, μακαριότητα ή, απλώς, χαρά της ζωής.
Δεν είναι λοιπόν τυχαίο που σ’ αυτό το επίπεδο, αποκλειστικά, εμφανίζεται ένας σαφής ορισμός της αγάπης (κατά τη γνώμη μου ο καλύτερος όλων), που ανήκει στον ψυχοθεραπευτή Γιόζεφ Ζίνκερ: «Αγάπη είναι η χαρά και η αγαλλίαση που ο άλλος υπάρχει και μόνο».
Απόσπασμα από το βιβλίο του Χόρχε Μπουκάι «Ο Δρόμος της Πνευματικότητας» από τις εκδόσεις Opera
