Οι περισσότεροι έχουμε ακούσει τι είναι ο διαλογισμός. Πριν από λίγα χρόνια, ωστόσο, μια νέα έννοια εισήχθη στο λεξιλόγιο, αυτή του mindfulness. Στην αρχή η λέξη mindfulness δεν μεταφραζόταν στην ελληνική γλώσσα αλλά με το χρόνο επικράτησε η λέξη Ενσυνειδητότητα ως η επικρατέστερη ελληνική απόδοση. Παρόλο που πολλοί συγχέουν αυτές τις δύο έννοιες, αυτές περιγράφουν δύο διαφορετικές καταστάσεις. Η Νίκη Ορφανουδάκη, συνδημιουργός του Harmony and Creativity, Life Coach και Mindfulness Coach, εξηγεί στην Ελπίδα Ζαραδούκα και στην Εναλλακτική Ατζέντα τις διαφορές τους και παραδίδει εκπαιδευτικό σεμινάριο με θέμα το mindfulness, στις 7 και 8 Δεκεμβρίου.
Κυρία Ορφανουδάκη τι είναι το mindfulness και ποια είναι η διαφορά του mindfulness με τον διαλογισμό;
Η αλήθεια είναι ότι το mindfulness (ενσυνειδητότητα), αλλά και ο διαλογισμός έχουν γίνει ένα είδος «μόδας», όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε όλον τον κόσμο. Το ζήτημα είναι ότι στην Ελλάδα το Mindfulness έχει έρθει πρόσφατα, με αποτέλεσμα να υπάρχουν πολλές παρανοήσεις και ως προς το περιεχόμενό του και ως προς την πρακτική του.
Η Ενσυνειδητότητα (Mindfulness) δεν είναι απλώς μια σειρά ασκήσεων, όπως πολύ συχνά θεωρείται και εφαρμόζεται αλλά και ένας επιστημονικός και φιλοσοφικός τρόπος αλληλεπίδρασης με τον κόσμο, που καταλήγει σε στάση ζωής και εφαρμόζεται σε κάθε πλευρά της ζωής μας. Χαρακτηρίζεται από απλότητα και στόχος της είναι να είμαστε ουσιαστικά παρόντες σε κάθε στιγμή που ζούμε όντας σε πραγματική επαφή με το σώμα μας, το περιβάλλον, τους άλλους ανθρώπους, τα συναισθήματά μας, τις σκέψεις μας και τις πράξεις μας.
Στα χαρακτηριστικά του Mindfulness συμπεριλαμβάνονται η υιοθέτηση ενός ανοιχτού μυαλού που δέχεται τα πράγματα και τις καταστάσεις σαν να είναι η πρώτη φορά που τα βλέπει και τα βιώνει, η απαλλαγή από την κριτική και την επίκριση για τον εαυτό μας και τους άλλους ανθρώπους, η αποδοχή της «Ροής», η αποδοχή του εαυτού μας όπως είναι την παρούσα στιγμή και η αποδοχή των πραγμάτων όπως είναι, χωρίς να τα καταδικάζουμε. Η αποδοχή φυσικά δε συνιστά παθητικότητα, αλλά επιθυμία να δούμε τις καταστάσεις όπως είναι, γεγονός που συμβάλλει στη συναισθηματική μας αποστασιοποίηση και στην αποτελεσματικότητά μας σε σχέση με τις λύσεις και τις αλλαγές που επιθυμούμε να πραγματοποιήσουμε. Σύμφωνα με την Ενσυνειδητότητα η «παρούσα στιγμή» είναι ο μόνος χρόνος που έχουμε, για να επιτύχουμε οτιδήποτε. Η κατάλληλη στιγμή είναι τώρα!
Ο διαλογισμός είναι μια μορφή πνευματικής συγκέντρωσης που επιτυγχάνεται με τη βαθιά χαλάρωση την απομάκρυνση κάθε σκέψης και εξωτερικών ερεθισμάτων από τη συνειδητότητα του υποκειμένου. Σκοπός του διαλογισμού είναι η άντληση γνώσης ή και εμπειριών άμεσα, χωρίς τη χρήση των αισθητηρίων οργάνων του ανθρώπου ή οποιασδήποτε πηγής πληροφόρησης.
