«Ακούστε την εσωτερική φωνή και κοιτάξτε μέσα σας το άπειρο. Εκεί αντιλαλούν το τραγούδι των άστρων, η φωνή των αριθμών, η αρμονία των σφαιρών…
Θέλει τότε ανέλθετε από της γης εις τον ουρανόν και πάραυτα θέλει κατέλθετε εκ νέου επί της γης….. »
Αυτά είναι λόγια του Ερμή Τρισμέγιστου, στυλοβάτη της μυστικής διδασκαλίας στην αρχαία Αίγυπτο, που καταγράφηκαν πριν από έξι χιλιάδες χρόνια.
Το νόημα της πραγματικής τέχνης είναι η ψυχ-αγωγία, η διευκόλυνση της στροφής προς την εσωτερική φωνή. Αυτή η διάσταση της τέχνης συχνά λησμονιέται. Σε κάθε γενιά πρέπει να ανακαλυφθεί εκ νέου.
Το θέατρο είναι η κατεξοχήν Τέχνη του Ιερού, διότι είναι η τέχνη της τελετουργίας.
Κάθε θεατρική παράσταση είναι μια επίδειξη προετοιμασμένων καταστάσεων. Οι ηθοποιοί, αυτοί που συμμετέχουν στα δρώμενα, ακολουθούν την πορεία προδιαγεγραμμένων σκηνών και γνωρίζουν εκ των προτέρων τι θα συμβεί κάθε στιγμή, προσπαθώντας να μεταδώσουν το νόημά του στους θεατές που την παρακολουθούν.
Το θέατρο διδάσκει το θεατή οδηγώντας την ψυχή του στην κάθαρση από τα «παθήματα», στα οποία τον εμπλέκει ο μύθος που παρουσιάζεται κάθε φορά.
Η ίδια η διαδικασία της παράστασης είναι τελετουργία. Οι θεατές προσέρχονται μια δεδομένη ώρα, κάθονται με τρόπο συγκεκριμένο, συμμετέχουν.
Δέχονται να συμμετάσχουν αίροντας τη δυσπιστία τους για τα «ψέματα» που βλέπουν. Επικοινωνούν με τα δρώμενα, εστιάζουν όλοι μαζί την προσοχή τους σε αυτά και, ταυτόχρονα, καθώς είναι ενεργητικά παρόντες, αναζητούν το νόημα της «μίμησης της πράξης» που εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια τους.
Το θέατρο ξεπηδά από την ικανότητα του νου να στήνει παιχνίδια με την πραγματικότητα. Ο κόσμος του θεάτρου δεν είναι αληθινός. Το σκηνικό, η μουσική, τα φώτα, τα κοστούμια είναι εργαλεία που ορίζουν ένα «άλλο κόσμο».
Από την άποψη αυτή, το θέατρο έχει πάντα μια διάσταση επαναστατική: ο θεατής καλείται να υποθέσει, να φανταστεί, να τολμήσει να σκεφτεί τα πράγματα με νέο τρόπο.
Η σχέση αυτή του νου με τον κόσμο που του παρουσιάζεται, το ίδιο όπως και η σχέση του με το αντικείμενο της ψυχαγωγίας του, με τη δράση του έργου που βλέπει, πάντα έχει μέσα της το σπέρμα του Ιερού.
Η δυνατότητα της φαντασίας να αποσπασθεί από την πραγματικότητα για να την κρίνει και να μάθει κάτι από αυτήν, είναι η διαφορά ανάμεσα στον άνθρωπο και το ζώο. Αυτή η διαφορά είναι το σημείο απ΄όπου ξεπηδά η έννοια του Ιερού.
Για το ζώο τα πράγματα «είναι» ή «δεν είναι». Το ζώο ζει μέσα στη συνεχή πραγματικότητά του, πάντοτε αντιμέτωπο με αυτό που συμβαίνει μπροστά του την κάθε δεδομένη στιγμή. Ο νους του ανθρώπου, όμως, μπορεί να φανταστεί τον κόσμο «αλλιώς», μπορεί να κρίνει την πραγματικότητα, να ασκήσει τη δυνατότητα της επιλογής, του ελέγχου της ποιότητας της ζωής του, μπορεί να αναθεωρήσει τον τρόπο που αντιλαμβάνεται τα πράγματα.
Από τη σχέση αυτή βγαίνει όλο το συναίσθημά του, όλη η ηθική του και, σε τελευταία ανάλυση, ολόκληρο το φάσμα της θρησκευτικότητάς του και των λατρευτικών του πρακτικών.
Η δυνατότητα του ανθρώπου να επιλέξει τον σπρώχνει στο μεγάλο ερώτημα: τι είναι εκείνο που τελικά «πρέπει να επιλέξει;»
Αυτή η δυνατότητα τον εξωθεί να επικαλεστεί τις ανώτερες δυνάμεις που αναγνωρίζει ότι υπάρχουν, για να τον βοηθήσουν σε αυτή την επιλογή.
Ο άνθρωπος συνειδητοποιεί την ανάγκη του για ψυχ-αγωγή.
Τέχνη και Μυστικισμός εκδόσεις Αρχέτυπο