Στην Ενσυνειδητότητα υπάρχουν ασκήσεις καθοδηγούμενες ή μη, που μπορεί να θυμίζουν διαλογισμό και φυσικά να προσφέρουν βαθιά χαλάρωση, όμως στόχος μας είναι η απόλυτη σύνδεση με το παρόν, με το σώμα μας, με τις αισθήσεις μας και γενικότερα με το περιβάλλον μας. Πέρα λοιπόν από τις «ασκήσεις», η ενσυνειδητότητα εφαρμόζεται στην καθημερινή μας ζωή, μαθαίνοντας να κάνουμε ενσυνείδητα πράγματα τα οποία μέχρι σήμερα κάναμε εντελώς μηχανικά, με χαρακτηριστικό παράδειγμα το φαγητό. Παράλληλα στα εξελιγμένα προγράμματα Mindfulness συνυπάρχουν και εξαιρετικά μοντέλα κατά κύριο λόγο ερωτήσεων που βοηθούν το άτομο να συνειδητοποιήσει και να αναπτύξει τη σχέση του με τον εαυτό του, με τους άλλους, με το φαγητό, με το χρήμα κλπ.
Υπάρχει κάποια επιστημονική υποστήριξη όσον αφορά τα οφέλη του mindfulness στην υγεία; Μπορείτε να μας πείτε κάποια αποδεδειγμένα οφέλη του;
Τα αποτελέσματα του Mindfulness στη σωματική και ψυχική υγεία είναι πράγματι θεαματικά. Η αλήθεια είναι ότι κι εγώ στην αρχή ήμουν διστακτική απέναντί του, γκρεμίστηκαν όμως όλες μου οι επιφυλάξεις, όταν είδα ότι τα κορυφαία Πανεπιστήμια του κόσμου το έχουν εντάξει στα προγράμματά τους εδώ και αρκετά χρόνια και ότι στο εξωτερικό κορυφαίοι επαγγελματίες της ψυχικής υγείας, coaches, ψυχολόγοι, ειδικοί της διατροφής, δάσκαλοι γιόγκα, ψυχίατροι, γιατροί, εναλλακτικοί θεραπευτές και εκπαιδευτικοί το έχουν εντάξει στα προγράμματά τους με εξαιρετική αποτελεσματικότητα. Όσον αφορά λοιπόν την αποτελεσματικότητα του Mindfulness έχουν γίνει πολλές επιστημονικές έρευνες, για να μην καταχραστώ όμως το χώρο σας και το χρόνο σας, θα αναφέρω ενδεικτικά δύο.
Μια μελέτη του 2011, από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, έδειξε ότι οι συμμετέχοντες σε ένα πρόγραμμα Mindfulness 8 εβδομάδων επέδειξαν μετρήσιμες αλλαγές στη φαιά ουσία του εγκεφάλου τους.
Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η συμμετοχή στο πρόγραμμα δημιούργησε αλλαγές στη συγκέντρωση της φαιάς ουσίας στις περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στις διαδικασίες μάθησης και μνήμης, στη συναισθηματική ρύθμιση, στην ισορροπημένη αυτοεικόνα και στη διεύρυνση της αντίληψης για τον κόσμο.
Μια άλλη μελέτη από το Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ έδειξε ότι η Ενσυνειδητότητα μπορεί να μειώσει τη “συναισθηματική πειρατεία” της αμυγδαλής και να ενισχύσει τις συνδέσεις με τις υψηλότερες περιοχές του εγκεφάλου, οι οποίες μπορούν να υπερισχύσουν των συναισθημάτων.
Πολλές άλλες επιστημονικές μελέτες αναφέρουν ότι η Ενσυναίσθηση μπορεί να βοηθήσει στην αλλαγή της νευροπλαστικότητας του εγκεφάλου με πολύ θετικούς τρόπους.
Αυτές οι θετικές αλλαγές οδηγούν στη βελτίωση της απόδοσης της εκτελεστικής λειτουργίας του εγκεφάλου, που ανήκει στο υψηλότερο επίπεδο του εγκεφάλου, η οποία καθορίζει το εύρος της αντίληψής μας για τον κόσμο,, τη λήψη αποφάσεων, τον μακροπρόθεσμο προγραμματισμό και τη μάθηση.
Οι έρευνες επίσης δείχνουν ότι με την Ενσυνειδητότητα το συναισθηματικά αντιδραστικό κέντρο του εγκεφάλου, η αμυγδαλή, η οποία ενεργοποιεί την αντίδραση “μάχη,φυγή, πάγωμα” (‘fight, flight, freeze”, που δημιουργείται σε καταστάσεις stress, μπορεί να παρακαμφθεί από το συνειδητό τμήμα του εγκεφάλου, που μπορεί να ενεργοποιήσει την «αντίδραση χαλάρωσης» και να αποκαταστήσει την ισορροπία στο μυαλό και το σώμα.
Διαβάζουμε ότι το Facebook, η Google και κάποιοι από τους μεγαλύτερους κολοσσούς στον κόσμο εφαρμόζουν πρακτικές mindfulness στις εταιρείες τους. Γιατί υπάρχει αυτή η τόση μεγάλη στροφή αυτών των εταιρειών;
Αυτή η στροφή δεν αφορά μόνο τους μεγαλύτερους κολοσσούς, αλλά και μικρότερες εταιρείες, ακριβά ιδιωτικά σχολεία (ακόμη και νηπιαγωγεία!) και πανεπιστήμια και βέβαια δεν είναι καθόλου τυχαία επιλογή. Ο σύγχρονος εργαζόμενος και γενικότερα ο σύγχρονος άνθρωπος ζει στον αυτόματο πιλότο, είναι γεμάτος stress και φόβους και όλα αυτά τον οδηγούν στην έλλειψη ικανοποίησης στη ζωή του, σε ζητήματα σωματικής και ψυχικής υγείας, στη μειωμένη παραγωγικότητα και πολλές φορές σε κακή ποιότητα δουλειάς.
Όπως είπαμε, τα οφέλη του Mindfulness πολλαπλά και θεαματικά. Προσφέρει χαλάρωση από το stress, απαλλαγή από το βάρος του παρελθόντος, συγκέντρωση, σημαντική βελτίωση στην υγεία, στις σχέσεις, τη λήψη αποφάσεων, τη διαχείριση του χρόνου, την ποιότητα του παραγόμενου έργου, τη δημιουργικότητα, την παραγωγικότητα, τη διαχείριση των συναισθημάτων και του θυμού την επιτυχία και την ισορροπία! Μπορεί επίσης να βελτιώσει τις σχέσεις στην εργασία και στο σπίτι αυξάνοντας την επαφή με τις πραγματικές ανάγκες του ατόμου, την αυτοπεποίθηση και τη συναισθηματική νοημοσύνη, η οποία έχει ως αποτέλεσμα περισσότερη συμπόνια, καλοσύνη και ενσυναίσθηση!
Υπάρχουν παρενέργειες;
Φυσικά και καμία! Αντίθετα, με τη σημαντική βελτίωση της σωματικής και ψυχικής υγείας μας μπορούμε να απαλλαγούμε από τις δυσάρεστες παρενέργειες πολυφαρμακίας και της χρήσης διαφόρων ειδών χαπιών, για να ηρεμήσουμε και για να κοιμηθούμε, καθώς και της κατάχρησης συμπληρωμάτων διατροφής. Όλα αυτά δημιουργούν παρενέργειες και μάλιστα συχνά και πολύ επικίνδυνες! To Mindfulness μόνο καλά μπορεί να μας δώσει και μάλιστα απίστευτα καλά και αυτό το υποστηρίζω ένθερμα όχι μόνο με βάση τα αποτελέσματα των ερευνών και των μελετών των πανεπιστημίων, αλλά βασισμένη και στην προσωπική μου πείρα!
Επί τη ευκαιρία, γνωρίζω ότι πρόσφατα γιορτάσατε το 20ο retreat στο Harmony and Creativity. Σκοπεύετε να κάνετε ένα retreat που θα περιλαμβάνει mindfulness;
Στην αρχή που πρωτογνώρισα το Mindfulness άρχισα να το εισάγω σιγά σιγά σε ομάδες, σεμινάρια και retreats. Τώρα πια που το έχω μελετήσει και εξασκήσει σε βάθος, το χρησιμοποιώ ως ένα πανίσχυρο εργαλείο σχεδόν παντού. Χαρακτηριστικό είναι ότι στο retreat στο Αγκίστρι χρησιμοποίησα δύο εξαιρετικά μοντέλα του που αφορούν τις ανθρώπινες σχέσεις και το retreat ολοκληρώθηκε με «μία ώρα Mindfulness με τη Νίκη», στην οποία πήραν μέρος και οι συμμετέχοντες της δημιουργικής γραφής και ότι στο 20o retreat το Coaching ανοίγει και κλείνει με Mindfulness και μάλιστα αυτή τη φορά συνδυασμένο με δημιουργικό οραματισμό, που είναι και αυτός ένα πανίσχυρο εργαλείο.
Παραδίδετε σύντομα την εκπαίδευση για mindfulness practitioner. Μπορείτε να μας πείτε τι θα μάθει ο συμμετέχων και τι θα λάβει από την εκπαίδευση;
Όπως είπα και προηγουμένως, απολαμβάνοντας τα οφέλη του Mindfulness στην προσωπική και την επαγγελματική μου ζωή και ταυτόχρονα βλέποντας την εξαιρετική αποτελεσματικότητά του στις ομάδες που κάνω, αποφάσισα να το μελετήσω σε βάθος και να εξειδικευτώ σε αυτό. Τότε συνειδητοποίησα ότι η Ελλάδα πάσχει σε αυτόν τον τομέα, γιατί παρόλο που υπάρχουν εξαιρετικοί εισηγητές, τα περισσότερα προγράμματα γίνονται στα Αγγλικά ή περιορίζονται στην εκμάθηση κάποιων «διαλογισμών». Πολλοί ειδικοί της ψυχικής υγείας αλλά και από άλλους κλάδους στη συνέχεια, ειδικά μετά από το συνδυασμό που έκανα Ενσυνειδητότητας και Γνωσιακής-Συμπεριφοριστικής, μου ζήτησαν να τους εκπαιδεύσω.
Όραμα του Harmony & Creativity, όπως συνειδητοποιούν καθημερινά οι άνθρωποι που είναι μέλη της κοινότητάς μας, είναι η αρμονία και η δημιουργικότητα και φυσικά ένα πρόγραμμα Ενσυνειδητότητας μπορεί να συμβάλλει σημαντικότατα στην επίτευξη αυτού του σκοπού.
Η εκπαίδευση λοιπόν αυτή γίνεται αποκλειστικά στα Ελληνικά, είναι πλήρης και δεν περιορίζεται μόνο στην εκμάθηση κάποιων ασκήσεων, αλλά εξετάζει και διδάσκει σφαιρικά την Ενσυνειδητότητα.
Αναλυτικά το περιεχόμενο και οι παροχές είναι οι εξής:
1. Τι είναι το Mindfulness, βασικές αρχές του ως στάση ζωής, οι προϋποθέσεις εφαρμογής του.
2. Η δημιουργία ενσυνείδητης σχέσης με τους ενδιαφερόμενους στις ατομικές και ομαδικές συνεδρίες, τα ζητήματα που μπορούν να προκύψουν και οι τρόποι αντιμετώπισής τους.
3. Τα μοντέλα και οι τεχνικές του Mindfulness
4. Πώς μπορεί η Ενσυνειδητότητα να εφαρμοστεί στην καθημερινή ζωή και χωρίς τη χρησιμοποίηση ασκήσεων.
5. Ασκήσεις και καθοδηγούμενες ασκήσεις.
6. Ενσυνείδητες σχέσεις με τους άλλους, ενσυνείδητη διατροφή, ενσυνειδητότητα και χρήμα.
7. Πρακτικές οδηγίες για το σχεδιασμό προγράμματος Ενσυνειδητότητας, αλλά και για το συνδυασμό του Mindfulness με άλλα προγράμματα και διαδικασίες.
Παρέχονται
1. Πιστοποίηση
2. Πολυσέλιδο υλικό στα Ελληνικά με όλη τη θεωρία, τα μοντέλα, τις τεχνικές, τις ασκήσεις και το πλήρες κείμενο των καθοδηγούμενων ασκήσεων.
3. Συνεχής ενδυνάμωση και υποστήριξη μετά το τέλος της Εκπαίδευσης από την εισηγήτρια και από τα άλλα μέλη της ομάδας.
Θα τελειώσω με μια προσωπική εξομολόγηση. Αγάπησα και αγαπώ τη διδασκαλία με πάθος, για αυτόν το λόγο πρόσφερα πολλά χρόνια τον εαυτό μου στην Εκπαίδευση, και φυσικά αγαπώ με πολύ μεγάλο πάθος το Coaching και για αυτό προσφέρω όλες μου τις δυνάμεις σε αυτό. Αυτή η στιγμή της ζωής μου με συγκινεί πάρα πολύ, γιατί ενώνω τις δύο μεγάλες αγάπες σε ένα και πιστεύω και εύχομαι ότι κάνω ακόμη ένα βήμα για την εκπλήρωση του προσωπικού μου οράματος, να συντελέσω δηλαδή στη δημιουργία ενός κόσμου πιο όμορφου, πιο χαρούμενου και πιο ισορροπημένου!
